مقاله رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان فایل ورد (word) دارای 6 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان فایل ورد (word) :
مقدمه
پایبندی به حجاب ازجمله رفتارهای مذهبی است که در آموزههـای اسـلامی مـورد تأکیـد قـرار گرفتـه است. این امر پاسخی طبیعی و فطری به تمایل انسان به پوشش و اجتناب از برهنگی است. بررسـیهای تاریخی نشان میدهد که در بــینقوام و مذاهب گوناگون، بشر استفاده از پوشش و حجاب مرسوم بـوده است و تفاوتها فقط در نوع و شیوه پایبندی به آن بوده است (رجبی، 1390، ص .(18 اگرچه پوشـش بانوان در ادیان الهی موردنظر بوده است، اما با استناد به شواهد قرآنی، روایی و گواهی تـاریخ، بـا ظهـور اسلام بیشترین دستورات در مورد پوشش بـانوان بـه اجـرا درآمـده اسـت. قـرآن کـریم در سـوره نـور میفرماید: »به زنان با ایمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه هـوسآلـود) فروگیرنـد، و دامـان خـویش را حفظ کنند و زینت خود را- مانند دست و صورت- آشکار ننمایند و (اطراف) روسرىهاى خـود را بـر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود)، و زینت خود را آشـکار نسـازند« (نـور: .(31 در سوره احزاب میفرماید: »اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلبابها ]روسـرىهـاى بلند[ خود را بر خویش فروافکنند، این کار براى اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر اسـت (و اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده رحیم اسـت« (احـزاب: .(59 منظور از »حجاب« در آیات و روایات این است که زن اندام و زینت خود را از نـامحرم بپوشـاند و از هر گونه رفتار تحریکآمیز اجتناب نماید (حقشـناس، .(1386 بـهعبـارت دیگـر، حجـاب بـهمعنـای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است: بعد ایجابی آنوجـود، پوشـش بـدن و بُعـد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است. این دو بعد بایـد در کنـار یکـدیگر باشـند تـا حجـاب اسلامی محقق شود (مطهری، 1390، ص .(431 از مجموعه آیـات قـرآن اسـتفاده میشـود کـه مـراد از حجاب اسلامی، پوشش و رعایت حریم با نامحرم در انحای مختلف است (رجبی، .(1389
موضوع حجاب و پوشش از دیرباز مـورد توجـه پژوهشـگران بـوده اسـت. حقشـناس (1386) بـه بررسی معنا و مفهوم حجاب در آیات قرآن و روایات پرداخته است و معنا و مفهوم حجـاب را پوشـش زنان در برابر نامحرم و اجتناب از رفتارهای تحریکآمیـز تعبیـر نمـوده اسـت. رجبـی (1389) دریافـت دانشجویانی که از چادر استفاده میکنند، شادکامی و رضایت بیشتری از زندگی دارنـد. فاضـلیان (1389) نشان داد که بین نوع حجاب زنان و میزان امنیت اجتماعی آنهـا و نـوع تهدیـدات وارده بـه آنهـا، رابطـه مثبت و معناداری وجود دارد. تحقیق انجامشده بر روی 384 دانشجو نشان داد که 83 درصـد حجـاب را موجب امنیت و سلامت جامعه میدانند (احمدی، .(1389 پژوهشــیکـه بـه بررسـی کارکردهـای مهـم
رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان 38
حجاب در بین زنان مسلمان ایالات متحده صورت گرفته، نشان داد کـه حجـاب، عامـل هویـت دینـی، کنترل رفتار، ایجاد ارتباطات نزدیک خانوادگی، قابلیت احتـرام بیشـتر و ایجـاد آزادی اسـت (اندرسـون، .(2007 پژوهش دیگری در انگلستان نشان میدهـد کـه مـردان مسـلمان، زنـان محجبـه را زیبـاتر و بـا ذکاوتتر ارزیابی میکنند (محمود و سوامی، 2010، ص .(90
رابطه حجاب و تصور از خود، موضوعی است که اهمیت بهسزایی دارد. تصور از خـود یـا ادراک از خویشتن، یعنی یک نقطهنظـر عینـی از مهارتهـا، خصوصـیات و تواناییهـایی کـه فـرد از خـود دارد (فتحیآشتیانی، 1388، ص .(151 پژوهشها نشان میدهد که تصور از خود، نقش اساسـی در بهداشـت
و سلامت روانی افراد به عهده دارد و با تصور منفی از خود، نشانههای اضطراب، افسـردگی، کمرویـی و درونگرایی ظاهر میشود (اورت و همکــاران،009، ص 472؛ پینا و همکاران، (2005، همچنین تصـور از خود با عزت نفس و حرمت خود ارتباط مسـتقیم دارد (ملازمـانی و فتحـی آشـتیانی، .(1387 تصـور منفی از خود، بهویژه در زمینه جسمانی، میتواند منجر به کاهش پایبندی به پوشـش و اسـتفاده از لـوازم آرایشی در خانمها گردد. چنین افرادی ممکن است با جلب توجه دیگران به ظاهر خود، سعی در اثبـات خود به خویشتن و بهبود تصور از خود برآیند (رجبـی،1390، ص .(111 راسـتمـنش و همکـاران، بـه بررسی رابطه بین حجاب اسلامی، نارضایتی بـدن، تمایـل بـرای لـوازم آرایشـی و بهداشـتی و جراحـی زیبایی بینی پرداختند (راستمنش و همکاران، .(2009 خانمها به سه گروه پایبنـد بـه حجـاب، حجـاب متوسط و بدحجاب تقسیم شدند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که گروه با حجـاب در مقایسـه بـا دو گروه دیگر، رضایت جسمانی بالاتر، عزت نفس بیشـتر و تمایـل کمتـر بـه اسـتفاده از لـوازم آرایشـی و جراحی زیبایی بینی گزارش کردهاند. در مطالعه انجامشده بر روی زنان یهودی، نشـان میدهـد کـه ایـن زنان، که از پوشش مناسب استفاده کردهاند، در مقایسه با زنان سـکولار، کـه از پوشـش مناسـب اسـتفاده نمیکنند، نارضایتی جسمانی کمتری تجربه میکنند، اختلال خوردن و ترس از چاقی در آنها کمتر اسـت
و در مجموع تصور از خود جسمانی بالاتری دارند (ر.ک: گلاک، .(1987 برازوس نشان داد کـه اشـتغال زنان ایالات متحده، به بدن خود با آرایش کردن و جراحی پلاستیک و دغدغه به مد بودن، همـراه اسـت
و رو آوردن به آموزههای مسـیحی موجـب پـرداختن بـه ابعـاد معنـوی- روحـی و روانـی میگـردد و اشتغالات بـدنی را کـم میکنـد (ر.ک: بـرازوس، .(2003 یافتـههای رجبـی (1389) نشـان میدهـد کـه دانشجویانی که چادر داشتهاند نسبت به دانشجویانی که حجـاب نامناسـب داشـتهاند از حرمـتخـود و عزت نفس بالاتری برخوردارند.
48 ، سال هفتم، شماره سوم، پاییز 3931
سلامت روان، سلامت ابعاد خاصی از انسان مثل هـوش، ذهـن، حالـت و فکـر میباشـد. براسـاس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت روانی در مفهوم کلی، یعنی توانایی کامل برای ایفای نقشهـای اجتماعی، روانی و جسمی است (گنجی، 1385، ص .(10 پژوهشهای بسیاری تـأثیر مثبـت دینـداری و پایبندی به رفتارهای مذهبی بر افزایش سطح بهزیستی و سـلامت روانـی، بهبـود بیماریهـای روانـی و جسمی، مقـاوم کـردن افـراد در برابـر تنیـدگی، اضـطراب و افسـردگی بـهدسـت آوردهانـد (مـاهونی و پاراگمنت، 2003؛ پاراگمنت و همکاران، .(2001 حجاب هم بـهعنـوان یـک رفتـار مـذهبی میتوانـد در سلامت روانی افراد مؤثر باشد. یافتهها نشان میدهد که بین نگرش به حجاب و اضـطراب رابطـه منفـی معناداری وجود دارد (رجبی، 1390، ص .(190 بهعبارت دیگر، هر اندازه نگـرش بـه حجـاب در افـراد مثبت باشد، اضطراب آنها کمتر است و بعکس، هر انـدازه نگـرش افـراد بـه حجـاب کمرنـگتر باشـد، اضطراب بیشتر خواهد شد. کاوندی و انتصار فومنی (1389) نشان دادنـد کـه بـین حجـاب و سـلامت روانی زنان رابطه وجود دارد و پایبندی به حجاب، سـلامت روانـی زنـان را بـه دنبـال دارد. عظیمیـان و بهشتی (1388) دریافتند که حجاب موجـب آرامـش و امنیـت زن میگـردد. راسـتمـنش و همکـاران دریافتند که بین حجاب اسلامی و افسردگی رابطه وجـود دارد و افـرادی کـه پوشـش نامناسـبی دارنـد، افســردگی بیشــتری را تجربــه میکننــد (راســتمنش و همکــاران، 2009، ص .(339 پژوهشــی در بــین دختران بنگلادش نشان داد، دخترانـی کـه لباسهـای سـنتی و مـذهبی را بـر لباسهـای غربـی تـرجیح میدهند، در آینده کمتر مستعد آسیبهای روانی هستند (بوی و همکاران، 2008، ص .(435
منابع اسلامی هم بر رابطه بین پایبندی به رفتارهای مذهبی ازجمله حجاب و سـلامت روانـی تأکیـد دارند. شهید مطهری معتقد است که فلسفه پوشش اسلامی چند جنبه دارد که یکی از آنها، جنبـه روانـی است (مطهری، 1390، ص.(434-433 عـدم رعایـت حـریم بـین زن و مـرد، هیجانـات و التهابهـای جنسی را فزونی میبخشد و تقاضای سکس را بهصورت یک عطش روحـی و خواسـت اشـباعنشـدنی درمیآورد. این امر سلامت روانی افراد جامعه را به مخاطره میاندازد. قـرآن کـریم اهمیـت و ضـرورت حجاب را با تعابیری خاص به کار بردهخَیْرٌاستأَطْهَـرُ.مثل:ل»هُنلِقُلُـوبِکُمْ)«نـور:(60و» وَ قُلُـوبِهِن« (احزاب: (53أَزْکی»َولَهُمْ« (نورفَلا:30یُؤْذَیْنَ)و«» (احزاب: .(59 این تعابیر گویای ایـن اسـت کـه از منظر آیات قرآن، حجاب سلامت روانی، اجتماعی، معنوی افراد جامعه را بـه دنبـال دارد. ایـن پـژوهش، رابطه بین پایبندی به حجاب و تصور از خود با سلامت روان را مورد مطالعه قرار داده اسـت و درصـدد پاسخ به پرسشهای زیر است: رابطه پایبندی به حجاب با تصور از خود چگونه است؟ رابطـه تصـور از
رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان 58
خود و سلامت روان چگونه است؟ رابطه پایبندی به حجاب با سلامت روان چگونه است؟ چـه میـزان از سلامت روان را میتوان از طریق پایبندی به حجاب و تصور از خود تبیین کرد؟
روش پژوهش
این پژوهش از نوع همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از همبستگی پیرسـون و رگرسـیون دو متغیره همزمان استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، دانشآموزان دبیرستانهای دخترانـه شهرسـتان ربـاط کریم تهران است. حجم نمونه مورد پژوهش 385 نفر است که با استفاده از روش نمونهگیری خوشـهای تصادفی بهدست آمد؛ ابتدا یک بخش از شهرستان مذکور انتخاب گردیـد. سـپس از بـین دبیرسـتانهای موجود، چهار دبیرستان انتخاب شد. پرسشنامهها در بین دانشآموزان مدارس منتخب بـه اجـرا درآمـد. دادهها جمعآوری شد و پرسشنامههای کامل مورد استفاده قرار گرفت. ابزارهای پژوهش عبارتند از:
.1 پرسشنامه پایبندی به حجاب: پرسشنامه 21 سؤالی پایبندی به حجاب، محقق ساخته و برگرفتـه از آیـات و روایات اسلامی است. پرسشنامه بهصورت لیکرت در 4 درجه تنظیم شده است. نمـرات بـالاتر ایـن پرسشنامه، پابندی بیشتر به حجاب را نشان میدهد. این پرسشنامه با این گویهها آغـاز میشـود: اصـل حجاب را از مسلمات دین اسلام میدانم. در مقابل نامحرم پوشش اسلامی را رعایت میکنم. اعتبار ایـن پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/85 است. همچنین، اعتبار پرسشنامه از طریـق دو نیمـه کـردن با روش اسـپیرمن بـراون و گـاتمن 0/85 اسـت. نتـایج روایـی محتـوا توسـط کارشناسـان حـوزوی و دانشگاهی نشان داد که پرسشنامه دارای روایی محتواسـت. میـانگین نمـره کارشناسـان بـه پرسـشنامه بهصورت درصدی 0/95 بهدست آمد.
.2 پرسشنامه تصور از خود بک :(BSCT) این پرسشنامه در سال 1978 توسط بک و استیر و براسـاس نظریـه شناختی بک تهیه گردیده که دارای 25 ماده است و براساس روش درجهبنـدی، شـامل پـنج اظهـارنظـر است که از کاملاًمثبت تا کاملاً منفی درجهبندی شدهاند. ایـن مقیـاس پـنج جنبـه از ویژگیهـا را مـورد اندازهگیری قرار میدهد که عبارتند از: توانایی ذهنی، کارآمدی شـغلی، جـذابیت جسـمانی، مهارتهـای اجتماعی، عیبها و حسنها (ملازمانی و فتحی آشتیانی، .(1387 بک و همکاران ضریب اعتبـار 0/88 و 0/65 را با استفاده از روش بازآزمایی بهدست آوردهانـد. همچنـین ضـریب همسـانی درونـی بـرای ایـن پرسشنامه 0/80 گزارش شـده اسـت. روایـی ایـن پرسـشنامه در مقایسـه بـا پرسـشنامه عـزتنفـس روزنبرگ 0/55 گزارش شده است. در ایران، محمدی اعتبار پرسـشنامه را بـا اسـتفاده از روش دو نیمـه
68 ، سال هفتم، شماره سوم، پاییز 3931
کردن و آلفای کرونباخ به ترتیب 0/65 و 0/68 گزارش کرده است. همچنـین، دیبـاجنیـا آلفـای کرونبـاخ 0/79 را برای این پرسشنامه بهدست آورده است (فتحیآشتیانی، 1388، ص .(152
.3 پرسشنامه سـلامت عمـومی :(GHQ) پرسـشنامه سـلامت عمـومی بـک، پرسـشنامه سـرندی مبتنـی بـر خودگزارشدهی است که با هدف تشخصی اختلالات روانی مورد استفاده قرار میگیـرد. نسـخه اصـلی پرسشنامه، 60 سؤالی است (همان، ص .(309 فرم 28 سؤالی مورد استفاده برای عمـوم مـردم طراحـی شده است و دارای چهار زیر مقیاس زیر است: خردهمقیاس نشانههای جسمانی، اضـطراب و بیخـوابی، نارساکنشوری اجتماعی، افسردگی. از این مقیاس برای هر نفر پنج نمره بهدست میآید کـه چهـار نمـره مربوط به خردهمقیاسها و یک نمره کلی است. اعتبار و روایی آزمـون، بارهـا مـورد تأییـد قـرار گرفتـه است. در بررسی چن و چـن در سـال 1983، روایـی همزمـان بـا پرسـشنامه مینـه سـوتا بـه ضـریب همبستگی 0/54 بهدست آمد (همان، ص.(310 نمرهگذاری آزمون به روش لیکرت، چهار گزینـه 0 ـ 3 از سمت راست تعلق میگیرد که در این شیوه نمونهگذاری، نمـرههـای بـالاتر بیـانگر سـلامت عمـومی ضعیفتر، و نمرههای پایینتر بیانگر سلامت عمومی بهتر است. یعقوبی (1389) ضریب پایایی کلی ایـن آزمون را 0/88 و ضریب پایایی خردهآزمونها را بین 0/50ـ0/81 گزارش کرده اسـت. تقـوی (1380) در روش بازآزمایی، ضـریب پایـایی کلـی ایـن آزمـون را 0/73 و ضـریب پایـایی خـرده آزمونهـا را بـین 0/57ـ0/68بهدست آورد.
یافتههای پژوهش
دادههای جدول 1، ماتریس همبستگی پیرسون بین پایبندی به حجاب، تصـور از خـود، سـلامت روان و زیرمقیاسهای آن را نشان میدهد. نتایج این جدول نشان میدهد که رابطه بـین پایبنـدی بـه حجـاب و تصور از خود، مثبت و معنادار است r=0/13)، .(P>0/05 همچنین، رابطه بین تصـور از خـود و سـلامت روان منفی و معنادار است r=-0/31)، .(P>0/01 با توجه به اینکه نمره کمتر در آزمـون سـلامت عمـومی، بیانگر سلامت روانی بالاتر است، هر چه نمرات تصور از خود ارتقاء مییابـد، نمـره سـلامت روان هـم افزایش مییابد. همچنین رابطه بین پایبندی به حجاب و سلامت روان، منفـی و معنـادار اسـت r=-0/25)، .(P>0/01 با توجه به اینکه نمره کمتر در آزمون سلامت عمـومی بیـانگر سـلامت روانـی بـالاتر اسـت، هرچه نمرات پایبندی به حجاب ارتقا مییابد، نمره سلامت روان افزایش مییابد. همچنین، بین پایبنـدی به حجاب و تصور از خود با همه مؤلفههای سلامت روان رابطه منفی و معنادار است (P>0/01)؛ یعنـی
بحث و نتیجهگیری
یافته اول پژوهش نشان میدهد که بین پایبندی به حجاب و تصور از خود رابطه مثبت معناداری وجـود دارد. بهعبارت دیگر، هر اندازه پایبندی به حجاب بیشتر باشد، تصور از خـود بهتـر میگـردد. همچنـین، افرادی که تصور از خود بالایی دارند، پایبندی به حجاب در بین آنها بیشـتر خواهـد بـود. ایـن یافتـه بـا نتایج پژوهشهای راستمنش (2009)؛ گلاک (1987)؛ بـرازوس (2003)؛ رجبـی (1389) همسـو و بـا نتیجه پژوهش تولیمت و مرادی (2011) ناهمسو است.
رابطه بین متغیرهای پایبندی به حجاب، تصور از خود و سلامت روان 78 88 ، سال هفتم، شماره سوم، پاییز 3931
هرچه نمرات پایبندی به حجاب و تصور از خود ارتقـا مییابـد، نمـرات مؤلفـههای سـلامت روان هـم یافته مذکور را چنین میتوان تبیین نمود که بین پایبندی به حجاب و تصور از خـود رابطـه دوسـویه
افزایش مییابد. وجود دارد: از سوی دیگر، شکلگیری صحیح هویت در نوجوان، موجب میگـردد ایـن افـراد، تصـویر
کلمات کلیدی :
»
نظر
