دانلود پروژه

 پروژه دانشجویی مقاله مهاجرت روستائیان به شهر و اثرات آن در کاهش فقر روستایی در pdf دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله مهاجرت روستائیان به شهر و اثرات آن در کاهش فقر روستایی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله مهاجرت روستائیان به شهر و اثرات آن در کاهش فقر روستایی در pdf

مقدمه  
مهاجرت و فقر روستایی  
مهاجرت و انتقال فقر روستایی به مناطق شهری  
ترکیب جنسی مهاجران و فقر  
مهاجرت، سیاست و فقر  
منابع انگلیسی:  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله مهاجرت روستائیان به شهر و اثرات آن در کاهش فقر روستایی در pdf

1)      De Soto, H. (1989). The other Path : The Invisible Revolution in the Third    World (New York: Harper and Row)

2)       Hondagneu-Sotelo, P. (1994) Gendered Transitions : Mexican Experiences of Immigration (Berkeley : University of California Press)

3)       McGee, T.G. (1994). “The future of urbanizaion in developing countries”, Third World Planning Review 16:iii-xii

4)       Nair, P.R.G. (1989), Impact and implications of migration to the Middle East from Kerala (India)”, In: R. Amjad (ed.) To the Gulf and Back: Studies of the Economic Impact if Asian Labour Migration (New Delhi: International Labour Organization), PP. 344-

5)       Oberai, A.S. and H.K.M. Singh (1983). Causes and Conseqences of Internal Migration: A Study in the Indian Punjab (New Delhi: Oxford University Press)

6)       Skeldon, R. (1986). “Migration and the Population census in Asia and the Pacific: issues, questions and debate”, International Migration Review 21:1074-

7)       ————— (1990). Population Mobility in Developing Countries: A Reinterpretation (London: Belhaven)

8)       United Nations (1996). World Population Monitoring 1993 (New York)

9)       UNDP (1991). Human Development Report 1991 (New York: Oxford University Press)

10)   World Bank (1990). World Development Reprot 1990 (New York: Oxford University Press)

11)  Arlacchi, P. (1983). Mafia, Peasants and Great Estates: Society in Traditional                Calabria (Cambridgr University Press)

12)   A rmstrong, W. R. and T.G. McGee (1968). “Revolutionary change and the third world city”. A stuctural analysis, Civilisations 18:353 –378

13)  Banerjee, B. (1983). “Role of the informal sector in the migration process: a test of probabilistic migration models and labour market segmentation for India”, Oxford Economic Papers 35:399-

14)  Brown, R. P.C. and J. Connell (1993). “The global flea market: migration, reittances and the informal economy in Tonga”, Development and Change 24:611-

15)  Chamratrithirong. A. and others (1995). National Migation Survey of Thailand (Bangkok: Institute for Population and social Research, Mahidol University)

16)  Chan, K.W. (1994). “Urbanization and rural – urban migration in China since 1982”, Modem China 20:243-

17)  Chickering, A.L. and M. Salahdine (1991a). “The informal sector’s search for self-govemance”, In: Chickering and Salahdine (eds.) 1991b:185-

Chickering, A.L. and M. Salahdine (eds.) (1991b). The Silent Revolution: The Informal Sector in Five Asian and Near Eastem Countries (San Francisco: International Center for Economic Growth)

1 –  Ronald Skeldon. The author of this article is Visiting  Professor, Institute for Population and Social Research  Mahidol University, Salaya, Nakornpathom 73170, Thailand

- کارشناس ارشد مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد کشاورزی استان همدان

3- ESCAP

4 – World bank

1- Skeldon, R

- Floating population

- Chan,

-  Chamratrithirong and others,

- Mc. Gee, 1994: iii, emphasis in the original

- See Alacchi,

- Kerala State

- Nair,

- Oberai and Singh,

- Banerjee

- Chichering and Salahdine, 1991 a

- Marginal productivity

- See Soto

- Chichering and Salahdine (1991 b)

- NIES: newly industrialized economics

- Hondagneu – Sotelo,

- Felda land Development Authority – FELDA

مقدمه

«سیاستهایی که امکان تحرک بیشتری را برای جمعیت می پذیرند، احتمالاً با سیاست ارتقاء زندگی توده مردم هماهنگی بیشتری دارند.»

بیش از 71 درصد از فقرای جهان در اواسط دهه 1980 در ناحیه اسکاپ‌ زندگی می کرده اند که اکثریت عظیمی از آن در مناطق روستایی این ناحیه ساکن بوده اند (به نقل از گزارش بانک جهانی 1990 ). در مقایسه پدیده فقر در مناطق شهری و روستایی، در روستاها هم از نظر دید کلی و هم ازنظر تعداد، فقر بیشتری مشاهده می شود. به این ترتیب ممکن است چنین نتیجه گیری شود که برنامه های ریشه کنی فقر می یابد در بخش روستایی متمرکز شوند. این مقاله درصدد بحث عمومی پدیده فقر نیست بلکه سعی دارد ارتباطات معنی داری که بین شهر روستا وجود دارد را مشخص نماید و ایـــــن مطلـب را خاطر نشان می سازد که هر برنامه ایکه منحصراً بر روی مناطق روستایی (یا مناطق شهری) متمرکز شود، بسیاری از نیروهای واقعی که می تواند در کاهش فقر مؤثر باشد، نادیده انگاشته است؛ نگرش به مناطق شهری و یا روستایی بصورت جداگانه کار خطائی است.ناحیه اسکاپ همچون دیگر نواحی دنیا در حال شهری تر شدن است. در سال 1970 حدود 20 درصد جمعیت آسیا (بدون ژاپن) شهری بوده اند که در سال 1990 این عدد به 29 درصد رسیده و این تنها ناحیه بزرگ جهان بوده که بین سالهای 70-1965 و سالهای 90-1985 افزایشی را در نرخ رشد جمعیت شهری اش نشان می دهد. (به نقل از گزارش سازمان ملل 1996). مهاجرت به تنهایی مهمترین یا اصلی ترین عامل افزایش جمعیت شهرها نیست؛ افزایش طبیعی جمعیت و تبدیل برخی روستاها به شهر نیز در فزونی جمعیت شهری مؤثر بوده اند.ما می دانیم که هنوز ضعف های بزرگی در خیلی از داده های مربوط به جمعیت شهری وجود دارد، این مشکلات هم برای محاسبه جمعیت شهرها، که معمولاً با کم شماری همراه است و هم جهت محاسبه نرخ رشد جمعیت آنها وجود دارد. در بعضی موارد مهاجرانی که بصورت دوره ای در شهر به سر می برند بعنوان جمعیت شهری محاسبه نمی شوند؛ ممکن است چنین تصور شود که مهاجران دوره ای که ساکنان دائم شهرها نیستند لازم نیست جمعیت شهر محسوب شوند، اگرچه این مهاجران ممکن است بعنوان ساکنان دائمی نباشند، بهرحال این گروه جمعیتی را تشکیل می دهد که نیازمند خدمات اساسی شهری است، تفکیک مهاجرانی که بصورت دوره های طولانی تر در شهر اقامت دارند از مهاجرانی که دوره های کوتاه تری در شهر هستند و مهاجران چرخشی عملاً غیرممکن است، مثل مهاجرانی که ممکن است فقط چند هفته ای را برای کار در شهر بمانند و کسانی که ممکن است یک یا دو سال را در شهر بگذارنند و برای همیشه به روستایشان برگردند. برای اطلاع بیشتر از بحث مهاجرت در کشورهای در حال توسعه به مطالب نوشته شده  توسط اسکلدون  (1986) مراجعه نمائید

حجم مهاجرتهای کوتاه مدت دوره ای می تواند با اهمیت باشد، بعنوان مثال در چین، «جمعیت شناور» که همان مهاجران دوره ای کوتاه مدت هستند در حدود 70 میلیون نفر را شامل می شده که در زمره جمعیت شهری هم به حساب نمی آیند (چان 1964) . مورد چین نمونه خوبی از اهمیت مهاجرتهای کوتاه مدت دوره ای است که می توان از آن نام برد. نکته اساسی در اینجا این است که در بحث مهاجرتهای روستا به شهر غالباً رقم واقعی مهاجران دست کم گرفته می شود. یکی از گویاترین موارد کم شماری صحیح مهاجران در آسیا مورد مهاجرتهای  تایلند است. بررسی های انجام شده برمبنای اطلاعات اخذ شده از سرشماری براساس روش هایی که در آن انواع مهاجرتهای کوتاه مدت یکجا در نظر گرفته می شوند، می تواند تعداد مهاجران را دو یا حتی سه برابر نشان دهد. (چامراتریترونگ و دیگران 1995) با توجه به موارد مطرح شده در خصوص مهاجرت از روستا به شهر سئوالات کلیدی زیر می تواند مطرح شود

1ـ آیا مهاجرت روستائیان به شهر باعث بهبود وضعیت در نواحی روستایی می شود یا اینکه این مناطق باز هم فقیرتر می شوند؟

2ـ آیا کسانی که از روستا به شهر مهاجرت می کنند وضعیت بهتری پیدا می کنند یا اینکه عملاً فقیرتر می شوند؟

3ـ آیا فقر روستایی به سادگی به بخش شهری منتقل می شود؟

4ـ جنسیت مهاجران چه تأثیری دارد؟ اثر مهاجرت زنان یا ماندن آنها در روستا چیست؟

 هریک از این سؤالات بحث های مختلفی را برمی انگیزد که هنوز مدارک و شواهد کافی جهت استنتاج و اعلام نظر قطعی در مورد آنها وجود ندارد. با این حال شاید طی چندین سال اخیر بیش از پیش به سمت توافق در پاسخ به این موضوعات و سؤال ها پیش رفته ایم. یکی از مهمترین تغییراتی که در تفکر پیرامون فرآیند مهاجرت و توسعه طی سالـهای اخیـر روی داده، پذیـرش پدیـده شهرگرائی و شهری شدن به عنوان یک موضوع، گریزناپذیر بوده است. (مک جی 1994) سالهای اخیر روی داده، پذیرش پدیده شهرگرائی و شهری شدن به عنوان یک موضوع، گریزناپذیر، بوده است

مهاجرت و فقر روستایی

جز در مورد مهاجرتهای اجباری که در اثر مسائل سیاسی و یا حوادث طبیعی صورت می گیرد، تمامی شواهد و مدارک حاکی از آن است که این فقیرترین افراد نیستند که مهاجرت می کنند. به نظر می رسد سطح و دامنه ای از فقر وجود دارد که پایین تر از آن مهاجرت مقدور نیست (مراجعه کنید به آلاکچی 1983) . خود مهاجرت نیاز به امکاناتی دارد نه تنها برای هزینه های سفر بلکه جهت حمایت مهاجران در مقصد تا زمانی که کار تمام وقت یا پاره وقتی پیدا کنند. عوامل دیگری نیز در مهاجرت دخیل اند، کسانیکه مهاجرت می کنند معمولاً از بین افراد تحصیل کرده تر جامعه هستند، یعنی از خانوار هائی که توان صرفنظر کردن از نیروی کار خانوادگی فرزند خود را داشته و آنها را به مدرسه می فرستند. به این ترتیب ثروتمندترین ها در هر جامعه فرزندان خود را به دنبال تحصیل و آموزش می فرستند و دقیقاً هم آنها از جمله اولین کسانی هستند که مهاجرت می کنند. افراد باسوادتر موقعیتهای شغلی را که در دیگر مناطق وجود دارد بهتر شناسایی می کنند و با موقعیتهای جدید بهتر برخورد می کنند. اولین مهاجران از هر جامعه ای به نحو تقریباً تغییرناپذیری از نخبگان آن محل هستند، به هر حال به این موضوع می باید نسبی نگریسته شود، برای مثال نخبه ایکه در یک روستای دورافتاده شمال پاکستان زندگی می کند با نخبه دیگر که در یکی از روستاهای ایالت سند زندگی می کند هم از نظر ثروت و هم ا ز نظر موقعیت کاملاً تفاوت دارد.بنابراین فقیرترین ها احتمالاً باید در بین کسانی باشند که مهاجرت نمی کنند و در روستا باقی می مانند، با این حساب  با رفتن افراد فعال تر و پرانرژی تر روستا، مهاجرت بیش از آنـکه باعـث کاهـش فقـر شود باعث تشدید فقر در روستا می شود. این بحث ممکن است مورد مهمی در برنامه های کاهش فقر باشد، به این ترتیب که با تأکید بر روی ارتقاء وضعیت روستا، مردم دیگر قصد رفتن از آنجا را نکنند و یا اینکه به فکر بهبود وضعیت زندگی مردمی که در روستا باقی مانده اند باشد. این یک پیشنهاد منطقی و سیاستی قابل فهم است، هرچند ممکن است منجر به غفلت از جنبه های قابل طرح و مهمی از فرآیند توسعه گردد. یکی از موارد نادری که در مورد مهاجرت در سطح جهان خیلی کم می توان تعمیم داد اینست که احتمالاً جوانان بیش از دیگر گروه های سنی تن به مهاجرت می دهند، و در طولانی مدت با مهاجرت آنان ممکن است تولید نسل در جامعه کاهش یابد؛ هرچند این نظریه توجهی به موضوع جریان بازگشت به روستا، یا پولهایی که بصورت حواله به روستا فرستاده می شوند، ندارد. معمولاً در مهاجرتهای خارجی و بین المللی است که حواله پول مهم فرض می شود، امّا پول نقد و اجناس از هر نوع و به هر اندازه که برای خانواده های مهاجران فرستاده می شود، در مهاجرتهای داخلی هم مهم است. در سطح کلان واقعاً فرق می کند که منبع پول حوالجاتی که می آید از داخل خود کشور است یا از خارج. وقتی که حوالجات پول از خارج فرستاده می شود بر روی موازنه ارزی تأثیر     می گذارد و لذا برای دولتهای کشورهای در حال توسعه دارای اهمیت است. وقتی که منبع پول حوالجات از داخل باشد چنین ارتباط مستقیمی با مسائل کلان کشور ایجاد نمی کند بلکه بیشتر این موضوع مطرح می شود که پول رسیده در روستا به چه مصرفی می رسد؟ چنانچه این پول ها صرف خرید کالاهای تولید خارج شود می تواند در موازنه ارزی کشور تأثیر نامطلوب برجای گذارد.کسب اطلاعات دقیق از حوالجات بی نهایت دشوار است بخصوص آنجا که نوع حوالجات با ارزهای مختلف ارسال می گردد. معهذا حوالجاتی که وارد می شود صرفنظر از اینکه در مصرف یا در سرمایه گذاری بکار افتند، اتفاق نظر هست که اثر مثبتی بر شکوفایی اقتصادی دارند. برای مثال صرف پول جهت ساخت و تعمیر ساختمانهای مسکونی که یکی از مصارف متداول پول حوالجات است، موجب تحرک در صنعت ساختمــــان مـــی شـود و نه تنها ایجاد اشتغال می کند بلکه به توسعه سرمایه گذاری درصنایع مرتبط کمک می کند. مـورد جـالبـی در این زمینه در جنوب هند، در ایالت  کرالا  دیده می شود، در آنجا افزایش حوالجات منجر به مهاجرت کارگران ماهر از ایالت همسایه برای فعالیت در صنعت ساختمان شده (نایر 1989)  حتی مواردی از صرف پول حوالجات که مصرفی تر محسوب می شوند، از قبیل مصرف آنها در مهمان های عروسی و جشنواره های مذهبی می تواند اثرات مثبت اقتصادی بر روی تولیدات کشاورزی یا اشتغال افرادی که در زمینه موسیقی فعالیت می کنند، داشته باشد، همینطور اثرات ناآشکاری بر حفاظت و ارتقاء زندگی فرهنگی مردم به جای می گذارد.حوالجاتی که برای خانواده مهاجران فرستاده می شود پشتوانه مالی آنها را تقویت می کند و از سوی دیگر منجر به افزایش شکاف درآمدی در جامعه روستایی       می شود. خانواده هائی که مهاجری ندارد که پولی برای آنها بفرستد از دستیابی مستقیم به این ثروت جدید محرومند و در این حالت، مهاجرت افراد در سنوات قبل برای چنین خانوارهائی می تواند محرومیت نسبی بیشتری را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر گفته می شود که بهر حال تعدادی از کسانی که مهاجرت نکرده اند می توانند از طریق خدمات رسانی به خانوارهایی که مهاجر دارند، تا حدی قادر به ارتقاء وضعیت زندگی خود باشند.مهاجرانی که از شهرهای کوچک و بزرگ برمی گردند جزء کسانی هستند که     می توانند افکار جدید را به دیگران و به جامعه محافظه کار انتقال دهند، روشهای جدیدی را در کشاورزی ترویج دهند، فعالیتهای جدیدی تأسیس کنند و حتی می توانند گرایشاتی را در خصوص تنظیم خانواده با خود بیاورند که منجر به کوچک شدن ابعاد خانوار و کاهش بار تکفل گردد.اگرچه مهاجرت به مناطق شهری برای جوامع مهاجرفرست می تواند پیامدهای واقعاً منفی داشته باشد، اما در مجموع می توان آنرا مثبت دید. بخش شهری نیروی انسانی بیشتری را جذب می کند و نقصانی در اقتصاد خانوارهای روستا ایجاد می کند اما        یـک نـظام ارتباطی شهری که بر اصول منظمی استوار شده، می تواند عرصه عمل منابع را امتداد دهد و خانواده ها را در برابر ناامنی حمایت کند، بخش شهری در این حالت بعنوانپشتیبان روستاها عمل می کند و در زمان تغییر و تحولات شدید آنها را استوار می دارد. بنابراین، حداقل در آغاز، مهاجرتهای روستا به شهر می تواند به کاهش فقر در مناطق روستایی کمک کند و سیاستهایی که درصدد محدود کردن مهاجرت هستند ممکن است ضدتولیدی باشند و نتایج خیلی جالبی برای مسئله فقر روستایی نداشته باشند.سیاستهایی که سعی در متحد کردن غیرمهاجران در تشکل هایی دارند که می توانند خدماتی را برای خانوارهای ثروتمندتری که مهاجر دارند ارائه دهند. ممکن است به اندازه حمایت از برنامه های مهاجران بازگشته در کاهش فقر روستایی مؤثر باشد.  (برای مرور مباحث مهاجرت که بسیاری از مطالب ذکر شده در فوق بر پایه آنها عنوان شد، به مطالب نوشته شده توسط اسکلدون (1990) مراجعه کنید)

مهاجرت و انتقال فقر روستایی به مناطق شهری

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله بررسی ورود اسلام به ایران در pdf دارای 24 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله بررسی ورود اسلام به ایران در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسی ورود اسلام به ایران در pdf

چکیده    
مقدمه    
آغاز اسلام ایرانیان    
رویارویی مسلمانان و ایرانیان    
تأمّلی بر عوامل پیروزی سپاهیان اسلام    
علل گرایش ایرانیان به دین اسلام    
نابسامانی اجتماعی، سیاسی و مذهبی جامعه عصر ساسانی    
جاذبه‌های دین اسلام    
برابری و مساوات    
سادگی و بی‌آلایشی    
تساهل و تسامح    
امتیازهای اجتماعی و اقتصادی    
نتیجه    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسی ورود اسلام به ایران در pdf

ـ ابن‌اعثم کوفی، محمدبن‌علی، الفتوح، بیروت، دارالندوه، بی‌تا

ـ ابن‌اعثم کوفی، محمدبن‌علی، الفتوح، ترجمه احمد مستوفی، تهران، آموزش و پرورش انقلاب اسلامی، 1372

ـ ابن‌طقطقی، محمدبن‌علی، الفخری، ترجمه وحید گلپایگانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، بی‌تا

ـ اشپولر، برتولد، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، تهران، علمی و فرهنگی، چ دوم، 1364

ـ امیری، شهرام، «دهقانان و فتوح اسلام»، فصل‌نامه تاریخ و تمدن اسلامی، ش 7، 1387

ـ باسورث، کلیفورد ادموند، تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، 2536

ـ باوزانی، الساندرو، ایرانیان، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران، روزبهانی، 1359

ـ بلاذری، احمدبن‌یحیی، فتوح البلدان، تصحیح رضوان محمد رضوان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1978

ـ بلاذری، احمدبن‌یحیی، فتوح البلدان (بخش مربوط به ایران)، ترجمه ‌آذرتاش آذرنوش، تهران، سروش، چ دوم، 1364

ـ بولت، ریچارد، گروش به اسلام در قرون میانه، ترجمه محمدحسین وقار، تهران، نشر تاریخ ایران، 1364

ـ پیرنیا، حسن، ایران قدیم، تهران، اساطیر، 1373

ـ جمعی از نویسندگان، تاریخ ایران (از اسلام تا سلاجقه)، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، 1383

ـ دنیل، التون، تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در زمان حکومت عباسیان، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران، علمی و فرهنگی، 1367

ـ دینوری، ابوحنیفه احمدبن‌داوود، اخبارالطّوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نی، 1364

ـ رجایی، فرهنگ، مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران، نی، 1382

ـ زرین‌کوب، عبدالحسین، روزگاران، تهران، سخن، 1379

ـ زرین‌کوب، عبدالحسین، کارنامه اسلام، تهران، امیرکبیر، بی‌تا

ـ زینی دحلان، سیداحمد، الفتوحات الاسلامیه بعد مضی الفتوحات النبویه، الجزء الاول، قاهره، مؤسسه الحلبی، 1387 ق

ـ شاه‌حسینی، ناصرالدین، «سهم شاهان ایران پیش از اسلام در تمدن اسلامی»، مجلّه بررسی‌های تاریخی، ش 36، آذر و دی، 1350

ـ شهیدی، سیدجعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1352

ـ صابری همدانی، احمد، محمد و زمامداران در پیرامون نامه‌های پیامبر اسلام به زمامداران، قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالعلم، 1346

ـ صفا، ذبیح الله، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران، تهران، امیرکبیر، بی‌تا

ـ صفری فروشانی، نعمت‌الله، «درآمدی بر صلح‌نامه‌های مسلمانان با ایرانیان در آغاز فتح ایران»، مجله تاریخ اسلام، ش 2، تابستان، 1379، 50ـ120

ـ طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الامم والملوک (تاریخ الطبری)، بیروت، منشورات موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1879م

ـ طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ طبری)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، چ سوم، 1368

ـ عزتی، ابوالفضل، دیباچه‌ای بر تاریخ فلسفه نشر اسلام، قم، دارالتبلیغ الاسلامی، بی‌تا

ـ فرای، ریچارد نلسون، عصر زرّین فرهنگ و تمدن اسلامی، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران، چ دوم، 1363

ـ فیاض، علی‌اکبر، تاریخ اسلام، تهران، دانشگاه تهران، چ پنجم، 1372

ـ کریستن‌سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، تهران، دنیای کتاب، چ هشتم، 1385

ـ گوستاولوبون، تمدن اسلام و عرب، ترجمه سیدهاشم حسینی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چ دوم، 1354

ـ لسترنج، گی، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنی، چ سوم، 1367

ـ لمبتون، ا.ک.س، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران، علمی و فرهنگی، چ سوم، 1362

ـ لوسکایا، نینا پیگو، اعراب حدود مرزهای ایران و بیزانس در سده‌های چهارم ـ ششم میلادی، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران، پژوهشگاه، 1372

ـ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ دوم، 1368، ج 14

ـ مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدرا، 1379

ـ مفتخری، حسین و زمانی، حسین، تاریخ اسلام از ورود مسلمانان تا پایان طاهریان، تهران، سمت، چ سوم، 1386

ـ مفتخری، حسین، «اوضاع سیاسی ـ مذهبی ایران در آستانه ظهور اسلام»، نشریه تاریخ اسلام، ش10، تابستان 1381

ـ منتظری‌مقدم، حامد، بررسی تاریخی صلح‌های پیامبر(ص)، قم، موسسه امام خمینی(ره)، 1383

ـ ناظمیان‌فرد، علی، «اهل ذمّه در صدر اسلام»، نشریه تاریخ اسلام، ش 6، تابستان، 1380

ـ نرشخی، ابوجعفر، تاریخ بخارا، تهران، توس، چ دوم، 1363

ـ نفیسی، سعید، تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1342 ش

ـ نلدکه، تئودور، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در روزگار ساسانیان، ترجمه عباس زریاب‌خویی، تهران، انجمن آثار ملی، 1352

ـ الهامی، داوود، اسلام و ایران، قم، مکتب اسلام، 1374

ـ هانری، ماسه و دیگران، تمدن ایرانی، ترجمه ابوالفضل عزتی، تهران، دانشگاه تهران، 1358

ـ یعقوبی، احمدبن‌ابی‌یعقوب، تاریخ یعقوبی، تهران، بنگاه انتشارات علمی و فرهنگی، چ سوم، 1366

چکیده

پژوهش درباره چگونگی و چرایی ورود مسلمانان به ایران و گسترش نسبتاً سریع دین اسلام در این سرزمین در قرون اولیه هجری، از جمله مباحثی است که هنوز مورد توجه پژوهشگران می‌باشد. آگاهی از اوضاع سیاسی و مذهبی ایران در آستانه ورود مسلمانان، روحیات و اعتقادات لشکر اسلام در برابر لشکر ایران و مهم‌تر از آن، جذّابیت‌ها و مزیت‌های دین اسلام نسبت به دین تحریف‌شده زردتشتی، ما را در فهم علل و عوامل ترک آیین قدیم (زرتشتی) و گرویدن به اسلام از سوی ایرانیان رهنمون می‌سازد. این مقاله با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف بررسی چگونگی چرایی ورود اسلام به ایران تدوین یافته است

کلید واژه‌ها: اسلام، ایران، زردتشتی، ساسانیان.

مقدمه

دین اسلام در عهد پیامبر(ص) در سراسر جزیرهالعرب اشاعه یافت. با فراگیر شدن آیین اسلام در این منطقه و پذیرش آن از سوی عرب‌ها، مسلمانان درصدد نشر اصول اعتقادی خود در میان جهانیان و گسترش قلمرو اسلام برآمدند. البته این عمل از زمان خود رسول‌الله(ره) با اعزام گروههای تبلیغاتی به سراسر دنیا آغاز شده بود

ایران و شام، که از نزدیک‌ترین کشورها به جزیرهالعرب بودند، بیش از سایر نقاط در کانون توجه مسلمانان قرار گرفتند. مسلمانان توانستند در کمتر از بیست سال، بخش وسیعی از ایران زمین را زیر سیطره اسلام در بیاورند. آنچه در این میان اهمیت دارد، خوش‌آمدگویی و استقبال ایرانیان از دین اسلام است. وقتی اسلام وارد ایران شد، بسیاری از ایرانیان مسلمان شدند و تا آنجا به این شریعت مقدس وفادار ماندند که امروزه اسلام مذهب رسمی کشور ایران است

در اینجا پرسش‌هایی به ذهن خطور می‌کند؛ مانند اینکه مسلمانان چگونه وارد ایران شدند و آن را تصرف کردند؟ با توجه به اینکه دین زردتشتی هم مانند اسلام دین یکتاپرستی است، چرا ایرانیان به آیین باستانی خویش پشت کردند؟

در این نوشتار، کوشیده‌ایم با استفاده از منابع تاریخی و مطالعات و پژوهش‌های جدید، به این پرسش‌ها پاسخ دهیم تا مخاطبان عزیز با بخش بسیار مهمی از تاریخ این مرز و بوم آشنا گردند

آغاز اسلام ایرانیان

ایرانیان مقیم یمن و بحرین ـ‌که در عصر ساسانیان جزئی از حوزه امپراتوری ایران بودندـ نخستین گروه از ایرانیان هستند که در زمان حیات پیغمبر اکرم (ص)، در اثر تبلیغات اسلامی و آشنایی با مبانی ارزشمند آیین اسلام، به این دین گرویدند. رسول خدا (ص) با ارسال نامه به اهالی هجر(بحرین)، اسلام را بر ایشان عرضه کرد و از آنان خواست در صورت خودداری از پذیرش اسلام، جزیه بدهند. پیامبر برای اهالی بحرین احکام و شرایطی نیز مقرر کرد؛ مانند اینکه فرزندان خود را به آیین زردتشت درنیاورند؛ اموال آنها برای خودشان باقی خواهد ماند، به جز اموال آتشکده‌ها که برای خدا و رسول خداست؛ برای مسلمانان خوردن ذبیحه زردتشتیان روا نیست و نکاح با زن زردتشتی جایز نمی‌باشد

حکومت یمن به هنگام دعوت رسول‌الله (ص) در دست باذان‌بن‌ساسان ایرانی بود. باذان از جانب خسروپرویز بر یمن حکمرانی داشت. وقتی حضرت رسول اکرم(ص) در سال ششم هجری خسروپرویز را به دین مقدس اسلام دعوت کرد، وی از این موضوع سخت ناراحت شد و نامه را پاره کرد و به باذان (عامل خود در یمن) نوشت که نویسنده نامه را نزد وی اعزام کند. باذان نیز دو نفر به مدینه فرستاد تا پیام خسروپرویز را به پیامبر(ص) برسانند. لیکن وقتی نمایندگان در شهر مدینه بودند، رسول‌الله(ص) ـ از جانب غیب‌ـ خبر قتل خسروپرویز و به قدرت رسیدن شیرویه پسرش را به نمایندگان ایران داد و به آنها گفت: مملکت شما به‌زودی به تصرف مسلمین در خواهد آمد. شما به یمن باز گردید و به باذان بگویید اسلام اختیار کند. وقتی صحت قضیه بر باذان مشخص شد، وی مسلمان شد و سپس گروهی از ایرانیان که آنها را «ابناء احرار» (آزادشدگان) می‌گفتند، طریق مسلمانی پیش گرفتند. اینان، نخستین ایرانیانی هستند که وارد شریعت مقدس اسلام شدند

رویارویی مسلمانان و ایرانیان

نخستین برخورد اساسی میان ایرانیان و مسلمانان، در سال 12 هجری (633 م.) روی داد؛ بدین صورت که مُثَنّی‌بن‌حارثه شَیبانی و سُوَیدبن‌قُطبه که هر دو از قبیله بَکر بودند، به مرزهای ایران هجوم آوردند و با کسب غنایمی بازگشتند. مثنی‌بن‌حارثه پس از این واقعه نزد ابوبکر آمد و از ضعف ایران و مساعد بودن اوضاع برای ورود مسلمانان به این کشور گزارش داد. ابوبکر نیز خالدبن‌ولید را به همراه لشکری روانه ایران ساخت. البته پیش‌درآمد فتوحات مسلمانان، در ایران، واقعه‌ای بود که پیش از این در ذوقار روی داد و اعراب مرزنشین توانسته بودند لشکر اعزامی ساسانیان را مغلوب سازند. نخستین حملات محکم مسلمانان به مرزهای شاهنشاهی ساسانی با فتح اُبُلَّّه (در حوالی بصره) به فرماندهی خالدبن‌ولید آغاز شد. خالد با حمله به این منطقه و در جنگی با هرمزان (مرزبان این ناحیه)، نخستین پیروزی را برای مسلمانان به ارمغان آورد. پس از تصرف ابلّه، اعراب مسلمان تعداد زیادی از مردم را اسیر کردند، لیکن دهقانان دیار ترجیح دادند با مسلمانان صلح کنند و این نخستین معاهده صلح با دهقانان ایرانی است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری در pdf دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری در pdf

چکیده    
مقدمه    
1 بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن    
2 شکل‌گیری محله کرخ و تطور آن تا سده چهارم هجری    
3 تطور کرخ و اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی آن در سده‌های چهارم و پنجم هجری    
4 شکل‌گیری جامعه شیعی در کرخ    
5 علل گرایش مردم کرخ به تشیع و عوامل جذب شیعیان به آن محله    
1 شیخ مفید    
2 و3 سیدمرتضی و سیدرضی    
4 شیخ طوسی    
کرخ و شعایر شیعی    
نتیجه    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری در pdf

ـ ابن حوقل، ابو القاسم نصیبی، صوره الارض، بیروت، دار صادر، چ دوم، بی‌تا

ـ ابن خلکان، شمس الدین احمد بن محمد، وفیات الاعیان، تصحیح احسان عباس، قم، منشورات شریف رضی، چ دوم، 1364

ـ ابن طقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الاداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، قم، منشورات شریف رضی، 1414 ق

ـ ابن عنبه، جمال الدین احمد بن علی، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، نجف اشرف، حیدریه، چ دوم، 1380ق

ـ ابن فقیه، احمد بن محمد بن اسحاق همدانی، کتاب البلدان، تحقیق یوسف هادی، بیروت، عالم الکتب، 1416ق

ـ ابن کثیر، ابو الفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1413ق

ـ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ترجمه و تحقیق محمد رضا تجدد، تهران، امیر کبیر، چ سوم، 1366

ـ ابن‌ابی الحدید، عز الدین، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، چاپ دوم، 1385 ق

ـ ابن‌اثیر، عزالدین علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، تصحیح محمد یوسف الدقاقه، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ دوم، 1415 ق

ـ ابن‌جبیر، محمدبن احمد، سفرنامه، تصحیح ویلیام رایت، ترجمه پرویز اتابکی،مشهد،آستان قدس رضوی،1370

ـ ابن‌جوزی، ابو الفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412 ق

ـ ابن‌جوزی، ابوالفرج عبد الرحمن‌بن علی، مناقب بغداد، تحقیق محمد زینهم محمد عزب، قاهره، دار غریب، 1998م

ـ اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم، المسالک و الممالک، بی‌جا، کتابخانه صدر، 1927م

ـ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403ق

ـ بحر العلوم، محمد مهدی، الفوائد الرجالیه، نجف اشرف، مکتبه العلمین الطوسی و بحر العلوم، 1386ق

ـ بغدادی، صفی الدین عبد المؤمن بن عبد الحق، مراصد الاطلاع، تحقیق علی محمد بجاوی، بی‌جا، دار احیاء الکتب العربیه، 1373ق

ـ تنوخی، ابو علی محسن بن علی، نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق

ـ تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا

ـ توحیدی، ابو حیان، الامتاع و المؤانسه، تصحیح احمد امین و احمد زین، قم، منشورات شریف رضی، بی‌تا

ـ ثعالبی، ابو منصور عبد الملک نیشابوری، یتیمه الدهر، تحقیق مفید محمد قمیمه، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق

ـ جاودان، محمد علی، «بغداد و کرخ مولد و مسکن شریف رضی»، فصلنامه نهج البلاغه، ش 6، بی‌تا

ـ جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، قم، انصاریان، 1375

ـ حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410‌ق

ـ خطیب بغدادی، ابو بکر احمد بن علی، تاریخ مدینه السلام(بغداد)، تحقیق بشّار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1422ق

ـ خوانساری، محمدباقر موسوی، روضات الجنات، تهران، اسماعیلیان،1390ق

ـ خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، چ دوم، 1403ق

ـ دوری، عبد العزیز و دیگران، بغداد (چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی)، ترجمه دولتشاهی و پروشانی، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، 1375

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قم، منشورات شریف رضی، 1409ق

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران، نی، چ چهارم، 1371

ـ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، چ هشتم، 1989م

ـ زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیر کبیر، چ پنجم، 1368ش

ـ صولی، ابو بکر محمد بن یحیی، اخبار الراضی بالله و المتقی لله، بیروت، دار المیسره، چ دوم، 1311ق

ـ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، 1356ق

ـ علی، صالح احمد، بغداد مدینه السلام، بغداد، مجمع العلمی العراقی، 1985م

ـ کرمر، جوئل، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375

ـ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، منشورات شریف رضی، 1422‌ق

ـ مسکویه، ابو علی احمد بن علی، تجارب الامم، تحقیق ابو القاسم امامی، تهران سروش، 1366

ـ مقدسی، ابو عبدالله محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علی نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، 1361

ـ همدانی، محمد بن عبد الملک، تکمله تاریخ الطبری، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، چ چهارم، 1381

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، 1337 ق

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی، مامقانی،‌تنفیح‌ المقال، چ ششم، 1371

چکیده

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که پس از بنای بغداد شکل گرفت و شیعیان رفته‌رفته به محله کرخ روی آوردند. عوامل جذب شیعیان به محله کرخ و گرایش اهالی آنجا به تشیع عبارت‌اند از: قرار گرفتن کرخ در نزدیکی مسجد براثا و مرقد امام کاظم و امام جواد، قرار گرفتن در مسیر کاروان‌هایی که از کوفه به بغداد وارد می‌شدند و اغلب از شیعیان بودند، حضور بزرگانی از شیعه مانند هشام بن حکم و; در آنجا. علمای بزرگ شیعه مانند شیخ مفید، سیدمرتضی، سیدرضی و شیخ طوسی، به خصوص در دوران آل‌بویه، کرخ را مرکز فعالیت‌های علمی و مذهبی و سیاسی خود قرار دادند. از این رو کرخ در رشد و گسترش تشیع نقش مهمی ایفا نمود

کلید واژه‌ها: کرخ، بغداد، تشیع، آل‌بویه، شیخ مفید و شیخ طوسی.

مقدمه

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که حدود یازده سال پس از بنای بغداد شکل گرفت. ابتدا بازارهای بغداد و به تدریج، منازل مسکونی بازاریان نیز به کرخ منتقل و آنجا به یکی از محله‌های مهم بغداد تبدیل شد. کرخ در سده‌های چهارم و پنجم هجری نقشی مهم در تاریخ تشیع ایفا کرد. این محله در مقطع زمانی یادشده، یکی از کانون‌های برجسته در تاریخ تشیع و از افتخارات آن بود. عالمان بزرگ و صاحب نظر و صاحبان آثار برجسته و دست اول شیعه، در این مقطع زمانی، در بغداد و به ویژه محله کرخ می‌زیستند. صاحبان کتب اربعه و همچنین شیخ مفید، سیدمرتضی و سیدرضی از جمله این عالمان بودند

مقاله حاضر به بررسی اوضاع و احوال کرخ و نقش آن در رشد و گسترش تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری پرداخته و با تکیه بر منابع معتبر و دست اول و با رعایت اختصار، به پرسش‌های زیر پاسخ داده است

محله کرخ و جامعه شیعی در آن، چگونه شکل گرفت؟ عوامل گرایش اهل کرخ به تشیع و علل جذب شیعیان به آن محله کدام‌اند؟ اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی کرخ در سده‌های چهارم و پنجم چگونه بود؟ کرخ در این مقطع زمانی چه نقشی در رشد و گسترش تشیع و ترویج شعائر شیعی داشته است؟

1 بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن

برای پاسخ به پرسش اول و بررسی چگونگی شکل‌گیری محله کرخ، لازم است ابتدا چگونگی تأسیس بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن را بررسی کنیم

در پی شورش راوندیان علیه منصور عباسی در شهر هاشمیه، این شهر از چشم منصور افتاد، به ویژه اینکه هاشمیه نزدیک کوفه واقع شده بود و منصور خود را از مردم کوفه درامان نمی‌دید، زیرا کوفه مرکز تشیع و جایگاه دوستداران اهل‌بیت بود. از این رو، منصور در جست‌وجوی مکانی مناسب برای تأسیس شهری به عنوان مرکز خلافت خود بود. کار تحقیق و جست‌وجو، مدتی طول کشید. سرانجام به کمک آگاهان و صاحب نظران و با توجه به ملاحظات نظامی، اقتصادی و اقلیمی، منطقه بغداد در ساحل غربی رود دجله و نزدیک مداین انتخاب شد. این مکان بر سر راه خراسان و محل تلاقی راه‌های کاروان رو قرار داشت و بازارهای ماهانه در آن برپا می‌شد. از این رو در چنین مکانی آذوقه کافی برای نظامیان و مردم یافت می‌شد. این مکان در وسط سرزمین بین النَّهرین قرار داشت و از آب و هوایی معتدل برخوردار بود

در ماه ربیع الاول سال 141 به دستور منصور نقشه شهر تهیه و به شکل مدور طرح‌ریزی شد. کارهای مقدماتی حدود چهار سال طول کشید و در سال 145ق بنای شهر آغاز گشت. بعد از گذشت یک سال، در سال 146ق، منصور در بغداد مستقر شد و در سال 149ق، ساختمان شهرِ مدور، تکمیل گردید؛ شکلی که بر خلاف نظر جغرافیا نویسان قدیم، تازگی نداشت و در بنای همدان، حرّان و دارابجرد (دارابگرد) به کار رفته بود

شهر مدور، چهار دروازه داشت که عبارت بودند از: دروازه کوفه در جنوب غربی، دروازه بصره در جنوب شرقی، دروازه خراسان در شمال شرقی و دروازه شام در شمال غربی

منصور شهر خود را «مدینهُ السَّلام» نامید. نام‌های دیگری نیز مانند «مدینهُ جعفر»، «مدینهُ المنصور»، «مدینهُ الخلفاء» و«الزَّوراء» برای آن به کار رفته است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی پایان نامه محیط آموزشی در pdf دارای 110 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی پایان نامه محیط آموزشی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی پایان نامه محیط آموزشی در pdf

مقدمه  
« بیان مسئله »  
« اهمیت و ضرورت طرح پژوهش »  
« اهداف پژوهش »  
اهداف فرعی :  
« فرضیات پژوهشی »  
تعاریف عملیاتی و نظری واژه ها »  
« تعریف خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن »  
« عوامل مؤثر بر خلاقیت »  
« دیدگاههای مختلف درباره خلاقیت »  
« موانع بروز خلاقیت »  
بطور کلی موانع خلاقیت در محیط مدرسه عبارتند از :  
« عوامل آسیب زا در خلاقیت »  
« آموزش و پرورش و خلاقیت »  
« سازمان کلاس و خلاقیت »  
« علل تدریس هنر در مدارس »  
« شیوه های آموزش خلاق »  
« جایگاه هنر در نظام آموزشی کشور »  
« نقش عوامل اجتماعی و محیطی در خلاقیت »  
« خانواده »  
« محیط آموزشی »  
معلم  
نقاشی  
« انگیزه و خلاقیت »  
نقاشی و هنر کودکان :  
« نمایشگاههای کودکان »  
« تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع پژوهش در داخل کشور »  
« روش انجام پژوهش »  
جامعه آماری  
نمونه آماری  
روش و ابزار گرد آوری داده های پژوهشی  
متغیرهای پژوهشی  
روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهشی :  
بخش اول : آمار توصیفی  
بخش دوم : تحلیل استنباطی داده ها  
« بحث و نتیجه گیری »  
« محدودیت ها و موانع پژوهش »  
« پیشنهادات »  
« منابع و مأخذ »  
ضمائم  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی پایان نامه محیط آموزشی در pdf

1  سلحشور ، ماندانا / آیا می دانید چگونه کودکانی خلاق تربیت کرد ؟ / پیوند ، شماره 197 ،
2  سلیمی باهر ، حسین ، مطالعه در خدمت کاوش خلاقیت / ماهنامه تربیت ، شماره 4 ،
3  دوست محمدی ، غلامرضا / کار در دبستان / تهران ، انتشارات صفی علیشاه ، چاپ اول
4  هزاده ای ، دکتر هادی / آموزش هنر / انتشارات سازمان پژوهش و برنامه ریزی ، چاپ چهارم
5  سیدی ، دکتر حسین / کودک و نقاشی ( مجموعه مقالات ) / تهران ، انتشارات برگ ، چاپ اول
6  عربشاهی ، سید رفیع الدین / هنجار یابی آزمون خلاقیت تکامل تصاویر گاکولین در دانش آموزان / چاپ اول ،
7  آسبورن . الف / پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت / ترجمه قاسم زاده ، تهران ، انتشارات نیلوفر ،
8  سلیمانی ، افشین / موانع خلاقیت در محیط خانواده و مدرسه ، ماهنامه پیوند ، شماره 198 ،
9  عصاره ، علیرضا / یادگیری و خلاقیت / پیوند ، شماره 233 ، اسفند
10  وی . توماس گلین ؛ جی . سیلک / مقدمه ای بر روانشناسی نقاشی کودکان / ترجمه : عباس مخبر ، انتشارات آگاه ، چاپ اول ،
11  مجله استعدادهای درخشان ، سال اول ، شماره 2 ، پائیز
12  حسینی نسب : دکتر سید داوود ، اقدم : اصغر علی / فرهنگ واژه ها ، تعاریف و اطلاعات تعلیم و تربیت / انتشارات احرار ، تبریز
13 حسینی ، افضل السادات / خلاقیت و روشهای پرورش آن / انتشارات قله ، چاپ اول
14 آمابلی ، ترزا / شکوفایی خلاقیت کودکان / ترجمه حسن قاسم زاده ؛ پروین عظیمی / انتشارات وزارت فرهنگ ، چاپ اول
15 حسینی ، افضل السادات / خلاقیت و تربیت / سال سیزدهم ، شماره دوم ، آبان
16  فونتانا ، دیوید / روان شناسی در خدمت معلمان ( یادگیری و شناخت ) جداول / ترجمه جواد قهرمانی ، چاپ دوم ، انتشارات منادی تربیت 1382
17  مجله استعدادهای درخشان ، سال نهم ، شماره دی و اسفند
18  ساده ئی علی / روش تحقیق آمار به زبان ساده / انتشارات شلاک چاپ اول 1385

مقدمه

محیط آموزشی دومین محیط بعد از خانواده است که انسان در آن اجتماعی شده در معرض آموزشهای رسمی قرار می گیرد که این آموزشها در سرنوشت افراد و بالطبع در سرنوشت جامعه مؤثر است

برای اینکه تلاش معلمان در محیطهای آموزشی و سرمایه های مادی و معنوی جامعه در زمینه ی آموزش و پرورش به هدر نرود . بهتر است این آموزشها در محیطی متنوع و غیر تکراری انجام گیرد . ( سیدی ، 1368 ، ص 19 )

آگاهی از اینکه کودک چیست و آگاهی از علائق و نیازهای او ، از بی نظمی های او برای معلم شایسته هنر در واقع بسیار مهم است ، اما آگاهی دیگری که برای تشویق رشد خلاقانه کودک لازم است این می باشد که بفهمیم کودک بطور طبیعی در هنرهای تجسمی چه کارهایی می تواند انجام دهد . امروزه واداشتن یادگیرندگان به تفکر و اندیشه و توجه به خلاقیتها و ابتکارات ذهنی آنان از اصلی ترین فعالیتهای معلمان و به طور کلی مدارس به شمار می آید . از آنجا که خلاقیت نسخه ی سحر آمیز است که می تواند در تمامی نمی توانم های موجود خطّ بطلان بکشد . در روند تحولات عظیم بشری در عصر تکاپوی فناوری و تحلیل رفتن منابع طبیعی و نگرشها از خود برجای می گذارد ، نیاز به بینش درونی و خلاقیت ، امری گریز ناپذیر است . از طرفی کودکی که رکورد ، یکنواختی و بایدهای دست و پاگیر متعارف را به پویشی ناب مبدل سازد و با تفکر چرایی و خلاق ، قالبهای کلیشه ای را در می نوردد و طرحی نو به تصویر می کشد . لازمه این دین تحول ، نظام آموزشی متحول است که برای رسیدن به آن نیاز به یک خیزش و عزم جمعی مبتنی بر سخت کوشی متعهدانه ، مداومت و خلاقیت است . یکی از خلاقیتهای مورد علاقه و مطرح شده در نظامهای آموزشی ، خلاقیت در هنر می باشد . روش آموزش هنر باید با تنوع و انگیزه و علائق فردی دانش آموز اجرا شود

بخش اصلی و مهم مؤفقیت بر نامه کیفی هنر دوره ی ابتدایی همانا شرکت سنجیده و متواضعانه معلم است . تفکر ، برنامه ریزی ، تحلیل ، آزمایش ، نگرش و ارزیابی پیگیر ، لازمه های تلاش طلب آموزش متعهد است ( پیوند ، شماره 233 ، ص18 ، 1377 )

بدین سبب ، حفظ و گسترش کارآیی نظام آموزشی کشور در راستای ارتقای تحصیلی کیفی دانش آموزان در سالهای اخیر از سوی پژوهشگران و محققان مورد بررسی قرار می گیرد . در پایان نخستین هدف این پژوهش کمک به معلمانی است که همه روزه در کار با کودکان در حقیقت زحمت می کشند و این زحمات ستودنی است

« بیان مسئله »

امروزه آموزش هنر در مدارس ابتدایی وقتی پر ثمر است که انسان آنرا با درک ، هدف ، برنامه ریزی ، اعتقاد و عشق انجام دهد . مشاهده اینکه کودکان با رنگ ، مداد شمعی ، گچ و گل رس و کاغذ چیزی خلق می کنند ، خود یک امتیاز ، مکاشفه و لذت است . میدان تخیل و جرأت آنها از نظر ایجاد کمپوزیسیون مرزی نمی شناسد

نظاره کودکی که بطور حساس تربیت و راهنمایی شده است و توانایی او در طراحی و رنگ آمیزی از تفاسیر ساده به پیچیده می رسد ، نظاره ای است از شورانگیزترین جنبه ی رشد انسان ، اما بدون کمک و تشویق معلم خردمند ، کودک سالها در سطح ثابتی از خلاقیت باقی خواهد ماند ، تسلط او بر خط ، نرم ، رنگ و نقش و کمپوزیسیون ، بدون تغییر مانده و به احتمال زیاد تنزل خواهد کرد ، و سرانجام به دلسردی ، ناتوانی و بی علاقگی او منجر خواهد گردید

منحنی در این است که چگونه کودکان را به سوی تجربه های مناسب هنری سوق داده و به توانائیهای آنان در زمینه های هنری بیفزاییم . در سالهای اخیر روان شناسان دریافته اند که نقاشی یکی از فعالیت های پیچیده کودکان است . این دریافت با درک این مطلب همراه بوده است که فرآیند نقاشی کردن می تواند سهم مهمی در تصویر تکمیل شده داشته باشد . کودکان در فرآیند ساختن یک تصویر با مسائل برنامه ریزی ، تعیین مکان و ردیف کردن مواجه می شوند . راه حلهای آنها برای این مسائل می تواند تابع سوگیرهای ادراکی و اجرایی آنها باشد ( وی .دوکاس ؛ جی . سیلک ، ترجمه مخبر ، ص 203 ، 1381 )

خلاقیت کودکان در ابداع و طراحی های مختص سن آنها از اهمیت به سزایی برخوردار است . کسی که دارای سطح بالایی از توانائی ها و مهارتهای خلاقیت است امکان دارد دستاوردهای خلاقیت از خود نشان دهد ، اگر انگیزش های خلاقیت در وی برانگیخته شود به همان ترتیب شخصی که دارای توانایی ها و انگیزشهای خلاقیت است می تواند با کسب مهارتهای خلاقیت لازم به دستاوردهای خلاق نائل شود ( مجله استعدادهای درخشان ، شماره 2 ، ص 28 ، 1373)

به صراحت باید گفت که بسیاری از اندیشه ها درباره ی جهت گیری های آینده ، بیشتر نظریه پردازی است ، و اکر پیش بینی های تفصیلی مد نظر درست انجام نشود ، چندان تعجب آور نخواهد بود . زیرا برنامه هنر در مدرسه ابتدایی آنچنان که باید و شاید به آن پرداخته نمی شود و اقدامات مسئولان در حد شیوه های قدیمی اجرا می گردد

لذا ، جهت بررسی این مهم به مسأله پژوهش تحت عنوان بررسی مقایسه تأثیر آموزش هنر بر رشد خلاقیت دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان دزفول تعیین و به بررسی آن در راستای ارتقای خلاقیت در هنر خواهیم پرداخت

« اهمیت و ضرورت طرح پژوهش »

پرورش همه قدرتهای اطفال به منظور تأمین سعادت فردی و در نهایت تأمین سعادت جامعه است . روشهای تعلیم و تربیت باید عامل تغییر و سبب تربیت در رفتار و تفکر صحیح باشد . آماده نمودن کودک برای کسب شخصیت و شرکت در زندگی اجتماعی و مفید بودن و سایر احتیاجات دیگر باید از همان ابتدا و ضمن آموزش و تدریس و تصحیح اعمال و رفتار دانش آموزان به آنان آموخته شود . ( هزاده ای ،ص12، 1365)

دانش آموز تربیت شده ، باید خلاقیت ، ابتکار در عمل ، تفکر صحیح را ضمن درس و تکالیف درسی بیاموزد ، هوشیاری ، و قضاوت صحیح همراه با حرکات و اعمال او باشد . بیشترین سعی دستگاه آموزش و پرورش باید مصروف تعلیمات ابتدایی شود . در تدوین کتب مخصوص این دوره از تعلیمات دقت کافی و عالمانه به عمل آید . آموزگاران را در آشنا کردن به روانشناسی تربیتی و تعلیم روش کلیه دروس و برقراری کلاسهای ضمن خدمت آماده و مجهز نگاهدارد و زندگی مادی و علمی آنان را مورد توجه خاص قرار دهد

دانش آموزی که به مدرسه سپرده می شود ذهنی فعال و نقش پذیر برای اطلاع از همه امور دارد . به دانش آموز باید توجه داد که هیچ درسی را برای خوشایند یا سرگرمی او به او نمی آموزند و باید حس کند و بداند که در بطن هر درس هدفی نهفته است که آینده او را می سازد . برای اینکه تفکر علمی و صنعتی پیدا کند باید با مقدمات و تعلیمات ریاضی آشنا شود . خواندن از روی کتاب و نوشتن آن خوانده ها لازم است اما کافی نیست . نقاشی با روش صحیح آن نه کپیه از روی نمونه ای که جلوی او گذاشته می شود بلکه آزاد گذاردن او در کشیدن شکل ها هر چه می خواهد و هر چه نظرش می رسد ( دوست محمدی ، ص 53 ، ص 1371 )

گذشته های ما در ادبیات ، شعر ، نقاشی ، فنون و علوم ریاضی ، پزشکی و نجوم مشحون از تفکر سرشار از خلاقیت ما است ، ولی امروزه به علت تدریس ناقص و بی رویه بعضی از دروس همه امور زندگی هنری و علمی ما جنبه تقلید دارد . درس برای گرفتن نمره خوب و مؤفقیت به هر صورتی که باشد در امتحان – انتظارات و توقعات حساب نشده معلم و پدر و مادر برای پیشرفت سریع کودک ایجاد مشکلاتی درسی و روانی نیز نموده است

جهت بر طرف نمودن چنین مشکلاتی در سیستم آموزشی کشور و با توجه به مسئله مورد بررسی لازم است که به صورت علمی و به استناد آمارهای پژوهشهای صورت گرفته ، مسئله حاضر که مربوط به خلاقیت در کار هنری و سایر فعالیتها در دانش آموزان ابتدایی می باشد مهم تلقی گردیده لذا اهمیت و ضرورت بررسی مسئله تعیین شده از دیدگاه محقق واجب شمرده شده و به آن توجهات لازم را مبذول و در حد توان خود ، تفسیر خواهد نمود

« اهداف پژوهش »

هدف اصلی: بررسی نقش هنر بر خلاقیت کودکان مقطع ابتدایی دخترانه شهرستان دزفول

اهداف فرعی

1)  بررسی وضعیت آموزش کار دستی توسط معلمان از طریق برنامه های تلویزیون و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

2)    بررسی کپی برداری معلمان از تصاویر هنری و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

3)    بررسی شناسایی و توجه معلمان به دانش آموزان با استعداد و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

4)    بررسی نقش استفاده از کلاسهای هنری در خارج از مدرسه و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

5)    بررسی مهارت معلمان و آموزشهای نوین آنها و تأثیر بر خلاقیت کودکان

6)    بررسی توقعات معلمان با توجه به استعداد و توانایی کودکان و تأثیر بر خلاقیت آنها

7)    بررسی استفاده از فضای مناسب جهت نقاشی کودکان و تأثیر آن بر خلاقیت آنها

8)    بررسی وضعیت استفاده از معلمان هنر در تدریس و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

9)    بررسی چگونگی برگزاری نمایشگاههای هنری در مدرسه و بازدید والدین و تأثیر آن بر خلاقیت کودکان

« فرضیات پژوهشی »

فرضیه اول : بین آموزش کاردستی توسط معلمان و برنامه های تلویزیون و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

فرضیه دوم : بین کپی برداریهای معلمان از تصاویر هنری و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

فرضیه سوم : بین شناسایی و توجه به دانش آموزان با استعداد و خلاقیت آنان رابطه وجود دارد

فرضیه چهارم : بین مهارت معلمان و آموزش های نوین آنها و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

فرضیه پنجم : بین استفاده از کلاسهای هنری در خارج از مدرسه و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

فرضیه ششم : بین توقعات معلمان با توجه به استعداد و توانایی کودکان و خلاقیت آنان رابطه وجود دارد

فرضیه هفتم : بین استفاده از فضای مناسب جهت نقاشی کودکان و خلاقیت آنان رابطه وجود دارد

فرضیه هشتم : بین استفاده از معلمان هنر در تدریس و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

فرضیه نهم : بین برگزاری نمایشگاههای هنری در مدرسه و بازدید والدین و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد

تعاریف عملیاتی و نظری واژه ها »

روش تدریس [1]

شیوه معلم و اصولی که برای تدریس یک موضوع آموزشی بکار می رود به روش تدریس موسوم است . ( حسینی نسب و اقدم ، ص 495 ، 1375 )

* منظور از روش تدریس ، شیوه تدریس معلمان هنر و اجرای فعالیتها درسی مربوط به آن می باشد

آموزش [2]            

به فعالیت یاد دهنده به منظور ایجاد یادگیری در فراگیر را  آموزش گویند . هدف آموزش فقط یادگیری یک موضوع یا یک عمل می باشد

هنر : وقتی انسان ، آگاهانه و به کمک علائم خارجی ، احساساتی را که خود تجربه کرده است ، به صورتی زیبا به دیگران انتقال دهد به طوری که این احساسات به ایشان سرایت کند و آنان را از همان مراحل حسی و عاطفی که او گذشته است عبور دهد ، عملش به نام هنر و خود او به نام هنرمند نامیده می شود ( محدثی ، 1368 ، ص 50)

خلاقیت :

واژه نامه ی  و بر خلاقیت را چنین تعریف می کند . اصطلاح خلاقیت بر آن فرآیندهای ذهنی دلالت دارد که به راه حلها ، ایده ها ، مفهوم سازی ، اشکال هنری ، نظریه های منحصر به فرد و جدید منجر می شود ( حسینی ، ص 70 ، 1377 )

* منظور از خلاقیت در این پژوهش ، خلاقیت در کارهای هنری کودکان از جمله نقاشی ، سفالگری و کاردستی می باشد

* دانش آموزان : به تمامی افرادی که در حال حاضر در مقطع ابتدایی ، راهنمایی ، متوسطه مشغول به تحصیل می باشند گفته می شود

* در این پژوهش منظور تمام دانش آموزانی است که در مقطع ابتدایی شهرستان دزفول می باشند

انگیزش [3]

عاملی روانی ، درونی ، ارگانیکی که انسان یا حیوان را برای انجام عملی که هدفدار است برانگیخته می کند . ( حسینی نسب و اقدام ، ص 626 ، 1375 )

* منظور از انگیزش در این پژوهش ، عوامل محیطی ، آموزشی ( مدرسه ، امکانات ، معلم ) و عوامل خانوادگی ( توجه والدین ) می باشد

اولیاء : خداوندان ، اولیاء امور ، دوستان ، دوستان خدا ، اولیاء الله ( معین ، 1372 ، ص406 )

*منظور از اولیاء والدین ( اعم از پدر و مادر ) می باشد

« تعریف خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن »

خلاقیت از جمله موضوعاتی است که درباره ی ماهیت آن تا کنون بین محققان و روان شناسان ، توافق به عمل نیامده است ، بعضی تعاریف ، ویژگی های شخصیتی افراد را محور قرار داده و برخی دیگر بر حسب اساس فرآیند خلاق ، خلاقیت را تبیین کرده اند و تعاریف دیگر بر حسب محصول خلاق به خلاقیت نگریسته اند

 رایج ترین تعریفی که محققین از خلاقیت داشته اند عبارت است از : ایجاد طرحی جدید ، با ارزش و متناسب . واژه نامه ها و دایر المعارف های روان شناسی و تعلیم و تربیت نیز تعاریفی از خلاقیت به عمل آورده اند

واژه نامه ی وبر (1985) خلاقیت را چنین تعریف می کند : اصطلاح خلاقیت بر آن فرآیند های ذهنی دلالت دارد که به راه حلها ، ایده ها ، مفهوم سازی ، اشکال هنری ، نظریه های منحصر به فرد و جدید منجر می شود . گیلفورد (1962) معتقد است ، خلاقیت مجموعه ای از توانائیها و خصیصه هاست که موجب تفکر خلاق می شود . از نظر مدنیک (1962) نیز ، خلاقیت عبارت است از شکل دادن به عناصر متداعی به صورت ترکیبات تازه که با الزامات خاصی مطابق یا به شکلی مفید می باشد و هر چه عناصر ترکیب جدید غیر مشابه تر باشد ، عمل خلاق تر خواهد بود . گیزلین (1954) معتقد است که خلاقیت ارائه ی کیفیت های تازه ای از مفاهیم و معانی است و تایلورد (1989) خلاقیت را شکل دادن به تجربه ها در سازمان بندی های تازه می داند ( حسینی ، صص 71-52 ، 1377 )

وجه اشتراک تعارف فوق و تعارف دیگر ، توجه به تازگی و نو بودن است . اما تازگی به تنهایی نمی تواند مفهوم خلاقیت را روشن کند زیرا بسیاری چیزهاست که نو و تازه است ، اما خلاقانه نیست . اشکالی که در تعریف خلاقیت بر مبنای تازگی وجود داشت ، متخصصان را بر آن داشت تا عنصر ارزش را بدان اضافه کنند . استین (1974) ، خلاقیت را بر مبنای این دو عالم ( تازگی و ارزش ) چنین تعریف می کند : خلاقیت فرآیندی است که نتیجه ی آن به عنوان یک کار تازه توسط گروهی در یک زمان به عنوان چیزی مفید و رضایت بخش مقبول واقع شود . ورنون (1989) نیز از همین چشم انداز به خلاقیت می نگرد : خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده ها ، بینش ها یا اشیای جدید و نوسازی و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه هاست که به وسیله ی محققان به عنوان پدیده ای ابتکاری شناخته شود و از لحاظ علمی ، زیبایی شناختی ، فنی و اجتماعی با ارزش قلمداد گردد . اشتر برگ (1989) نیز تفکر خلاق را ترکیبی از قدرت ابتکار ، انعطاف پذیری و حساسیت در برابر نظریاتی می داند که یاد گیرنده را قادر می سازد خارج از تفکر نامعقول به نتایج متفاوت و موادی بیندیشد که حاصل آن رضایت شخصی و احتمالاً خشنودی دیگران خواهد بود

مکاتب گوناگون روان شناسی نیز تعاریف متفاوتی از خلاقیت ارائه می دهند که در این جا به چند مورد اشاره می گردد . در مکتب روانکاوی ، خلاقیت تعارضی است که در ذهن ناخودآگاه یا نهاد خود ایجاد می شود و اگر در تلاش خود برای حل این تعارض ، این راه حل یا بخش آگاه یا « خود » هماهنگی پیدا کند می تواند راه حلی خلاق آمیز باشد ولی اگر با بخش آگاه در تضاد قرار گیرد به بیماری روانی منجر می گردد بنابراین ، از دیدگاه روانکاوی خلاقیت و بیماریهای روانی از یک منبع نشأت می گیرند با این تفاوت که فرد خلاق بر ناخودآگاه خود کنترل معقولی دارد ولی بیمار روانی در کنترل رفتار ناخودآگاه خود دچار افراط و تفریط می گردد . رفتار گراها ( اکسینر و ودرمن ) نیز رفتار خلاق را عبارت از رفتاری می دانند که از طریق تقویت های محیطی فرا گرفته می شوند . رفتار گرایان برای فرد در تولید رفتار خلاق حداقل نقش را قائلند ، آنها معتقدند که محصول خلاق معمولاً‌ از راه تغییرات تصادفی به دست می آید و انتخاب آنها به خاطر پیامد مثبتشان می باشد . همچنین در مکتب شناخت گرایی ، بنیان تفکر خلاق از دیدگاه گشتالت مبتنی بر کل گرایی است و نظریات اساسی این مکتب توسط وریتمر مطرح شده است . او معتقد است که تفکر ، پیرامون حل مسئله ، باید شکل کلی داشته باشد یعنی آن موقعیت به صورت کل در نظر گرفته شود . آنها بر بصیرت تکیه می کنند . به عبارت دیگر ، بصیرت مبتنی بر فرآیندی است که به طور مستقیم با طبیعت موقعیت در ارتباط است و با ادراک کل آن شناخته می شود . از دیدگاه گشتالت ، همه ی ما ظرفیت تفکر خلاق را داریم ، ولی این سؤال مطرح است که چرا اغلب به طرز مولدی فکر نمی کنیم . طبق نظر گشتالتی ها ، علت این است که حل کنندگان مسئله تلاش هایشان را در به کار گیری تجارب گذشته متمرکز می کنند

از نظر این مکتب حل مسئله متضمن باز سازماندهی یا باز سازی موقعیت آن مسئله است . انسان گرایان نیز خلاقیت را تنها به امور خارق العاده نسبت می دهند و معتقدند که همه ی افراد می توانند از قوای خلاق خویش بهره بگیرند . آنها عقیده دارند نه تنها دستاوردها بلکه فعالیت ها و فرایند ها و نگرش ها را هم در بر می گیرد ( آمایلی ، ترجمه قاسم زاده و عظیمی ، 1378 ، ص 118 – 99 )

خلاقیت ، دارای عناصر تشکیل دهنده ای است . اولین عنصر ، قلمرو مهارتهاست که مربوط به استعداد آموزش و تجربه در یک زمینه ی خاص است و به عنوان مواد اولیه ی کار محسوب می گردد زیرا ، برای این که در یک حوزه ی خاص ، خلق گردند باید دارای مهارت لازم در آن زمینه باشند

عنصر دوم مهارت های تفکر خلاق است . همه ی افراد از ویژگیهای مختلفی برخوردارند که باعث می شود آنها بتوانند قلمرو مهارت های خود را در راه جدیدی به کار اندازند ، این ویژگیها یا مهارتها را می توان با آموزش و تجربه گسترش داد

عنصر سوم ، انگیزه است . انگیزه ی میل به کار به خاطر همان کار است . اصولاً‌ انگیزه زمانی ایجاد می شود که شخص کار را جالب ، جذاب و رضایت آمیز ببیند و به انجام آن علاقه مند گردد

« عوامل مؤثر بر خلاقیت »

[1] ) Teaching Method

[2] ) Teaching Instruction

[3] ) Motivation

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق آسیب شناسی زنان معتاد در pdf دارای 132 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق آسیب شناسی زنان معتاد در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق آسیب شناسی زنان معتاد در pdf

بخش یکم : طرح تحقیق
فصل اول : توجیه علمی موضوع تحقیق  
1-1- پیش گفتار   
2-1- مقدمه   
3-1- تعریف مفاهیم اساسی   
4-1- سابقه و ادبیات موضوع (پیشینه تحقیق)   
5-1- طرح مقدماتی مسئله (بیان مسئله)   
6-1- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق   
7-1- اهداف  تحقیق   
8-1- دامنه مطالعاتی تحقیق  
9-1- محدودیت های تحقیق   
10-1- تعریف اصطلاحات   
فصل دوم : مبانی و چهارچوب نظری تحقیق   
1-2- مقدمه مبانی چهارچوب نظری تحقیق   
2-2- دیدگاه ها و رویکردهای جامعه شناسان   
1-2-2- نظریه کنترل اجتماعی   
2-2-2- نظریه کارکرد گرایی ساختاری   
3-2-2- نظریه کارکردگرایی    
4-2-2- نظریه کنش متقابل   
5-2-2- نظریه مبادله  
6-2-2- ساختار گرایی    
7-2-2- نظریات متخصصان درباره اعتیاد   
3-2- پرسش های اصلی تحقیق   
4-2- فرضیه های تحقیق  
عنوان    صفحه
فصل سوم : روش تحقیق  
1-3- رهیافت تحقیق  
2-3- روش تحقیق   
3-3- فن و ابزار تحقیق   
4-3- طرح تحلیلی روش تحقیق   
5-3- طرح اجرایی   
بخش دوم : ارائه وتجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل چهارم : نتایج و یافته های تحقیق   
1-4- مقدمه   
2-4- ارائه و تجزیه و تحلیل اطلاعات   
3-4- تحلیل فرضیات    
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق  
1-5- نتیجه گیری   
2-5- پیشنهادات پژوهش   
3-5- کتابنامه فارسی   
4-5- کتابنامه انگلیسی   
5-5- ضمایم و پیوست ها   

3-5- کتابنامه فارسی

1- آسیب شناسی کجروی های اجتماعی. محمدحسین فرجاد. قوه قضاییه. 1383

2- مسائل اجتماعی ایران. انجمن  جامعه شناسی ایران. مجموعه مقالات . آگاه. 1383

3- مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی. ریمون آرون .ترجمه باقر پرهام. تهران.1386

4- نظریه جامعه شناسی. غلام عباس توسلی. انتشارات سمت. تهران. 1379

5- فرهنگ علوم اجتماعی . جولیومی گولدوویلام کولب. ترجمه زاهدی. نشر انقلاب. تهران. 1384

6- اعتیاد در دختران و پسران. محمدعلی کریمی نیا. تهران. نشر صبا. 1385

7- پژوهشی نو در مواد مخدر و اعتیاد . علی اصغر قربان حسینی. نشرقم. 1384

8- اعتیاد و شیوه های آن برای درمان. حسین فرجاد و هما بهروش. تهران. 1386

9- اسعدن، خ. 1373 پژوهش نامه ای درباره بحران جهانی مواد مخدر. تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات  اسلامی

10- اکبری ، ژ. نقش NGO در پاک ماندن استان . 1381 (مجموعه مقالات ارائه شده درنخستین همایش شورای فرهنگی پیشگیری از اعتیاد)

11- صارمی،س. 1380 شفاف ماهنامه تخصصی(اجتماعی – فرهنگی) پیشگیری از اعتیاد . سال اول. شماره اول. آبان 1380

12- صالحی، ا. 1371 زنجیرهای اعتیاد . تهران. انتشارات آوای نور

4-5- کتابنامه انگلیسی

Crovvley Thomas, J.(1999, March). Research in Psychiatric Problems and Service Education. International Symposium Heroin Assisted Treatment for Dependent Drug Users. On line . Available. URL

Department of Defese, Washington, D.C (1978). Drug Education Program. COUNTRY OF PUBLICATION: U.S: DISTRIC OF COLUMBIA

Di Matteo, M.R. (1991). The Psychology of Health, Illness and Medical Care. An Individual Perspective: Brooks/ Cole Publishing Company

Lecca, P, Watts, T. (1992). Prescholers and Substace Abuse Strategies for Prevention and Intervention. New York, London, Norwood (Australia)

Lopez, T,S. Starkey, kathryn, T. (1979) A primary Prevention Drug Education Program for School Children. An Attempt at Evaluation. Paperpersented at The Annual Metting of The American Education Research Association (Sanfrancisco) California, April 19-23,

Heyman,R, B, Adger,H. (1997). Office Approach to Drug Abuse Prevention. Pediatr, Clin, North, Am, 1997, Dec, 44 (6): 1447 –

Norman, S, Miller, et al. (1997). The Principles and Practic of Addiction in Psychiatry, by W.B. Saunders Company. Philadelphia

Knapp, Judhth-Ellen and Others. (199!) Variable Associated With Success in an Adolesecent. Journal of Adolesecence, N:26 (102), P.P: 305-

Toste, Vasey, Joanne, L, Barton, Francine. (1991). Gain and School Behaviors: A Family Focused Drug Education Program. San Francisco, CA, August 16-

West, Ph, and others. (1976). Reporton a Need Assessment and Evaution of Drug Education. Los Angeles – Valley, College, Van Nuys calrf

1-1- پیشگفتار

هیچ کس  تصمیم نمی گیرد که معتاد شود

غم انگیزترین تراژدی انسان معاصر اعتیاد به مواد مخدر است و متأسفانه جوانان عصر حاضر برای فرار از ناملایمات  اجتماعی و فاصله طبقاتی و زندگی ماشینی به مواد مخدر پناه برده اند . اعتیاد بلای خانمان سوز و ناگواری است که در جوامع انسانی دارای اثرات جسمی ، سیاسی، اجتماعی ،  اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی می باشد. اعتیاد بر مواد مخدر زنان فیزیکی از مسائل کشور است. مشکلات اعتیاد به مواد مخدر تنها به خود زن و خانواده وی محدود نمی شود بلکه ضربات سنگین اقتصادی و اجتماعی بر پیکر جامعه تحمیل می نماید

معمولاً سخن گفتن از حضور زنان در عرصه های مرتبط با مواد مخدر اعم از قاچاق یا مصرف در ایران دشوار و کمی حساسیت برانگیز است.  حساسیت برانگیز از آن رو که در تضادی جدی با صبغه تاریخی و فرهنگی زنان در جامعه  ایرانی به عنوان محور «درون خانه» و تبلیغات رسمی مبنی بر قرارگرفتن زنان در نقش مادری مهربان و همسری دلسوز، نویسنده عملاً در مقابل وضعیت کاذب موجود قرار می گیرد.  اما سکوت نیز چندان میسر نیست. رخنه مدرنیسم تغییر شکل یافته در تار و پود جامعه ایرانی، گذشته از نمایان ساختن تضاد تبلیغات بر زن، موجودی به نسبت فردیت یافته و برابر با مرد در عرصه های اجتماعی حاضر و فعال است. نشانمان می دهد که زنان نیز در ایران امروز مانند مردان در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند. در برخی جهات آسیبهای مختص جنسیت مانند روسپیگری و در برخی دیگر مشترک با مردان همانند اعتیاد و قاچاق جالب تر اینکه نمودارهای رشد اعتیاد و قاچاق مواد مخدر برخلاف تصور عمومی نشان می دهد ظرف دو دهه اخیر روند گسترش آسیب های  مرتبط با مواد مخدر در زنان نسبت به مردان نه تنها کم نبوده بلکه در برخی جهات پیشی هم گرفته است

بعبارتی زمان آن فرا رسیده که اعتقاد روی آوری کمتر زنان به مواد مخدر را به دور انداخته و در اندیشه در انداختن طرحی نو واقعیت موجود را پذیرا باشیم

محقق در این تحقیق به آسیب شناسی زنان معتاد شهر اراک پرداخته است

امید آن می رود که مورد توجه علاقمندان و مسئولین محترم قرار گیرد و مؤثر افتد و  گامی هر چند کوچک اما استوار در مسیر کاهش آسیب ها و حتی مهمتر از آن درجهت پیشگیری برداریم

2-1- مقدمه

حدود نیم قرن است که معضل مواد مخدر در سطح جهان به صورت مشکل اجتماعی فراگیری درآمده و هر روز بر اشاعه آن، به خصوص در جهت جوان گزینی اعتیاد به جای پیرگزینی و گسترش مواد مخدر مصنوعی، افزوده می شود

در سراسر جهان کشوری وجود ندارد که مواد مخدر یکی از مشکلات عمده مردم آن نباشد. تغییرات فرهنگی، اجتماعی سه دهه گذشته تأثیر بسیار مهمی بر سوء مصرف مواد و زنان داشته است. از آغاز دهه 1970، همراه با تغییراتی که در نقش های زنان رخ داده بخشی از محدودیت های سنتی از میان برداشته شد و در نتیجه، زنان توانستند آزادانه مصرف انواع مواد  اعتیاد آور و روان گردان را تجربه کنند. استفاده از این مواد، بخش وسیعی از جمعیت زنان را تحت تأثیر قرار داد. امروزه، بیش از 4/4 میلیون زن در ایالات متحده، از انواع مواد مخدر استفاده می کنند و این رقم، تقریباً 37% جمعیت استفاده کننده از مواد در این کشور است

اگرچه هنوز هم تعداد زنان استفاده کننده از مواد مخدر کمتر از مردان است، اما مصرف هرویین، کوکایین، ماری جوانا و سایر روان گردانها در بین زنان روبه افزایش است. اکثریت این زنان با روشهای مشابهی با مواد مخدر آشنا شده اند، به این معنی که بیشترین آمار مصرف مواد و آشنایی آنان با مخدرها مربوط به روابطی است که با مردان زندگی خود داشته اند مردانی که معمولاً در یک رابطه سلطه گرانه مبتنی بر پاره فرهنگهای مختلف بر زنان مسلط بوده اند و زن از جهات مختلفی به مرد وابستگی داشته است. در واقع زنان، استفاده از مخدرها را در زمینه رابطه با شریک زندگی خود آغاز کرده اند، شریکی که «حامی» زن محسوب می شده و مصرف  کننده مواد بوده است و در جریان روابط مشترک، در نهایت، قابلیتهای زن از نظر بهداشت، سلامت ، برقراری روابط سالم و خود زندگی ، تخریب شده است. بسیاری از زنان با مشکلات سوء مصرف مواد، زندگی آشفته و اهانت باری را تجربه کرده اند و در شرایط قطع رابطه قرار گرفته اند. آنان با ا حساسات عمیقی از شکست و ناکامی دست به گریبان بوده اند و برای تسکین رنجی که ناشی از آگاهی آنان نسبت به طرد خود از طرف همسر بوده، به مخدرها پناه برده اند. ضربه های سریع و احساس از خودبیگانگی، تاریخچه  اعتیاد این زنان را شکل می دهند. در مورد بسیاری از زنان اعتیاد، هم پیمان نزدیک احساساتی مانند طردشدگی ، سربار بودن و بی تفاوتی است که با احساس عمیقی از پایین بودن «عزت نفس» همراه است

متأسفانه در زمینه اعتیاد زنان آمار دقیقی وجود ندارد که خود ناشی از حضور همچنان قدرتمند باور پیش گفته درمیان مسئولانی است که با این وجود از خلال همین آمارهای موجود نیز می توان به عمق مسأله پی برد. براساس برخی پژوهش ها 6/9 درصد از معتادان کشور را زنان تشکیل می دهند که این آمار قبل از انقلاب کمتر از 2 درصد بوده است. وزارت بهداشت نیز در آمار خود در مورد زنان معتاد از رقم یک زن معتاد به ازای 8 مرد معتاد گزارش می دهد. برخی گزارش ها هم بر این  امر تأکید دارند که در مقابل هر 100 مرد معتاد 7 زن معتاد در کشور وجود دارد و از سویی به گفته مسؤولان زندان های کشور در حال حاضر 50 درصد زندانیان زن در رابطه با مواد مخدر و اعتیاد در زندان هستند که به نقل از همین مسئولان این آمار در سال های اخیر افزایش نیز داشته است. به یقین این اطلاعات پراکنده و تنها بیانگر بخشی از واقعیت است. ابتدا به دلیل صورت نگرفتن پژوهشی دقیق و دوم با در نظرگرفتن این نکته که بسیاری از زنان و دختران به دلیل برچسب هایی که به یک زن و دختر معتاد در جامعه زده می شود کمتر تصور مراجعه به مراکز خود معرف را در سر پرورانده، لذا اغلب، اعتیاد در زنان و دختران پنهان مانده و بخش قابل توجهی از جمعیت معتادان زن کشور در آمار گنجانده نمی­شوند. این درحالی است که پژوهش های متعددی در خارج از ایران نشان داده آسیب پذیری زنان معتاد بسیار فراتر از مردان  است و عوارض اعتیاد زنان برای جامعه نیز به همین میزان نسبت به مردان بیشتر است. در یک مورد پژوهشگر امریکایی نشان داده اگر چه مقاومت بهتری در زنان نسبت به مردان در برابر مواد مخدر وجود  دارد اما فاصله تجربه مصرف مواد تا وابستگی شدید به مواد در زنان (دوسال) بطور متوسط یک چهارم زمان مورد نیاز برای مردان (هشت سال) طول می کشد. به ظاهر مرگ در اثر مصرف بیش از حد، خودکشی و تصادفات ناشی از آثار مصرف نیز در میان زنان معتاد بیشتر است. از جمله دلایل این اتفاقات می تواند دوری زنان از گروه معتادان باشد که خود باعث آموزش های درون گروهی – معمولاً معتادان پرسابقه این آموزش ها را برعهده دارند. در باب میزان مصرف، نحوه تزریق  مناسب یا دست کم، کاستن از بار روانی اعتیاد با پدید آمدن احساس تعلق به یک گروه باشد. مهم تر از این عوارض فردی، عوارض اجتماعی اعتیاد زنان معتاد است که در تلفیق با جنسیت زنان زمینه ساز بروز انحرافات دیگری از جمله فحشا برای  به دست آوردن هزینه تأمین مواد شده و خطر ابتلای آنها به ایدز، هپاتیت و سایر بیماری های مقاربتی را افزایش می دهد. بدیهی است که ابتلای این گونه زنان به این نوع بیماری ها در عمل باعث گسترش بیماری خواهد شد. حال بگذریم از جوامع سنتی- مدرنی چون ایران که پیامد گریز ناپذیر مصرف مواد در زنان با فرار از خانه و خشونت نیز توأم می شود

اما با این وجود در ایران همچنان اعتیاد زنان نه تنها جدی گرفته نمی شود که گه­گاه غیرقابل اعتنا نیز محسوب می شود . نمونه اینکه عمده برنامه های پیشگیرانه و درمان مدار برای مردان تهیه و تدوین می شود. تمام تلاش ها معطوف به تشویق مردان به ترک اعتیاد است و برای شناسایی دقیق تر زنان معتاد کوچکترین تلاشی نمی شود. حال آنکه تداوم این روند بی شکل در آینده نه چندان دور عواقب ناگواری را بر اجتماع تحمیل خواهد کرد. چنانچه نشانه هایی از آن هم اکنون نیز نمایان شده است

3-1- تعریف مفاهیم اساسی

آسیب شناسی اجتماعی (Social Pathology)

آسیب شناسی اجتماعی عبارت است از مطالعه نابسامانی و اختلال وعدم هماهنگی و تعادل دو کارکردهای مربوط به کالبد حیات اجتماعی انسان ها، آشکار است که اصطلاح آسیب شناسی از دیدگاهی کارکردی از علوم زیست شناختی به عاریت گرفته شده است. اما در مباحث جامعه شناختی، هدف آسیب شناسی اجتماعی را مساحتاً شناخت کج رفتاری، علل وعوامل، انواع و پیامدهای آن می دانند

بی سازمانی اجتماعی Social  disorganization

بی سازمانی اجتماعی به معنی درهم شکستن سازمان اجتماعی است. بی سازمانی اجتماعی عبارت است از هر نوع یا هر میزان از تضعیف یا گسیختگی الگوهای روابط اجتماعی که اساس یک جامعه،مجمع یا هر گونه نظام اجتماعی را تشکیل می­دهد.        بی­سازمان کامل ، نظام را نابود می کند [گرچه ممکن است] لزوماً موجب نابودی مؤلفه (سازه) های نظام نشود

وابستگی Dependency

وابستگی به گسترده ترین معنای آن دلالت دارد بر «نیاز به پیوستگی» که در همه افراد یافت می شودوابستگی نیازی است به این که شخص خود را با شخصی دیگر مربوط سازد، به او تکیه کند و از او خشنودی جوید

پیشگیری Prevention

عبارت است از اقداماتی که به منظور حفظ، ارتقاء و بازگرداندن سلامتی صورت می گیرد و در سه سطح پیشگیری اولیه، ثانویه و نوع سوم در رابطه با مسیر طبیعی بیاری تعریف می شود که عبارتند از

پیشگیری اولیه : بر ترغیب افراد به اتخاذ رفتارهای بهداشتی و استفاده مناسب از خدمات بهداشتی، پیشگیری جهت جلوگیری از شروع بیماری تأکید دارد

پیشگیری ثانویه : بر ترغیب افراد جهت استفاده از خدمات  غربالگری به دستورات و توصیه پزشکی برای متوقف کردن فرآیند بیماری و کاهش شدت بیماری تأکید دارد

پیشگیری نوع سوم : به کارگرفتن همه تدابیر موجود برای کاهش یا محدود کردن نقص عضو و ناتوانی های حاصل از بیماری و ارتقاء توانایی تطابق با حالات بهبود ناپذیر تأکید دارد

مواد مخدر:

از نظر سازمان بهداشت جهانی، هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بتواند f بر یک یا چند عملکردهای آن تأثیر بگذارد

تعریف عملی  مواد مخدر:

در این پژوهش منظور از مواد مخدر: اپیوئیدها مانند «تریاک، هروئین و ; » محرک­ها مانند کوکائین، آمفتامین و مشتقات آن، ماری جوانا برخی مواد استنشاقی ، الکل و توتون که جزو مواد مخدر نیستند ولی بالقوه اعتیادآور می باشند، نیز در این مبحث قرار می گیرند

اعتیاد: addication

سازمان جهانی بهداشت ،  اعتیاد را اینگونه تعریف می کند، اعتیاد به مواد مخدر مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع می باشد و زاییده مصرف دارویی طبیعی یا صنعتی به شمار می رود. این سازمان در سال 1964 میلادی اصطلاح وابستگی دارویی را جایگزین اصطلاح اعتیاد کرد

سوء مصرف : Abuse

سازمان بهداشت جهانی سوء مصرف مواد مخدر را اینگونه تعریف می کند : مصرف مواد مخدر به نحو مستمر یا اتفاقی و ناسازگار با کارهای پذیرفته شده پزشکی یا بدون رابطه با این کارها

خانواده: Family

خانواده یک گروه نهادی شده زیستی – اجتماعی  متشکل از چند فرد بالغ و فرزندان که زاده پیوند ازدواج افراد بالغ اند- خانواده همیشه عنصر زناشویی و عنصر همخونی را یکی در خود دارد

جنبه انسانی دارد و متشکل شده از والدین و فرزندان از نظر مک آیور «خانواده عبارت است از گروهی که امر تولید مثل و پرورش کودکان را میسر می سازد» از نظر سوری : « خانواده واحدی است اجتماعی مبتنی بر ازدواج، مجمعی است که بانهاد ازدواج شکل جامعه پسند روابط جنسی مطابقت دارد». بیلز و هویجر: «خانواده را یک گروهبندی اجتماعی که اعضایش از طریق پیوند خویشاوندی با هم وحدت یافته­اند » معرفی کرده اند

انحراف (devaint) :

آنچه رفتار نابهنجار یا منحرف را تشکیل می­دهد برحسب جوامع در زیرفرهنگ­های مختلف متفاوت است، بعلاوه معنی و اهمیتی که به شکل های گوناگون رفتار منحرف تعلق می گردد برحسب هنجار اجتماعی که توسط آن گروه نهاده شده اند فرق نمی کند. هر گروه رفتاری را منحرف می خواند که با هنجارهای آن گروه متضاد باشد. از نظر کوهن : «انحراف، رفتاری که انتظارات نهاده شده یعنی انتظاراتی را که در یک جامعه مشترک اند و معقول و مشروع شناخته می شوند، را نقض کند.» اسپروت بیان می کند: «مفهوم انحراف متضمن مفهوم نظم است ما در ضمن عمق خود تصوری از یک نظم اجتماعی یا مقررات هنجاری آن داریم و رفتار منحرف تخلفی است از جانب مشارکت کنندگان در این نظام نسبت به قاعده رفتاری که مورد انتظار فرهنگ است، صورت می­گیرد

ارزش ها: Values

ارزش ما به باورهای ریشه داری گفته می شود که اعضای یک جامعه در هنگام برخورد با پرسش هایی درباره خوبها یا بدها در نظر می گیرند . در واقع هر چیز که در جامعه مقدس تلقی می شود جز ارزشهاست مانند درستکاری ;

هنجارها: norm

جوامع راهنماییهایی برای پیروی از معیارهای اخلاقی و حتی جنبه های روزمره زندگی دارند. که به صورت مدون و غیرمدون رفتارهای مناسب با موقعیت را در جامعه معین می کنند

باورها: Beliefs

باورها مفاهیمی کلی و مبهم درباره جهان و ماهیت جامعه هستند که مردم درستی آن را به عنوان واقعیت قبول دارند. از آنجا که خاستگاه آنها تجربه ها، سنتها و روش های علمی می باشد می توانند تأثیر نیرومندی بر رفتار داشته باشند. سنت ها بیشتر مترادف با آداب و رسوم به کار می­روند.و عبارتند از اعمال ورفتاری که در جامعه عمومیت داشته­اند و از نسلی به نسل دیگر رسیده باشند و تقریباً ناخودآگاه و برحسب عادت به آنها عمل می­کنند

4-1- سابقه و ادبیات موضوع

بررسی پیشینه پژوهش، نه تنها پژوهشگر را از نظر تشخیص و تعریف متغیرها و عملیاتی کردن آنها، بلکه در تشخیص و چگونگی ارتباط متغیرهایی که هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ علمی مهم است را یاد می دهد

هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق عبارتست از

1- برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهشهای قبلی با مسأله تحقیق

2- آشنایی با چارچوب نظری و یا تجربی مسأله تحقیق

3- آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهشهای گذشته

متأسفانه، نه تنها در فرهنگ ایرانی که در بیشتر فرهنگهای دنیا، به زنان معتاد به طور عمده به چشم افراد بی بند و بار و بی عفت نگریسته می شود، و اگر چنین زنی خانواده نیز داشته باشد،  خانواده وی نیز از این انگها و برچسب ها مصون نخواهد بود، به این دلایل و صدها دلایل فرهنگی و اجتماعی دیگر معمولاً سخن گفتن از حضور زنان در عرصه های مرتبط با مواد مخدر دشوار و حساسیت برانگیز است. لذا متأسفانه تحقیق و پژوهشی با عنوان آسیب شناسی زنان معتاد توسط محقق یافت نشد و این در حالی است که پژوهش­های متعددی در خارج از ایران نشان داده آسیب پذیری زنان معتاد بسیار فراتر از مردان است. در این شرایط محقق تنها به تحقیق هایی در زمینه کلی اعتیاد و یا اعتیاد مردان و مقاله های ارائه شده با محور اعتیاد بسنده نموده است

مروری بر مقالات در حوزه آسیب های اجتماعی با محور اعتیاد

گزارش توصیفی:مقاله «بررسی تغییرات الگوی مصرف مواد معتادان کشور در سال1377»

نوشته «سعید  مدنی و عمران محمد رزاقی» حاکی از آن است که بیشترین فراوانی معتادان کشور در گروه سنی 25-29 سال می باشد. این گروه سنی 20 درصد معتادان کشور را تشکیل می دهند. میانگین سنی جمعیت معتاد 6/32 سال و میانه آن 33 سال گزارش شده است. میانگین سنی زنان معتاد 7/37 سال می باشد که بالاتر از میانگین سنی مردان معتاد است. پایین ترین میانگین سنی مربوط به منطقه کرمان (7/31) و بالاترین میانگین مربوط به منطقه سمنان (2/36) می باشد. بیش از نیمی از جمعیت مورد مطالعه افراد متأهل هستند (6/56 درصد) و در مرتبه بعدی افراد مجرد قرار دارند (6/34 درصد) . 6/12 درصد افراد مورد مطالعه بی سواد و مابقی باسواد هستند

نسبت کارگران 4/24 درصد است که بیشترین درصد گروه های شغلی را شامل می­شود. در مرتبه بعد افراد بیکار قرار دارند که 5/20 درصد از معتادان را شامل می­شوند. 6/41 درصد از معتادان مورد مطالعه در منزل پدری، 3/25 درصد در منزل استیجاری یا رهنی، 7/24 درصد در منزل شخصی سکونت داشته اند. میانگین سن شروع مصرف مواد مخدر 2/22 سال برای مردان و 5/27 سال برای زنان می باشد. شروع مصرف مواد مخدر برای حدود 4/33 درصد از جمعیت مورد مطالعه میهمانی های دوستانه یا منزل، 7/15 درصد در اماکن عمومی، 3/8 درصد در محل کار، 7/6 درصد در  میهمانی های خانوادگی ذکر شده است. در پاسخ به علل شروع مصرف 7/44 درصد از کنجکاوی ، 2/40 در صداز کسب لذت ، 25 درصد از مشکلات خانوادگی 7/22 درصد از فشار دوستان، 1/21 درصد از دسترسی به مواد، 9/18 درصد از کمبود عاطفی و 5/17 درصد از درمان دردهای جسمانی سخن گفته اند. روند کلی تغییرات مصرف مواد مخدر در سطح کشور حکایت از تغییر الگوی مصرف  تریاک به هروئین و حشیش و در مرتبه بعد سایر مواد مخدر دارد. بخش عمده مصرف کنندگان را گروه های جوان تشکیل می دهند. روش مصرف به صورت تدخین رو به کاهش است و روش هایی مثل خوردن و تزریق رو به افزایش است

مقاله دیگر نوشته «سیدحسین سراج زاده» است که به «پژوهش های پیمایشی در شیوع شناسی مصرف مواد مخدر و اعتیاد» پرداخته است. به نظر نویسنده، پژوهش های پیمایشی می توانند بهترین نسخه برای شیوع شناسی مصرف مواد مخدر در سطح ملی و در بین گروه های خاص باشد. این پیمایش ها در صورت تکرار در طول زمان تصویر روشنی از روند مصرف مواد وتحول نگرش ها نسبت بر مصرف مواد را فراهم می آورند و یکی از بهترین منابع اطلاعاتی برای ارزیابی برنامه های کنترل مصرف مواد مخدر هستند

مقاله دیگر «نگاهی به عوامل اجتماعی مؤثر در گرایش نسل جوان به مواد اعتیاد آور» به نوشته «علی موسی نژاد» است. در این مقاله ابتدا به برخی عوامل در سطح کلان اجتماعی نظیر عدم تناسب و تطابق تکامل فنی با رشد معنوی، موقعیت  جوانان، فعالیت استعمارگران، عدم همکاری  کشورهای همسایه در زمین کنترل مواد و مبارزه با قاچاقچیان ، جنگ و بیکاری، فقر و شکاف طبقاتی اشاره می کند و در سطح میانه نویسنده به این گونه عوامل مانند نگرش مثبت به اثرات مواد مخدر، به ویژه تریاک در برخی مناطق کشور، و به خرده فرهنگ ها نابسامانی خانواده، شیوه تربیت ، شکاف نسل­ها، محله آلوده یا جرم زا، نحوه گذران اوقات فراغت، گروه همسالان و زندان اشاره می کند

در سطح خرد از برخی عوامل مانند ضعیف بودن اعتقادات اخلاقی و مذهبی خرد، ویژگی های دوره جوانی ، بحران هویت و افسردگی نام می برد و به نظر نویسنده فرد مجرم در اکثر موارد قربانی ساختار آسیب زا، محیط آلوده و روابط نامناسب اجتماعی است

مقاله دیگر نوشته «عطاء  الله محمدی» با عنوان «مقایسه برخی عوامل پرخطر و ویژگی های شخصیتی بزهکاران معتاد و غیرمعتاد» پرداخته است. نویسنده از مقایسه دو گروه معتاد و غیرمعتاد دارای میانگین  های سنی 8/15 و 8/16 سال به نتایجی دست یافته است. اعتیاد در افرادی بیشتر است که عوامل پرخطر به میزان بیشتری در میان آن ها مشاهده شود. منظور از عوامل پرخطر ، اخراج از مدرسه، فقدان پیشرفت تحصیلی، شکست تحصیلی، فرار از مدرسه و منزل، بزهکاری، مشکلات خانوادگی مانند زندانی شدن اعضای خانواده، سوء مصرف مواد در خانواده می باشد. مقایسه دو گروه نشان         می­دهد که اختلالات خلقی و رفتاری، اختلال به صورت نقصان توجه و یا بیش فعالی به میزان بیشتر در گروه معتادان قابل مشاهده است

در مقاله دیگر به نام «خانواده و اعتیاد» به نوشته سعید مدنی است که نویسنده به خانواد زیستی اشاره دارد که حضانت و سرپرستی فرزندان توسط والدین به درستی صورت نمی گیرد. در ادامه بحث به نابسامانی خانواده، اعتیاد والدین، بی سوادی و کم سوادی والدین و اهداف والدین از ورود به  ازدواج به عنوان عوامل خانوادگی نام می برد

مقاله دیگر به «عوامل ساختاری اعتیاد» می پردازد که نویسنده آن جعفر سخاوت است . این مقاله به برخی تغییرات ساختاری در جوامع در حال رشد و نیز در جوامع صنعتی و اثر آن ها بر افزایش آمار معتادان و کاهش سن اعتیاد اشاره دارد. نویسنده به برخی تغییرات در نهادهای اجتماعی مانند کاهش کنترل های غیر رسمی درخانواده، در گروه شغلی و اجتماعات محلی پرداخته است. این تغییرات در تمام جوامع مدرن اتفاق افتاده است و به تدریج سهم کنترل های رسمی که پرهزینه است افزایش یافته است. همراه با کاهش حمایت های غیررسمی خانواده، گروه شغلی و اجتماعات محلی، تأکید بر توانایی ها و لیاقت های فردی افزایش یافته است. این تغییرات به تدریج احساس ناایمنی ، ابهام در هویت را افزایش داده است و به کاهش احساس ارزشمندی نسل جوان منجر شده است

5-1- طرح مقدماتی مسئله تحقیق (بیان مسئله )

کلمات کلیدی :