دانلود پروژه

 پروژه دانشجویی مقاله سنت هاى تاریخى قرآن درباره مومنان در pdf دارای 35 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله سنت هاى تاریخى قرآن درباره مومنان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله سنت هاى تاریخى قرآن درباره مومنان در pdf

چکیده    
مقدمه    
سنت هاى تاریخى در قرآن    
سنت هاى تاریخى و اختیار انسان    
سنت هاى الهى درباره مؤمنان    
1 سنت حاکمیت مؤمنان در نهایت حرکت تاریخ    
2 پیروزى مؤمنان در رویارویى با کفار و مشرکان    
الف ـ فرستادن ملائکه    
ب ـ ایجاد ترس در دل مخالفان مؤمنان    
3 سنت نزول برکات بر مؤمنان    
نتیجه گیرى از سنت نصرت و نزول برکات    
4 سنت هدایت    
هدایت عام    
هدایت خاص مؤمنان    
5 سنت آزمایش    
الف ـ خالص سازى مؤمنان    
ب ـ جداکردن انسان هاى پاک از خبیث    
نتیجه    
کتابنامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله سنت هاى تاریخى قرآن درباره مومنان در pdf

1 قرآن کریم

2 نهج البلاغه، خطبه 25، ترجمه محمد دشتى، چاپ اول: 1381

3 ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادى، ج 1، چاپ هفتم: انتشارات علمى و فرهنگى، 1369

4 طباطبایى، محمد حسین، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، چاپ سیزدهم: قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1380

5 طباطبایى، محمدحسین، شیعه دراسلام، چاپ هشتم: قم، بنیاد علمى وفکرى علامه طباطبایى، 1360

6 جعفرى، محمد تقى، شرح وتفسیر نهج البلاغه، ج 5، چاپ هفتم: 1379

7 مصباح یزدى، محمدتقى، جامعه و تاریخ در قرآن، چاپ دوم: قم، سازمان تبلیغات اسلامى، 1372

8 درآمدى بر جامعه شناسى اسلامى، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، 1362

9 مطهرى، مرتضى، قیام وانقلاب مهدى ازدیدگاه فلسفه تاریخ، چاپ سیزدهم: قم، صدرا، 1373

10 مطهرى، مرتضى، جامعه و تاریخ، چاپ پانزدهم: قم، صدرا، 1381

11 مطهرى، مرتضى، خاتمیت، چاپ اول: قم، صدرا، 1366

12 مطهرى، مرتضى، عدل الهى، چاپ سوم: قم، صدرا، 1367

13 صدر، سیدمحمد باقر، سنت هاى تاریخ در قرآن، ترجمه سید جمال موسوى، روزبه

14 سبحانى، جعفر، فلسفه تاریخ ونیروى محرک آن، چاپ اول: قم، مؤسسه مکتب اسلام، 1376

15 مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ بیست و یکم: دارلکتاب الاسلامیه، 1367

16 سیدنى، هوک، قهرمان در تاریخ، تر جمه خلیل ملکى، چاپ دوم: انتشارات رواق، 1357

17 نجفى علمى، محمد جعفر، برداشتى از جامعه وسنن اجتماعى در قرآن، چاپ اول: تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1371

18 رجبى، محمود، «قانون مندى جامعه و تاریخ»، فصل نامه تاریخ در آینه پژوهش، ش2، مؤسسه امام خمینى(قدس سره)، 1383

19 مقدم، احمد حامد، سنت هاى اجتماعى در قرآن کریم، چاپ دوم: مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، 1369

چکیده

یکى از مباحث بنیادین در حوزه مطالعات اجتماعى و بهویژه جامعه شناسى، موضوع قانون مندى جامعه و تاریخ است. این که آیا حوادث اجتماعى و تاریخى، به جامعه یا دوره اى تعلق دارد و یا تاریخ بشر از قانون مندى خاصى پیروى مى کند که زمینه تکرارپذیرى آن حوادث را فراهم مى نماید، از دغدغه هاى اندیشمندان مسائل اجتماعى بوده است

از آیات متعدد قرآن کریم استفاده مى شود که برخى قوانین بر تاریخ بشر حاکم است و از آن به عنوان سنت الهى یاد مى شود، از این رو هنگام نقل حوادث تاریخى، ما را به عبرت گیرى از سرنوشت گذشتگان دعوت مى نماید. برخى از این سنت ها، مربوط به اجتماع مؤمنان است. نوشتار حاضر بر آن است که آیات مربوط به این نوع سنت ها را بررسى نماید

واژگان کلیدى: سنت، قانون مندى، مؤمنان، تاریخ و قرآن.

مقدمه

قانون مندى جامعه و تاریخ از موضوعات مهم در حوزه اندیشه هاى اجتماعى است. و یکى از دغدغه هاى متفکران اجتماعى این بوده است که آیا همان گونه که در نظام طبیعت، قوانین طبیعى و تکوینى وجود دارد و بر اساس آن، تحلیل و پیش بینى پدیده هاى مادى امکان پذیر مى گردد، در نظام اجتماعى نیز چنین قانون مندى وجود دارد که بر اساس آن بتوان برخى حوادث اجتماعى و تاریخى را پیش بینى نمود؟

هر چند برخى از جامعه شناسان، مسئله قوانین جامعه شناسى را از جمله مسائل نادرست جامعه شناسى در قرن نوزدهم دانسته، اظهار خوشبختى مى کنند که امروزه اثرى از این گونه مسائل بر جاى نمانده است، اما به رغم این اظهار نظر مى بینیم که جامعه شناسان جدید نیز هر یک به گونه اى به این موضوع پرداخته اند و اساساً طرح این موضوع از مقدمات اجتناب ناپذیر ورود در بسیارى از مسائل جامعه شناسى است

در میان متفکران مسلمان شاید اولین فردى که قانون مندى حاکم بر جامعه و تاریخ را مطرح کرده ابن خلدون است، چنان که مى گوید

تمدن و عمران داراى طبایع خاص است که مى توان اخبار را بدان ها رجوع داد و روایات و اخبار را بر آن ها عرضه کرد

و در تعریف تاریخ مى گوید

تاریخ در باطن اندیشه و تحقیق درباره حوادث و مبادى آن ها و جستوجوى دقیق براى یافتن علل آن هاست

سنت هاى تاریخى در قرآن

حوادث و جریان هاى تاریخى نقل شده در قرآن کریم هرچند ناظر به یک گروه یا دوره تاریخى خاص است، ولى به آن قوم و قبیله یا تاریخ مشخص، اختصاص ندارد، بلکه همه انسان ها را در هر دوره تاریخى، در بر مى گیرد وازآن به عنوان سنت خداى سبحان یاد مى شود. و در واقع آن چه در اصطلاح فلسفه، به نام نظام جهان و قانون اسباب خوانده مى شود در زبان دین، سنت الهى نامیده مى شود

منظور از سنت، آن بخش از تدبیر و سازمان دهى خداوند است که استمرار و تکرار داشته باشد و رویه و روش دایمى(به تعبیر قرآن) غیرقابل تبدیل وتحویل خداوند است. سنت در این معناى وسیع خود، دربرگیرنده تمام موجودات، ازجمله انسان و زندگى فردى واجتماعى اوست و بر هرموجودى، در هر زمان و تحت هر شرایط، حکومت مى کند

از آیات متعدد قرآن کریم سنت و قانون مندى تاریخ استفاده مى شود که از جمله آن ها، آیات سیر و نظر است،7 سیر در زمین، اصطلاحى است قرآنى که به معناى تفکر و تأمل در وقایع و حوادث تاریخى، به منظور عبرت اندوزى و پندآموزى است. اگر هر واقعه و حادثه تاریخى پدیده اى منحصر به فرد و مختص به جامعه اى معین بود وبا جوامع دیگر هیچ ربطى نداشت ودرسایر اوضاع واحوال تاریخى تکرار نمى شد ژرف نگرى درآن و درس گرفتن از آن چه سودى مى توانست داشته باشد؟ پندآموزى از آن چه برجامعه هاى پیشین رفته است تنها درصورتى ممکن و مفید است که یک واقعه تاریخى، پدیده اى منحصر به فرد و متعلق به جامعه اى خاص نباشد، بلکه بتواند در هر جامعه دیگرى نیز تکرار شود. در حقیقت، ازدیدگاه قرآنى وجوه اشتراک تکوینى اى بین گذشتگان و آیندگان هست که عبرت اندوزى و پند آموزى آیندگان را از سرشت و سرنوشت گذشتگان امکان پذیر و سودمند مى سازد وگرنه از حوادث جزئى و شخصى و تکرارناپذیر، چه درسى مى توان گرفت و چه بهره اى مى توان جست.8بنابراین از دیدگاه قرآن کریم امت ها و جامعه ها از آن جهت که امت و جامعه اند (نه صرفاً افراد جامعه ها)، سنت ها و قانون ها، و اعتلاها و انحطاط ها طبق آن سنت ها و قانون ها دارند. سرنوشت مشتر ک داشتن به معناى سنت داشتن جامعه است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله تزئینات آجری در pdf دارای 31 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله تزئینات آجری در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله تزئینات آجری در pdf

تزئینات آجری  
دوران اول، از قرن دوم تا اوایل قرن پنجم(سامانی، غزنوی، آل زیار و آل بویه):  
دوران دوم ازآغاز قرن پنجم تا نیمه قرن هفتم(سلجوقیان و خوارزمشاهیان):  
دوران سوم از نیمه قرن هفتم تا قرن دهم(ایلخانیان-تیموریان وآل مظفر )  
دوران چهارم، از آغاز قرن دهم تا قرن دوازدهم(صفویه):  
دوران پنجم از قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم (زندیه و قاجاریه)  
انواع آجر های تراش ایرانی  
نقوش آجری خفته و راسته  
نقوش جناقی:  
منابع ومأخذ  

منابع ومأخذ

آشنایی با معماری ایران/غلام حسین معماریان

آشنایی با هنر اسلامی/محمد یوسف کیانی

معماری ایران/پروفسور پوپ

معماری اسلامی/پاپادوپولو

فرهنگ معماری ایران/مهندس پرویز ورجاوند

مجله معمار

بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران/دکتر وحید قبادیان

آجر کاری

تزئینات آجری

آجر قدیمی ترین مصالح ساختمانی مورد استفاده بشر پس از سنگ است

تاریخ پیدایش نخستین کوره های پخت خشت، برای تهیه آجر و نیز کوره های پخت ظروف گلی، برای فراهم آوردن آوندهای سفالی، با یکدیگر پیوسته است ;. خشتهای پخته از هزاره چهارم پیش از میلاد به دست بابلیان ساخته می شده است. آجر خود واژه ای است بابلی و خشتهایی که بر آن فرمانها، منشورها و داده ها قوانین را می نوشتند آجر خوانده می شده است

کوره های پیدا شده در شوش قدمت استفاده از آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران را نشان می دهد. ایرانیان باستان نیز از دیرباز با آجر آشنایی داشته و از آن در قسمتهای مختلف ساختمان، اسکلت، قوسها، پوشش سقفها، نماسازی و پوشش کف استفاده می کردند

بزرگترین و قدیمی ترین اثر معماری آجری پیش از اسلام، معبد چغازنبیل در خوزستان است که به دوران عیلامی تعلق دارد

این زیگورات پنج طبقه که زوایای آن به سوی جهات اربعه است، نقشهای مربع شکل دارد و ارتفاع آن حدود 25 متر است. چغازنبیل تماماً از خشت خام ساخته شده که باروکار آجری به ضخامت دو متر پوشید شده است و به فاصله هر ده آجر، یک رج از آجرها دارای کتیبه است

بناهای عظیم دوران هخامنشی و ساسانی عمدتاً از سنگ بوده ولی در آثار دوره اشکانی استفاده از آجر در کوه خواجه سیستان مشاهده می شود. ستونهای مسجد تاری خانه دامغان (قبل از اسلام) نیز نمونه ای از آثار آجری است

به دلیل کمبود چوب و نیز وجودموریانه در ایران مرکزی که امکان استفاده از چوب را به حداقل می رساند و نیز تبادل حرارتی بالای سنگ، که در اقلیم گرم و سرد چندان قابل استفاده نموده و با توجه به تنوع آب و هوا در ایران، آجر جای خود را به طور وسیع در این سرزمین باز کرد و در سراسر ایران گسترش یافت. پس از اسلام نیز به دلیل تجربه طولانی در استفاده از اجر آثار معماری زیبایی به دست معماران ایرانی و در دورانهای مختلف تاریخ ساخته شد

دکتر پرویز ورجاوند در مقاله جامع« آجر کاری در معماری ایران دوره اسلامی» ضمن توضیح خصوصیات این مصالح ارزان و در دسترس، ترکیب خاک و جنس و نحوه پخت، انواع کوره های آجرپزی شامل تنوره ای، هوفمن و تونلی، شکل و اندازه و نام آجر ها، شامل مربع، قزاقی ، سلاتی ، ختایی، نظامی، تابه و تخت، گونه های مختلف آجر چینی تزئینی شامل آجر واکوب ، آجر آبمال، آجر پیشبر، آجر مهری، آجر تراش، آجر تزئینی قالبی، تراش، آجر آبساب و آجر قواره بری و همچنین شیوه های مختلف آجر چینی شامل رگ چینی، گل اندازی، گره سازی، گره سازی رنگی، خفته و رفته خوون چینی و مهری را معرفی کرده و سپس به آجر کاری در دورانهای مختلف تاریخی پرداخته و شروع آجر کاری با آجر های تزئینی نقشدار(یا مهری) را در دوران ایلخانی و استفاده از آجر های تزئینی و قالبی و تراش را خاص دوران قاجار دانسته است. در همان مقاله آجر کاری را در دورانهای مختلف تاریخی پس از اسلام به پنج دوره تقریبی تقسیم کرده و سپس به توضیح ویژگی های هر دوره پرداخته و اشاره کرده که این ویژگیها به معنای آن نیست که همه بناهای آجری،در آنها مشترک اند. او ضمن پرداختن به نکات مهم تعدادی از آثار معتبر دوران اشاره کرده که در هر دوره شیوه کار دوران قبلی به یکباره و در همه جا تغییر نیافته است

با اشاره کوتاهی به این دوران پنج گانه به معرفی آجرکاری در شهرهای مختلف ایران در دوران قاجار و پهلوی اول می پردازیم

دوران اول، از قرن دوم تا اوایل قرن پنجم(سامانی، غزنوی، آل زیار و آل بویه)

دکتر ورجاوند این دوره را شکل گیری و تکوین نام نهاده است. ویژگی این ودره هماهنگی و وحدت کامل میان تزئینات و کل بنا است. نمونه های مهم این دوره عبارتند از: گنبد قابوس، برجهای لاجیم و رسگت در سواد کوه ، میل رادکان غربی و پیر علمدار دامغان در ایران شرقی (افغانستان)، خراسان بزرگ(بخارا) شمال و مرکز ایران

در این بناها آجر در کل بنا به صورت ساده مورد استفاده قرار گرفته و در میانه یا بالاترین قسمت آن با کتیبه های آجری، گاه با خط کوفی و گاه با خط پهلوی مواجه می شویم که با مهارت و زیبایی زینت یافته است. نحوه آجر چینی در گنبد قابوس، برج لاجیم ومیل رادکان غربی و پیر علمدار به صورت نیمانیم است و بدنه بنا ساده و تقریبا بدون تزئین بوده و از سادگی و وقار خاصی برخوردار است. نقشه اولی ستاره ای و نقشه بقیه دایره است

دوران دوم ازآغاز قرن پنجم تا نیمه قرن هفتم(سلجوقیان و خوارزمشاهیان)

 این دوره گسترش و تکامل هنر آجر کاری در ایران محسوب می شود. برجهای خرقان قزوین، مسجد جامع اصفهان، رباط شرف، مناره های خراسان، اصفهان و گنبد سرخ مراغه نمونه ای از بناهای این دوران اند

دوران سوم از نیمه قرن هفتم تا قرن دهم(ایلخانیان-تیموریان وآل مظفر )

در دوران ایلخانیان تیموریان وآل مظفرحاکمیت مطلق آجر از دست میرود َاید به این دلیل که دیگر امکان افزودن طرح ونقش جدیدی به گنجینه دوران سلجوقی وجود ندارد

بنابر این ترکیب کاشی وآجر ودر برخی موارد  سنگ وآجر جای ان را میگیرد در این دوران پس از ساخته شدن بنا یا سفت کاری سطح خارجی ان با آجر پوشیده »ی شود از آثار برجسته این دوران مسجد ومقبره مولانا زین الدین ابوبکر در تایباد و گنبد خانه  ی مسجد جامع یزد و ناصر الحق و شمس طبرسی در آمل و ددرویش فخرالدین در بابل را میتوان نام برد

ترکیب آجر و کاشی به طراحان ومعماران این امکان را دادکه با استفاده از رنگ نقش های اجری را برجسته تر به نمایش بگذارند و به جای برجسته وفرو نشاندن آجر (خفته ورفته یا پتگین )از رنگ استفاده کنند

تزئینات آجری که در دوره قبل فقط به یک حاشیه نوشتاری محدود بود، در این دوره به اشکال بسیار متنوع و زیبایی گسترش می یابد. اسماء مقدس مانند الله، علی و محمد تکرار و ترکیب می شود و ازحاشیه بالایی ساختمان به بدنه و سقف منتقل می شود. در این دوران آجر کاری به اوج خود می رسد و دوران گسترش و تعاول هنر آجر کاری به شمار می آید

دوران چهارم، از آغاز قرن دهم تا قرن دوازدهم(صفویه)

 تراش دادن و آبساب کردن آجر از ویژگیهای دوران صفویه است. ولی در این دوران به دلیل توجه بیش از حد به کاشی از اهمیت آجر کاسته می شود و نمای بیشتر ساختمانهای عمومی را با کاشی تزئین می کنند. بی توجهی به این مصالح زیبا، قابل انعطاف و ارزان موجب می شود که در دوران بعدی یعنی دوران قاجار هم استفاده از آجر دیگر رونق گذشته را بازنیابد

دوران پنجم، از قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم (زندیه و قاجاریه)

 در دوران قاجار بندهای عمودی حذف می شوند و آجر ها از عرض به هم می چسبند و آجر کاری به قاب دور سطوح و کتیبه های کاشی محدود می شود. در نماهای آجری نیز استفاده از آجر های تزئینی قالبی و تراش که آجر در اندازه و شکلهای مختلف هندسی و غیر هندسی است. به اوج خود می رسد. آجر کاری بناهای مسکونی بافتهای تاریخی شهرهای ما اغلب به دوره پنجم تعلق دارند

جالب اینکه آجر کاری در این دوران در سراسر ایران ویژگیهای یکسان ندارد، بلکه در نقاط مختلف بسیار متنوع است و با اینکه به نظر می رسد دوران آجر دیگر سپری شده ، در جنوب ایران با پدیده هایی حیرت انگیز مواجه میشویم

البته با ورود معماری متاثر از مغرب زمین به ایران در دوره قاجار، با وجود تبحر آجر کاران و فرهنگ غنی آجر کاری، با جزئیات آجری مواجه می شویم که همچون نمونه های گذشته، در حد اعلای پختگی، زیبایی، سادگی، وقار و تنوع نیست. در ادامه به نمونه هایی از آجر کاریهای این دوران در تهران و شهرهای دیگر ایران می پردازیم

تهران: آجر کاری در تهران بیشتر در سردر ورودیهای خانه ها و نیز کتیبه بالای پنجره ها دیده می شود که شاید اولین قدم به سمت برونگرایی و توجه به ظاهر ساختمان و نمای آن است. آجر کاریها از نظر تنوع بسیار چشمگیرند و بیشترین تزئینات را با ترکیب آجرهای تزئینی و قالبی و گچ دارند

در کتاب نقوش سر درخانه های تهران قدیم به تعداد قابل توجهی از این نمونه هااشاره شده. در نمونه های بررسی شده در تهران، گل و بوته ها و طرحهای اسلیمی که با اسلیمیهای کاشی و قالی قرابتی ندارند و طرحهای سنتوری و قوسهای ترکیبی مفصل و نقشهای رنگارنگ، فرشته، ملائکه، تاج، فره و هر، فلس ماهی و شیر دیده می شود که نماهای یونانی و رومی را تداعی می کنند. فقط در تعداد اندکی از نمونه ها ردپای آجر کاری و موتیفهای ایرانی مشاهده می شود. دراین نمونه ها تظاهر و خودنمایی جایگزین سادگی و وقار پیشین شده است

دوران پنجم از قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم (زندیه و قاجاریه)

در دوران قاجار بندهای عمودی حذف می شوند و اجر کاری به قاب دور سطوح و کتیبه های کاشی محدود می شود  در نماهای اجری نیز استفاده از اجر های تزیینی قالبی و تراش که اجر در اندازهو شکل های مختلف هندسی وغیر هندسی است به اوج خود می رسد اجر کاری بنا های مسکونی بافتهای تاریخی شهر های ما اغلب به دورهی پنجم تعلق دارند

جالب اینکه اجر کاری در این دوران در سراسر ایران ویزگی یکسان ندارند

بلکه در نقاط مختلف بسیار متنوع است و با اینکه به نظر می رسد دوران اجر دیگر سپری شده در جنوب ایران با پدیده هاییی حیرت انگیز مواجه می شویم

البته با ورود معماری متاثر از مغرب زمین به ایران در دوره ی قاجار  با وجود تبحر  اجر کاران و فرهنگ غنی اجر کاری با جزییات اجر کاری با جزییات اجری مواجه می شویم که همچون نمونه های گذشته در حد اعلای پختگی ریبایی سادگی وقار وتنوع نیست در ادامه از اجر کاری های این دوره در تهران و شهر های ذیگر ایران می پردازیم

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله بنیادهای علوم انسانی از دیدگاه دیلتای و ملاصدرا در pdf دارای 33 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله بنیادهای علوم انسانی از دیدگاه دیلتای و ملاصدرا در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله بنیادهای علوم انسانی از دیدگاه دیلتای و ملاصدرا در pdf

چکیده  
مقدمه  
مبانی مابعد الطبیعی علوم انسانی از دیدگاه دیلتای  
پیآمدها و دلایل نفی مابعدالطبیعه به عنوان مبنای علوم انسانی  
پیامدهای نفی مابعدالطبیعه  
دلایل به نفی مابعدالطبیعه  
آراء ملاصدرا  
مشابهت‌های دیدگاه صدرا و دیلتای  
جواهر روحانی و جسمی و ارتباط میان آن‌ها  
مابعدالطبیعه و مشمولیت قانون تغییر  
تغییر در جهان  
علیت  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله بنیادهای علوم انسانی از دیدگاه دیلتای و ملاصدرا در pdf

دیلتای، ویلهلم، مقدمه بر علوم انسانی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران، ققنوس، 1388

فروند، ژولین، آراء و نظریه‌ها در علوم انسانی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران، نشر دانشگاهی، 1388

ملاصدرا، اسرار الآیات، به کوشش محمد خواجوی، انجمن حکمت و فلسفه، تهران، 1360ش، الف

ملاصدرا، الحاشیه علی الهیات الشفاء، به کوشش نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت صدرایی، 1382

ملاصدرا، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1983م

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، 1360ش، ب

ملاصدرا، ایقاظ النائمین، به کوشش محسن مؤیدی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، بی‌تا

ملاصدرا، سه رسائل فلسفی، به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1387

ملاصدرا، مفاتیح الغیب، به کوشش محمد خواجوی، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی، 1363

چکیده

بی‌شک دیلتای نقش مهمی در نظریات مربوط به علوم انسانی دارد. این نقش را باید در نوع ملاحظه استقلالی در مورد علوم انسانی جست‌وجو کرد. وی، علی‌رغم تأثر از نظریات شخصیت‌های گوناگونی که بسیاری از آنها علوم انسانی را مستقل از علوم طبیعی نمی‌دانستند، به استقلال علوم انسانی و تمایز سه گانه آن از جهت موضوع، ‌غایت و روش معتقد است. از این‌رو، سعی نموده به صورت عملی ویژگی علوم انسانی در هر سه جهت نامبرده را تبیین نماید.

کمبود منابع در زبان فارسی در مورد دیدگاه‌های دیلتای در این زمینه، موجب شد تا این مقاله به تبیین دیدگاه‌های وی بپردازد. هدف اصلی نگارنده، کشف بنیادهای فکری دیلتای، به خصوص در منبع مهم «مقدمه بر علوم انسانی»، که اخیرا به زبان فارسی ترجمه شده و مقایسه آن با فیلسوف بزرگ مسلمان ملاصدرای شیرازی است. این مقایسه نشان می‌دهد که اگرچه علوم انسانی به معنای امروزین آن مرکز توجه اندیشمندانی چون ملاصدرا نیست، ولی دیدگاه‌های دیلتای به نوعی نقد مابعدالطبیعه ارسطویی و قرون وسطایی استوار است. البته این نقد بر مابعدالطبیعه صدرایی وارد نیست. توجه به مبانی فکری صدرایی بر اساس این نقد، می‌تواند مدخلی برای صدراییان در خصوص تبیینی متفاوت از علوم انسانی به حساب آید.

کلید واژه‌ها: علوم انسانی، دیلتای، ملاصدرا، مبانی علوم انسانی، مابعد الطبیعه.

مقدمه

ویلهلم دیلتای،1 فیلسوفی آلمانی است (1833-1911م) که با مبنای هرمنوتیکی و گشودن مباحث تاریخی، نظریه مهمی در خصوص علوم انسانی و ایجاد معرفت‌شناسی مستقل در این علوم مطرح نموده است. البته اکثر آثار او در زمینه معرفت‌شناسی بالاخص اثر او به نام «مقدمه بر مطالعه علوم انسانی» ناتمام مانده‌اند.2 او معتقد است تمام رشته‌ها یا نظام‌های علمی، که واقعیت اجتماعی ـ تاریخی یا به عبارتی جامعه را موضوع تحقیق خود قرار داده‌اند، ذیل عنوان «علوم انسانی» قرار گرفته‌اند.3 از نگاه وی، جریان حوادث در جامعه رابطه‌ای دو طرفه و متقابل با افراد جامعه دارد. به همین دلیل در بررسی هر یک از اجزای تشکیل دهنده جامعه، باید تاریخ آن را نیز مورد مطالعه قرار داد.4 به هر حال، او فصل مستقلی را به بیان ادله خویش در خصوص استقلال علوم انسانی اختصاص داده5 و در عین حال، به ارتباط و نسبت این علوم با علوم طبیعی نیز معتقد است

از نظر وی، مقصود از «علم» مجموعه‌ای از قضایا (نوعی ترکیب از امور واقع ذهنی) است که سه ویژگی داشته باشند: اولاً، مفاهیم آن به نحو کامل تعریف شده، ثانیاً ارتباط این مفاهیم با یکدیگر به درستی تدارک شده و ثالثاً این مفاهیم یک کل به هم پیوسته را تشکیل می‌دهند.7 از نظر وی آنچه در مفهوم علم مندرج است، عموماً به دو بخش فرعی تقسیم می‌شود که یکی از آن دو، در زمان دیلتای «علوم طبیعی» نام داشته و دیگری، نام مشخصی نداشته است. به همین دلیل، دیلتای از آن تعبیر به (Geisteswissenschaften) نموده است. در این تعبیر، (Geist) به معنای «روح» و واژه (wissen) به معنای «علم» و واژه (schaft)، به معنای «کاربرد» و معنای این عبارت، چیزی شبیه به «علوم روحی» به زبان فارسی و «human science» به زبان انگلیسی است. وی البته در این تعبیر، قائل به نوعی کاستی است که به خاطر آن دارای دلالت تام و کاملی نیست. این کاستی از نظر او، ناشی از آن است که هیچ نظریه‌ای نمی‌تواند خود را صرفاً به روح انسان محدود کند، بلکه باید طبیعت بشری را نیز ملاحظه نماید.8 اما اصطلاح مورد نظر وی این امتیاز را دارد که نشان می‌دهد علوم انسانی ریشه در عمق و کلیت خودآگاهی انسان دارد؛ چرا که انسان در اموری چون خودآگاهی، حاکمیت اراده، مسئولیت در قبال افعال، اندیشه، مقاومت ارادی و اختیاری در مقابل هر نوع تعدی، از سایر واقعیات موجود در طبیعت متمایز است.9 وی اصرار دارد که خواننده از این تعبیر، علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، علوم اخلاقی، علوم تاریخی و علوم فرهنگی را برداشت نماید

به نظر می‌رسد، موضوع اصالت طبیعت و تلاش پیروان آن برای احاطه پیآمدهای این نظریه بر علوم انسانی، توسط هواداران تحصلی مذهب، مهم‌ترین انگیزه را در دیلتای برای مخالفت با نظر ایشان فراهم کرده است. علوم طبیعی از دیدگاه فیلسوفان تحصلی، از الگویی خاص برخوردار است که تسری آن به علوم انسانی و اجتماعی، موجب می‌شود جامعه‌شناسی و دانش‌های انسانی را تحت عنوان «فیزیک اجتماعی» بدانیم که قواعد و اصول دانش‌های طبیعی مانند فیزیک را در پدیده‌های اجتماعی جاری بداند. بدین ترتیب، قوانین جامعه‌شناسی و قوانین علوم طبیعی از نوعی واحد می‌باشند. از این‌رو، باید روش علوم طبیعی و اجتماعی و انسانی را نیز واحد دانست. دیلتای به صراحت با چنین دیدگاهی مخالف است. این مخالفت در حالی است که برخی، مبانی قائلان به این نظریه را پذیرفته‌اند. اینکه چگونه ممکن است آن مبانی را پذیرفت و در عین حال، وحدت علوم انسانی و طبیعی به لحاظ موضوع، غایت و روش را منتفی دانست، امری است که بر مبنای تفصیل دیدگاه دیلتای امکان‌پذیر خواهد بود. به هر حال وی معتقد است که باید برای تاریخ، سیاست، حقوق، اقتصاد، الهیات (کلام)، ادبیات و هنر همان کاری را انجام داد که کسانی چون بیکن و هرشل، برای علوم طبیعی انجام داده‌اند: بنیاد و روش

دیلتای تاریخ‌گرا12 است و دستیابی به ارکان فلسفی علوم انسانی را بر رویکرد تاریخی مبتنی می‌داند. به همین دلیل، نظام علوم انسانی را از رشدی متفاوت نسبت به علوم طبیعی برخوردار می‌داند.13 او معتقد است که هر اندیشه و پدیده‌ای را، اعم از یک نظریه علمی، یا یک جریان و نظام اجتماعی و یا یک اثر هنری و یا متن ادبی و یا اثر معماری، باید در موقعیت زمانی و تاریخی خاص آن مورد فهم قرار داد.14 این فهم با نوعی روش تأویلی امکان پذیر است که متن آن را همان شرایط و موقعیت زمانی و مکانی آن حادثه تشکیل می‌دهد. از نظر دیلتای، هر علمی با چنین بُعد تاریخی مربوط به مسائل و نظریات آن، امری است تاریخی که «علم تاریخ» را تشکیل می‌دهد. روشن است که چنین دیدگاهی، هیچ گاه نمی‌تواند باب فهم را به روی اندیشه‌ها و پدیده‌ها ببندد، بلکه به عکس بر مبنای عقل تاریخی و تجربه زیسته، شکست سد زمان میان مؤلف و مفسر، قائل به انفتاح فهم می‌باشد. آنچه در این خصوص لازم است نوعی همدلی و درک از نیّت صاحب اندیشه و راهیابی به درون حیات و زندگی او است. به عبارت دیگر، در علوم انسانی، تفسیر یک اندیشه به معنای نوعی هم زمانی مفسر و صاحب متن است؛ به این معنا که مفسر خود را با مؤلف هم عصر می‌سازد. در نتیجه، این نوع نگاه تاریخی با نگاه تاریخی هگل متفاوت است. دیلتای معتقد بود اگر در علوم طبیعی، «موضوع»، اشیای خارجی و مستقل از فاعل شناسا هستند، که ساخته و پرداخته انسان نیستند، اما در علوم انسانی، «موضوع» عبارت است از: آنچه ساخته و پرداخته انسان بوده و از آثار او به شمار می‌رود.15 غایت علوم انسانی، تبیین علی و معلولی پدیده‌های عینی نیست، بلکه صرفا فهم آثار انسانی است.16 البته از دیدگاه وی میان دو روش «فهم و تفسیر» و «تبیین» مرز دقیقی وجود ندارد17 «فهم»18 بازسازی و تفسیر حالت و تجربه پدید آورنده اثر است که به عنوان یک «متن» ملاحظه می‌شود و تجربه کننده به عنوان «مفسر» و مدرک هنگام انجام آن فعل در درون خویش این تفسیر را به انجام می‌رساند. در این تفسیر، مفسر حیات متجلی در متن را می‌شناسد، نه معنای متن را. علوم انسانی در روش نیز مبتنی بر روش تجربی و استقرایی بر اساس آزمون و خطا نیز نیست. اگرچه تجربه می‌تواند از معنایی عام برخوردار باشد که استقرای مبتنی بر آزمون و خطا یکی از انواع آن است. با توجه به این معنای عام است که دیلتای، اصولاً هر علمی را اعم از طبیعی و یا انسانی، تجربی می‌داند و معتقد است: هر تجربه‌ای باید به شرایط و زمینه آگاهی، که خاستگاه آن بوده باز گردد و اعتبار خود را از آن به دست آورد.19 بدین ترتیب، اگر مفهوم تجربه را گسترش داده و آن را شامل درک بی‌واسطه امور درونی بدانیم، در این درک واسطه‌ای میان تجربه کننده و تجربه شونده وجود ندارد و به تعبیری با یکدیگر متحدند، روش علوم انسانی را باید تجربه بی‌واسطه دانست؛ اصطلاحی که دیلتای در مورد چنین تجربه‌ای به کار می‌برد، عبارت است از «Erlebnis» که آن را به «تجربه زیسته»20 یا «به جان دریافته» ترجمه کرده‌اند. این نوع تجربه، با تجربه با و اسطه یا به تعبیر دیگر، «نمود»21 متفاوت است. «نمود» تجربه‌ای است از نوع تجربه با واسطه به تعبیر دیگر، تجربه حصولی.22 دیلتای معتقد است که زندگی و حیات، خود را به اَشکال مختلفی متجلی می‌سازد و فاهمه انسان می‌تواند از آن تجربه‌ای درونی و بی‌واسطه داشته باشد. این نوع تجربه است که مبنای استقلال علوم انسانی در مقابل علوم طبیعی است. از نظر دیلتای، تجربه زیسته قابل قیاس با هیچ نوع تجربه حسی از طبیعت نیست.23 از نظر وی مراد از این حیات، معنای زیست‌شناختی آن، که مشترک میان انسان و حیوان است نمی‌باشد، بلکه امری است فراگیر که البته خودش قابل درک نیست، اما مظاهر آن از قبیل اندیشه‌ها، مذاهب، آثار هنری و ادبی، تفکرات فلسفی، نهادهای بشری و; . قابل درک و تجربه است. چنین تجربه‌ای، با تحقق در یک فرد انسانی، برای سایر انسان‌ها نیز قابل فهم است؛ چرا که برخلاف پدیده‌های فیزیکی، با برخورداری از طبیعت بشری می‌توان باطن این آثار و افعال را شناخت. از این‌رو، «فهم» عبارت است از فهم انسانی در درون انسانی دیگر بر پایه ماهیت مشترک انسانی.24 البته انسان‌ها همه در یک زمان واحد زندگی نمی‌کنند. به همین دلیل، فهم افعال و آثار بشری انسان‌هایی که در غیر زمان ما زندگی می‌کنند، تنها مبتنی بر ماهیت انسانی مشترک ما با آنها نیست، بلکه برای تحقق چنین فهمی باید حالات آن انسان‌ها را، با توجه به شرایط تاریخی صاحبان آن، از طریق بازسازی تاریخی آن پدیده‌ها و متن‌ها شناخت. به این ترتیب، می‌توان گفت از نظر دیلتای، علوم انسانی عبارت است از: کشف اصول فهم حیات تاریخی انسان. این مطلب نشان می‌دهد که او برای روان‌شناسی در علوم انسانی به نقشی بنیادی معتقد است. از دیدگاه وی، روان‌شناسی اساس علوم اجتماعی و اساساً شرط هر گونه معرفت است. چنان که معرفت نیز نوعی روان‌شناسی پویا و در حرکت است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق مطالعة رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی در بین دانشجویان در pdf دارای 19 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق مطالعة رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی در بین دانشجویان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق مطالعة رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی در بین دانشجویان در pdf

چکیده  
مقدمه  
روش پژوهش  
پرسش‌نامه سلامت عمومی26 (GHQ)  
پرسش‌نامه انجام فریضه نماز  
یافته‌ها  
بحث و نتیجه‌گیری  
پیشنهادها  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق مطالعة رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی در بین دانشجویان در pdf

کارنگی، دیل، آیین زندگی، ترجمه: جهانگیر افخمی، تهران، ارمغان، 1376

اسلامی، احمد و همکاران، «بررسی میزان افسردگی و رابطه آن با نگرش فرد نسبت به مذهبی بودن در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گرگان»،مجله طب و تزکیه، ش43،1376، ص45-39

اکبرزاده، رؤیا و صادقی، هما، «افسردگی و نیایش»، پایگاه اطلاع رسانی ستاد عالی اقامه نماز  ، 1388

بناکار، بختیار و همکاران، «نگرش دانشجویان دانشکده علوم پزشکی فسا نسبت به اثر بخشی نماز»، مجله‌ طب و تزکیه، ش43 ،1380، ص84-88

ـــــ، «بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی فسا نسبت به تاثیر نماز بر بهداشت روانی»، پایگاه اطلاع رسانی ستاد عالی اقامه نماز  ، 1387

خزائی، علیرضا، «نقش معلمان در توسعه باورهای دینی و رشد اخلاقی‏ جامعه»، مجموعه مقالات برگزیدهء همایش معلم،فرهنگ و توسعه، اداره کل‏ آموزش و پرورش استان اصفهان، 1380، ص 138-128

شرفی، محمد رضا، «مبانی و آثار روان‏شناسی نماز»، ماهنامه تربیت، وزارت آموزش و پرورش، شماره‏ دی، 1379، ص

فضل الهی، پورپاک و زاهدی فر، «بررسی تأثیر نماز و معنویت بر عملکرد سیستم ایمنی در تحقیقات پزشکی»، پایگاه اطلاع رسانی ستاد عالی اقامه نماز  ، 1388

مطهری، جمشید، «به سوی سلامت روان»، معرفت، ش46، 1380، ص20 ـ

نوربالا، احمدعلی، باقر ییزدی، سیدعباس، محمد، کاظم، «اعتباریابی پرسش‌نامه 28 سؤالی سلامت عمومی به عنوان ابزار غربالگری اختلالات روانپزشکی در شهر تهران ـ 1380»، مجله پژوهشی حکیم، ش4، زمستان 1387، دوره یازدهم، ص47 ـ

چکیده

هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی دانشجویان است. در این پژوهش «سلامت کلی جسمانی، اضطراب، عملکرد اجتماعی و افسردگی» به عنوان ملاک‌های سلامت عمومی، بررسیشده، و متغیرهای رفتاری، شناختی و عاطفی (نگرش و احساس) دانشجویان نسبت به انجام فریضه نماز به عنوان متغیرهای میانجی مورد مطالعه قرار گرفته است. نمونه، شامل230 نفر از دانشجویان دانشگاه‌های شهر کرمان می‌باشد. این دانشجویان پرسش‌نامه سلامت عمومی (GHQ ) و پرسش‌نامه محقق ساخته نماز را تکمیل کرده‌اند. یافته‌های حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که بین نمرات دانشجویانی که مقید به انجام فریضه نماز هستند و دانشجویانی که مقید نیستند در مقیاس‌های پرسش‌نامه سلامت عمومی (به جز اختلال در عملکرد اجتماعی) تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین یافته‌های این مطالعه، نشان می‌دهد که بین علایم جسمانی و اضطراب و بی‌خوابی از یک طرف و بُعد رفتاری انجام فریضه نماز، همبستگی معناداری وجود دارد. همین طور نتایج این تحقیق حاکی از همبستگی معناداری بین افسردگی و ابعاد شناختی، احساسی و رفتاری فریضه نماز است. p< 0.01)). همچنین بین دانشجویان پسر و دختر در مقیاس افسردگی و نیز در ابعاد سه‌گانه فریضه نماز، تفاوت معناداری مشاهده می‌شود.

کلید واژه‌ها: فریضه نماز، سلامت روانی دانشجویان و سلامت جسمانی دانشجویان.

مقدمه

چاهن (1991م) سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روان‌شناختی تعبیر می‌کند که عبارت است از حداکثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران می­شود.1 انجمن کانادایی بهداشت روانی، «سلامت روانی» را در سه بخش تعریف کرده است: بخش اول، بازخوردهای مربوط به خود (تسلط بر هیجان‌های خود، آگاهی از ضعف‌های خود و رضایت از خوشی‌های خود)؛ بخش دوم، بازخوردهای مربوط به دیگران (علاقه به دوستی‌های طولانی و صمیمی، احساس تعلق به یک گروه و احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی و مادی؛ بخش سوم، بازخوردهای مربوط به زندگی (پذیرش مسئولیت‌ها، ذوق توسعه امکانات و علایق خود، توانایی گرفتن تصمیم‌های شخصی و ذوق خوب کار کردن)

چاهن به پنج الگوی رفتاری درباره سلامت روان، اشاره کرده و می‌نویسد: 1 حسّ مسئولیت‌پذیری، 2 حسّ اعتماد به خود، 3 هدف‌مداری، 4 ارزش‌های شخصی (از فلسفه‌ای خاص، مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی بهره‌مند است که به سعادت و شادکامی خود یا اطرافیانش می‌انجامد و خواهان افزایش مشارکت اجتماعی است)، 5 فردیت و یگانگی (وی خود را جدا و متمایز از دیگران می‌شناسد و می‌کوشد الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونه‌ای که نه هم‌نوایی ناهشیارانه با خواسته‌های دیگران دارد و نه توسط دیگران طرد می‌شود)

در روان­شناسی­اسلامی، سلامت معنوی انسان از طریق اعتقاد به نیرویی برتر که در زندگی از او حمایت می‌کند، تأمین می‌شود. برقراری ارتباط با سرچشمه هستی و استمداد از او به تقویت قوای روحی و جسمی انسان کمک می‌کند. دیدگاه­های معنوی علاوه بر تأثیر بر نگرش و رفتار، روی فیزیولوژی و سلامت تن نیز اثر می‌گذارند و این تأثیر را «تندرستی معنوی» می‌نامند. به طور کلی دستیابی به سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی نیاز اصلی هر انسان است و نماز از جمله راه­های ذکر خدا و بهترین راه ارتباط با منشأ هستی است. امروزه برای کاهش تنش و اضطراب و حتی درمان بیماری‌ها از روش‌های مختلفی، مثل آرام‌سازی4 و مراقبه5 استفاده می‌شود که همگی آنها در نماز وجود داشته و به بهترین وجه می‌توان به آنها دست یافت

نکته اساسی این است که از نگاه قرآن کریم و اندیشه پیشوایان معصوم‰ سخن گفتن از بهداشت روان و به کارگیری آن در مسیر سعادت خود و جامعه، بدون باور به مبدأ و معاد (خدا و معاد) و ارتباط مستمر با خداوند امکان پذیر نیست، زیرا آفرینش آدمی به‌گونه‌ای است که بدون باور به خدا نمی‌توان شادکامی و رضایت از زندگی را تجربه کرد و نمی‌توان با دیگران، انسانی و اخلاقی برخورد کرد. کسی که خود را گم کرده و به جز خدا در پی همه چیز است و برای ارضای نیازهای جسمانی، شهرت‌طلبی، دنیاخواهی و زیباسازی و لوکس کردن چهره و خانه، از هیچ اقدامی دریغ نمی‌ورزد و معتقد است که هیچ چیز (حتی دین و اخلاق) نباید مانع لذت‌خواهی و خواسته‌های فردی شوند، او نمی‌تواند از مدیریت و کنترل روابط مؤثر میان فردی سخن بگوید. او نمی‌تواند زندگی را زیبا ببیند و در فشارها و سختی‌های زندگی آرامشش را حفظ کند و به یأس و ناامیدی گرفتار نشود. خداوند در سوره معارج می‌فرماید: «تنها کسانی که نماز را برپا می‌دارند می‌توانند نیروهای درونی (حرص، جزع و بخل) را مدیریت و کنترل کنند».6 در حقیقت، دنیای آدم‌های بی­خبر از خدا و معنویت، دنیایی است سراسر رنج و بی‌هویتی، از این‌رو خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «هر کس از هدایت من [که سبب یاد نمودن از من در همه امور است‏] روی بگرداند، برای او زندگی تنگ [و سختی‏] خواهد بود و روز قیامت او را نابینا محشور می‏کنیم.»(طه: 124(

اما اهل ایمان چون زندگی را معنادار و هدفمند می‌بینند، هیچ‌گاه مأیوس نمی­شوند و یأس تنها از آنِ کافران و پیروان مکتب مادی است: «از رحمت خدا مأیوس نباشید زیرا جز مردم کافر از رحمت خدا مأیوس نمی‏شوند.»(یوسف: 87(

بر اساس اندیشه اسلامی، تمامی مخلوقات خداوند به گونه‌ای ذی شعور و در حال عبادت پروردگارند، اما خداوند انسان را که از نعمت عقل و زبان بهره‌مند فرموده و او را خلیفه و جانشین خود قرار داده، او را برای درک کمال مطلوب انسانی به عبادت فرمان داده است: «جن و انسان را نیافریدیم مگر برای عبادت».(ذاریات: 56) خداوند در قرآن کریم در بیش از 120 آیه در سوره‌های مختلف درباره نماز، آداب، و فضایل آن، سخن گفته و آثار آن را یادآور شده و در پانزده مورد به آن امر نموده است.7 خداوند می‌فرماید: «نماز را برای یاد من به پا دارید.»(طه: 14) ثمره نماز، صبوری است. همچنین می‌فرماید: «(متواضعان و مطیعان) کسانی هستند که دلشان بیاد خدا هراسان می‌گردد و بر مصیبت‌ها و ناملایمات زندگی، صبور و شکیبا هستند و نماز برپا می‌دارند و از آنچه روزیشان دادیم (به مستمندان) انفاق می‏کنند

نماز در اصلاح رفتار، نقش بی‌نظیری دارد: «نماز را برپادار، زیرا نماز انسان را از کارهای زشت و ناپسند باز می‌دارد.»(عنکبوت: 45) تمام سودمندی­های نماز به خود نمازگزاران بر می‌گردد، زیرا فرمود: «ای مردم! شمایید نیازمندان به خدا، و فقط خدا بی‏نیاز و ستوده است.»(فاطر: 15) و نماز، راه رستگاری است: «مسلماً رستگار می‌شود کسی که خود را تزکیه کند و نام پروردگارش را به یاد آورد و نماز بخواند».9 بنابراین، تمامی رفتارهای مذهبی، به خصوص نماز، علاوه بر اجر اخروی و معنوی، سلامت جسمی، روانی، رفتاری و اجتماعی را که لازمه رشد و شکوفایی است، در پی دارد

در همین راستا می‌توان به پژوهش‌هایی اشاره نمود که بر اساس نتایج آن، جامعه دانشجویی به گونه‌ای با مسائل روان‌شناختی در حد قابل توجهی دست به گریبان است. احمدی و ترکان در مطالعات خود که روی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز و زاهدان در سال‌های 74 و 84 انجام داده‌اند، میزان افسردگی در بین دانشجویان را 54/1% ـ 9/26% اعلام نموده‌اند.10 فروتن (1384) در مقاله خود به شیوع افسردگی بین دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی (دانشگاه علوم پزشکی همدان 5/43%، لرستان31%، سبزوار 3/29%، و کاشان 4/28%) اذعان کرده است.11 پژوهشی که در سال 1381 با استفاده از آزمون روان‌شناختی (ام. ام .پی. آی2) روی دانشجویان مراجعه کننده به اداره مشاوره صورت گرفته، مبین آن است که 59% از نمونه‌های مورد مطالعه، درجه‌هایی از مسائل روان‌شناختی، از جمله افسردگی، افکار وسواسی، عدم اعتماد به نفس، سوء ظن و حالت مانیا داشته‌اند.12 با این اوصاف با صراحت می‌توان اذعان نمود که نماز، اذکار و تمامی رفتارهای مذهبی، از جمله موهبت­های الهی هستند که برای حفظ ثبات روانی و سلامت جسم به انسان عطا و مرحمت شده است. ویلیام جیمز می‌نویسد

انسان در تعاملات اجتماعی خود، ذخیره انرژی روانی خود را از دست می‌دهد و تنها منبعی که می‌تواند آن انرژی را جبران نماید اتصال به قدرت لایزال الهی است و آن اتصال حاصل نمی‌گردد، مگر با نماز و نیایش

در سال‌های اخیر در حوزه‌های مختلف دینی (اسلامی، مسیحی و یهودی) شواهد بسیاری در مورد تأثیر نماز و نیایش در تأمین سلامتی ارائه شده است.14همچنین برای مطالعه آثار نماز و نیایش بر درمان و بهبود بیماری‌های مزمن، از جمله سرطان، بیماری‌های روانی، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، دیابت و ایدز، چشم پزشکی، التهاب و روماتیسم، گرایش چشمگیری وجود دارد. دیل کارنگی می‌نویسد

«اگر مردم از تسکین خاطر و آرامشی که دین و عبادت به آدمی می‌بخشد نصیبی داشتند، ممکن بود از اغلب این خودکشی­ها و بسیاری از دیوانگی­ها جلوگیری کرد.»

دورکیم نیز معتقد است

«مؤمنی که با خدا راز و نیاز می‏کند، نه تنها انسانی است که با حقایق جدیدی دست‏ می‏یابد، بلکه انسانی است که خود را قدرتمند احساس‏ می‏کند. او در درون خود نیروی بیشتری احساس می‏کند و توانایی بیشتری در غلبه بر سختی‏ها و مشکلات دارد. به نظر او عملکرد تسکینی دین، به‏ویژه در ایام نومیدی، دارای‏ اهمیت بسیار است. به همین خاطر، در بین افراد دین‌دار، کمتر جرم و جنایت، خودکشی، بزهکاری و ; مشاهده‏ می‏شود.»

ویلیام جیمز چنین می‏گوید: «اگر نیرویی برای تحمل‏ پیشامدها لازم باشد، در اثر دعا و نماز به دست می‏آید».17 پروپست18 و همکاران وی در سال1992م در مطالعه‌ای با عنوان «بررسی مقایسه­ای درمان‌های رفتاری ـ شناختی غیر مذهبی و مذهبی، در درمان افسرگی بالینی در 59 بیمار مذهبی افسرده»، دریافتند که درمان مذهبی، به تسریع قابل ملاحظه بهبودی در مقایسه با درمان استاندارد رفتاری‌شناختی غیر مذهبی منجر می‌شود.19 نتایج تحقیق دیگری که توسط پرسمن20 و همکاران وی در سال 1990م روی 33 زن سالمند که به علت «شکستگی هیپ» در بیمارستان بستری شده بودند، صورت گرفته است نشان می‌دهد افرادی که اعتقادات مذهبی قوی‌تری داشته‌اند کمتر دچار افسردگی شده و پس از ترخیص، توانایی پیاده‌روی در مسافت طولانی‌تری داشته‌اند. تحقیق دیگری که توسط کریستیان21 و همکارانش در سال 2001م با عنوان «مذهب و معنویت و افسردگی» روی162 بیمار که در مراحل انتهایی بیماری بوده و درمان تسکینی دریافت می‌نمودند، صورت گرفته است، نشان می‌دهد که ارتباط منفی قوی بین معنویت با میزان افسردگی وجود دارد. همچنین نتایج پژوهشی که در سال 2002م در دانشگاه لافبرو انگلیس22 روی افرادی که داغ‌دار یا عزادار بوده‌اند صورت گرفته است، نشان می‌دهد کسانی که اعتقادات مذهبی قوی‌تری داشته‌اند از سلامت روانی بالاتری بهره‌مند بوده و کمتر از دیگران علائم افسردگی داشته‌اند.23 در ایران نیز تحقیقاتی در این زمینه، صورت گرفته است که برخی از آنها به شرح زیر است

احمدِعلی نور بالا در پژوهشی درباره «رابطه میان وابستگی مذهبی و افسردگی روی دانش‌آموزان دبیرستانی در شهرهای تهران، کرج، یزد و اردکان» نشان می‌دهد دانش‌آموزانی که مذهبی‌تر بوده‌اند (چه دختر وچه پسر)، کمتر دچار افسردگی شده‌اند. به عقیده وی، از این پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که باور مذهبی و داشتن رفتارهای مذهبی متعادل، به خصوص پایبندی به قضاوت‌های اخلاقی ـ دینی، نقش اساسی در کاهش شیوع افسردگی ایفا می‌کند.24 با توجه به مبانی تئوریک یاد شده و تحقیقات انجام شده در خصوص تأثیر نقش نماز و نیایش در سلامت روانی و جسمانی، پژوهش حاضر در پی این هدف است که مؤلفه‌های شناختی، احساسی و رفتاری نماز خواندن به طور هم‌زمان بررسی شده، نقش نماز خواندن بر سلامت جسمانی و روانی مطالعه و نشان داده شود

روش پژوهش

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در pdf دارای 18 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در pdf

چکیده  
مقدمه  
روش  
ابزار جمع‌آوری اطلاعات  
نتایج  
بحث  
پی‌نوشت‌ها:  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در pdf

آزادیان، حسین، نظرات دانش آموزان دبیرستانی شهر ساوه در رابطه با استقبال از نماز مدارس با تأکید بر علل عدم استقبال، اراک، طرح پژوهشی شورای تحقیقات آموزش و پرورش، 1373
احمدی، خدابخش؛ بیگدلی، زهرا؛ رییسی، فاطمه، «عوامل مرتبط با میزان شرکت کارکنان در نماز جمعه»، مجله علوم رفتاری. 2 (4): 317-323، 1387
بشلیده، کیومرث و دیگران، «بررسی عوامل موثر درون مدرسه ای جذب دانش آموزان مقطع متوسطه استان خوزستان به نماز با روش تحلیل عواملF،مطالعات تربیتی و روانشناسی. 4 (2 (پیاپی 8)):41-63، 1382
بهرامی، اشرف، «بررسی عوامل مدرسه ای تمایل دانش آموزان نسبت به اقامه نماز جماعت در مقطع راهنمایی و دبیرستان»، پایان نامه، دانشگاه تهران دانشکده مدیریت و برنامه ریزی، 1379
بیگلو، بهروز، بررسی علل و عوامل درون مدرسه ای مؤثر بر جذب دانش آموزان به نماز، طرح کشوری، پژوهشکده تعلیم و تربیت وزارت آموزش و پرورش، 1382
حسینی، روح الله، «بررسی راههای جذب دانش آموزان به نماز»، طرح پژوهشی، شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان کرمانشاه، 1374
سبیلان اردستانی، شمسی، «راههای گسترش فرهنگ نماز در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان اردستان»، پایان نامه، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، 1379
صفایی فیروزآبادی، صدیقه، « بررسی عوامل مؤثر در جذب جوانان به نماز جماعت مدارس یزد»، شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان یزد، 1371
عسگری، محمد، «بررسی نگرش و راههای جذب دانش آموزان دوره راهنمایی و متوسطه استان همدان نسبت به طرح اقامه نماز»، شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان همدان، 1378
غباری بناب،باقر، باورهای مذهبی و اثرات آنها در بهداشت روان، اندیشه و رفتار، سال اول، شماره 4، 1374
قرائتی، محسن، پرتوی از اسرار نماز، تهران، ستاد اقامه نماز، 1388
کمالی نهاد، محمدعلی، «بررسی عوامل خانوادگی مدرسه ای در گرایش دانش آموزان به نماز جماعت»، شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان مرکزی، 1371
مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، چ بیست و سوم. تهران، صدرا، 1373
نصر، احمدرضا و دیگران، بررسی فراتحلیلی عوامل موثر بر جذب و شرکت دانش آموزان در نماز جماعت مدارس، نوآوری های آموزشی. 7(26):63-، 1387

Barrera, T.L., Darrell Zeno, Amy L. Bush, Catherine R. Barber, Melinda A. Stanley, Integrating religion and spirituality into treatment for late-life aپروژه دانشجویی تحقیق متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در pdf iety: Three case studies. Cognitive and Behavioral Practice, In Press, Accepted Manuscript, Available online 23,
Cohen, L, Manion, L. & Morrison, Research Method in education, Rutledge Flamer.ISBN: 0415368782, 9780415368780,
Dew, R.E. Daniel, S.S. Goldston, D.B., W.V. McCall, M. Kuchibhatla, C. Schleifer, M.F. Triplett, H.G. Koenig, A prospective study of religion/spirituality and depressive symptoms among adolescent psychiatric patients. Journal of Affective Disorders, Volume 120, 1-3, 149-157,
Dezuttera.J, Soenens B, Hutsebaut. D, Religiosity and mental health: A further exploration of the relative importance of religious behaviors vs. religious attitudes.aPersonality and Individual Differences 40, 807–818, 2006
Hackney, C., and Sanders, G, Religiosity and mental health: A meta-analysis of recent studies,Journal for the Scientific Study of Religion 42, pp. 43–55, 2007
Maltby, J., Day, L, Should never the twain meetIntegrating models of religious personality and religious mental health. Personality and Individual Differences 36, 1275–1290, 2004
Nielsen, M.E, Operationalizing religious orientation. The Journal of Psychology, 129 (5): 485-494,
Romanowski, M. H, Is School Prayer the Answer Educational Forum, Vol66, No.2, P. 154-161,

چکیده

هدف این مطالعه تعیین متغیرهای مرتبط با جذب دانش‌آموزان به نماز جماعت از نظر عوامل مدرسه در دوره تحصیلی متوسطه است. نمونه این مطالعه 247 نفر از عوامل مدرسه بوده است که به روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای از بین کلیه عوامل مدرسه (معلمان، مربیان، امامان جماعت، مدیران و معاونان) مقطع متوسطه در استان اردبیل در سال تحصیلی 89-90 انتخاب شده‌اند. در قالب روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی از پرسش‌نامه ارزشیابی عوامل مرتبط با گرایش دانش‌آموزان به نماز جماعت مدرسه برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان می‌دهد که از نظر عوامل مدرسه، هفت عامل، بارعاملی معنا‌دار داشته و به ترتیب اولویت، عامل حسن روابط معلمان و مربیان و سپس امکانات فیزیکی مدرسه و نمازخانه، ایمان فردی ـ خانوادگی، همسالان، وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی خانواده، تبلیغات رسانه‌ها و جنسیت و پایه تحصیلی در گرایش دانش‌آموزان به نماز جماعت مدرسه اهمیت دارند.

کلید واژه‌ها: نماز جماعت مدرسه، آموزش و پرورش، دانش‌آموز.

مقدمه

نماز در بیشتر ادیان الهی، برترین آیین عبادی و رکن معنویت و ارتباط با خداوند دانسته شده است. برای مثال، درخواست حضرت ابراهیم(ع) در این باره از خداوند چنین است: «پروردگارا من و ذریه‏ام را برپا دارنده نماز قرار ده».1 به حضرت موسی(ع) در کوه طور خطاب شد: «همانا من الله هستم، معبودی جز من نیست مرا پرستش کن و نماز را برای یاد من برپادار».2 از حضرت عیسی(ع) هم روایت است: «و مرا به نماز و زکات توصیه کرده است، مادام که زنده‏ام»

در آیین مقدس اسلام نماز جایگاهی والا دارد و عالی‏ترین شکل ارتباط با خداوند تلقی می‌شود. پیامبر(ص) فرمود: «الصلوه، معراج المؤمن؛ نماز، معراج مؤمن است».4 امام کاظم(ع) فرمود: «افضل ما یتقرب به العبد الی الله بعد المعرفه به، الصلوه؛ بهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا به‌وسیله آن به درگاه الهی تقرب پیدا می‌کند، نماز است». امام باقر(ع) فرمود: «بنی الاسلام علی خمس: الصلوه و الزکوه و الصوم و الحج و الولایه؛ اسلام روی پنج پایه بنا شده است: نماز، روزه، زکات، حج و ولایت»

اندیشمندان بسیاری نیز به نماز و نقش آن در زندگی انسان پرداخته‌اند. امام خمینی(ره) در ابتدای باب نماز توضیح‌المسائل معتقدند: «نماز مهم‌ترین اعمال دینی است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادت‌های دیگر هم قبول می‌شود و اگر پذیرفته نشود، اعمال دیگر هم قبول نمی‌شود. شهید مطهری درخصوص ریشه عبادت و نیایش می‌نویسد

یکی از پایدارترین و قدیمی‌ترین تجلیات روح آدمی و یکی از اصیل‌ترین ابعاد وجود آدمی، حس نیایش و پرستش است. مطالعه آثار زندگی بشری نشان می‌دهد هر زمان و هرکجا که بشر وجود داشته باشد، نیایش و پرستش هم وجود داشته است. چیزی که هست، شکل کار و شخص معبود متفاوت شده است

همچنین قدرت محافظتی مذهب که ابتدا توسط امیل دورکهایم در سال 1951م مطرح شد، بعدها توسط راش، جیمز، یونگ، فرانکل و فروم تأیید شد و آنها نیز بر اهمیت رفتارها و اعتقادات مذهبی تأکید کردند.6 رومانوسکی7 طی پژوهشی، دفاع از اجرای عبادت روزانه در مدارس را نیازی مبرم و ضروری دانسته است و عقیده دارد که در این زمینه، درک دیدگاه‌های کلیسا، دولت و فهم فرهنگی اهمیت دارد. دیزاتر، سونینز و هاتس بوت8 اظهار داشته‌اند که گروهی که به صورت تیمی با هم عبادت می‌کنند، بهتر در کنار یکدیگر باقی می‌مانند. همچنین اهمیت مذهب در احساس سلامتی و احساس خوب بودن9 مردم در تحقیقات مختلف، تأیید شده است.10و

اگرچه نماز اهمیت فراوان دارد، اما برگزار کردن نماز به جماعت اهمیت بیشتر دارد، زیرا نماز جماعت نمادی با ارزش از جامعه مطلوب اسلامی است که عناصری، مانند رهبری، اتحاد و نظم را دربرمی‌گیرد. بنابراین، مطالعه نماز جماعت و حکمت‌های فراوانی که در آن نهفته، بسیار بااهمیت است. به همین علت، یکی از مهم‌ترین مسائلی که دین‌داران جوامع گوناگون بشری را به خود جلب کرده، این مسئله است که چگونه فرزندان جامعه را دین‌دار و نمازخوان کرده و آنها را از بهره‌های فراوان این ودیعه آسمانی پرنصیب سازند

در این میان، مدرسه به‌عنوان مرکز فراگیری می‌تواند به تغییر و اصلاح نابسامانی‌های دانش‌آموزان بپردازد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند مدارسی که رفتارهای مذهبی و به ویژه اقامه نماز را جدی گرفته‌اند، اضطراب‌ها و ناهنجاری‌ها، ضدارزش‌ها و مشکلات اخلاقی کمتر را شاهد بوده‌اند

شرکت یا عدم شرکت دانش‌آموزان در نماز جماعت مدارس می‌تواند متأثر از متغیرهایی باشد که در تحقیقات به بعضی از آنها پرداخته شده است. در پژوهش کمالی14 دانش‌آموزانی که در نماز جماعت شرکت نکرده‌اند، دلایلی از قبیل نامناسب بودن شرایط جوی نمازخانه، نامناسب بودن امکانات فیزیکی، مانند سرویس بهداشتی، مناسب نبودن وقت برگزاری نماز، طولانی و خسته‌کننده بودن مراسم نماز را مطرح کرده‌اند. در پژوهش بیگلو15 نیز اعتقاد و ایمان قلبی شخص در درجه اول، و حضور کارکنان مدرسه در صفوف نماز جماعت، در مرحله دوم اهمیت قرار گرفته است. حسینی16 میان آموزش در مدرسه و نماز خواندن دانش‌آموزان رابطه‌ای معنادار یافته است. همچنین وی چگونگی عملکرد معلمان و شرکت آنان در نماز جماعت مدرسه و ارتباط صمیمانه با دانش‌آموزان را در برپایی هرچه با شکوه‌تر نماز جماعت و علاقه‌مندی دانش‌آموزان به این امر، مؤثر دانسته است. عسگری17 طی پژوهش خود تأکید کرده است که باید به زمان مناسب برگزاری نماز، آشنا کردن دانش‌آموزان به اهمیت و به ویژه فلسفه نماز و تقویت درونی دانش‌آموزان در این خصوص توجه شود. بهرامی18 به این نتایج دست یافته که میان گرایش به نماز در میان دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارد و گرایش دانش‌آموزان دختر به نماز در مقایسه با پسران بیشتر است. همچنین او وجود نمازخانه و امکانات، تشویق دانش‌آموزان و اهمیت دادن پدر و مادر را به نماز، در گرایش دانش‌آموزان به نماز بسیار مؤثر دانسته است

محققان دیگری چون صفایی فیروزآبادی19، آزادیان20، سبیلان اردستانی21 و بشلیده و همکاران22 نیز نتایج مشابهی اعلام کرده‌اند. پژوهش‌های خارج از کشور مربوط به تربیت مذهبی و اخلاقی و لزوم عبادت در زندگی و مدارس، حاکی از اهمیت این مسئله است. برای مثال، هاکنی و ساندرز23 مروری بر آینده تربیتی، اخلاقی و دینی داشته و ضرورت راه حل‌های کارآمد در این زمینه را مطرح کرده‌اند. همچنین آنها بر عرضه خدمات مؤثر برای اجرای این برنامه‌ها تأکید کرده‌اند. در همین راستا، مالتبی و دی24 بر این امر تأکید کرده‌اند که برای انجام دادن عبادت‌های گروهی در مدارس لازم است خانواده‌ها و سازما‌ن‌های خصوصی و عمومی در اجرای این مسئولیت مشارکت داشته و این مسئله تحمیلی نباشد

پژوهش‌های یادشده نشان می‌دهد که تربیت مذهبی و اخلاقی دانش‌آموزان یکی از نگرانی‌های جوامع بشری است که روزبه‌روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. عبادت به‌طور عام، و برگزاری نماز جماعت در مدارس به‌طور خاص، یکی از مصداق‌های توجه به تربیت مذهبی است که در مدارس جوامع اسلامی برگزار می‌شود. راه‌های جذب هرچه بیشتر دانش‌آموزان به این عبادت، موضوع پژوهش‌های زیادی بوده است که نتایج برخی از آنها ارائه شد. وجه تمایز این پژوهش با پژوهش‌های قبلی که در ایران انجام گرفته، این است که در مطالعه حاضر، بررسی تحلیل عاملی عوامل مؤثر در جذب و گرایش دانش‌آموزان به نماز جماعت مد نظر بوده است. به عبارت دیگر، بیشتر مطالعات گذشته به بیان توصیفی داده‌ها بسنده کرده‌اند. بنابراین، پژوهش حاضر با الگو گرفتن از پژوهش‌های قبلی، عواملی را که به‌طور معنادار در جذب هرچه بیشتر دانش‌آموزان دوره متوسطه استان اردبیل به نماز جماعت در مدارس مؤثر بوده، شناسایی و در اختیار دست‌اندرکاران قرار می‌دهد. در همین راستا، سؤال پژوهش حاضر بدین صورت خواهد بود که عوامل مرتبط با گرایش دانش‌آموزان به نماز جماعت در دوره تحصیلی متوسطه در استان اردبیل کدام‌اند؟ و مهم‌ترین عامل یا عوامل چیست؟

کلمات کلیدی :