دانلود پروژه

 پروژه دانشجویی مقاله معاد در pdf دارای 221 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله معاد در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله معاد در pdf

 مقدمه

سخنان دلنشین از سفر آخرت

گزارشی عجیب از یک واقعیت

تشییع دوم برای یک جنازه

دو نفر دیگر نیز همین خواب را دیدند

تکه گوشتم لای دیوار است

داستانی گویا تر از یک کتاب

مطالب بسیار در حجم اندک

فصل اول

مرگ

خصوصیات معاد ربطی به عقل ندارد

آیا مرده حرف می زند؟

نطق اختصاص به زبان ندارد

حکمت رؤیا، تصدیق انبیاء است

نپذیرفتن از کم ظرفیتی است

منزل اول- مرگ

روح نسبت به بدن داخل و خارج ندارد

کیفیت قبض روح

خدا میمیراند با عزرائیل یا ملائکه

شکل عزرائیل نسبت به محتضرها

حضور ملائکه و شیاطین هنگام مرگ

آسانی و سختی جانش;

سختی جان دادن کفاره گناهان مؤمن

آسان جان دادن کافر بخاطر نیکی که کرده

قبض ارواح کفار با شکنجه

شاگرد فضیل بی ایمان می میرند

بی ایمان مردن در اثر گناهان

دوست داشتن مرگ

علاقمندی به دنیا مذموم است  عقلاً و شرعاً

دوستی دنیا صفت کفار و سر هر گناه

کراهات مرگ و گریه بر بستگان

بی صبری نتیجه غفلت از آخرت

الطاف و انعام خداوندی

حضور اهلبیت (ع) هنگام نزع

گزارشهای پس از مرگ

سئوال و جواب قبر

پرسش از عقائد و اعمال

فایده سؤال و جواب در قبر چیست؟

دیدار ملائک عذاب و ابتدای ناراحتی

در سایر پرسشها در میماند

از کردار پرسش می شود

انیس قبر عمل است

خداوند می ترساند

صورت موحش با او است

فشار قبر مسلمیات است

سعد نیز فشار قبر داشت

فشار قبر همه جا ممکن است

چیزهایی که موجب فشار قبر است

فصل دوم

برزخ

برزخ عالمی میان دنیا و آخرت

حدواسط در نعمتها و نقمتها

عالم مثالی و بدن مثالی

تصویر در آینه با دو شرط

همه خوردنیها در یک خوردنی  جمعند

شدت تأثیر و تأثر

صاحب قبری که پذیرایی کرد

ترک کمفروشی و انجام نماز اول وقت

دوام لذت در  عالم برزخ

عبادی پر از برنج در وادی السلام

حیوانات ناله اموات را می شنوند

قاتل هاشمی و ناله اش در خواب

موعظه عطار و یهودی طلبکار

آیا می شود منکر مطالب گذشته شد؟

مراقب سه گانه خبر

دلیل عقلی بر نبودن معاد نیست

محمد (ص) راستگوی مطلق است

مراسم دفن مادر امیرالمؤمنین

فاطمه از عقبات بعد می ترسد

تأثیر روح در بدن جسمانی

جسد صدوق تر و تازه مانده

جسد تازه حر و دستمال بر سرش;

بنچه شیرخوار در قبر کلینی

آتش گرم در برابر آتش دنیا

صاعقه آتش بزرگتر در دنیا

کسانیکه وحشت ندارند

مرگ هنگام نزول رحمت

جریدتین و گواهی چهل نفر

چرا داوود بر جنازه عابد نماز نخواند

گواهی با تربت حسین بر کفن مجلس;

هدایای بسیار در انفاق برای میت

درخواست مرده ها از زنده ها

برزخ در غیب عالم دنیا است

عالم برزخ محیط بر دنیا است

ارواح با هم انس می گیرند

وادی السلام جای ارواح است

نزدیکی با علی (ع) بعلم و عمل

جنازه ای که از یمن به نجف آوردند

پناه دهنده به ملخهای افراد خیمه

علاقه روح به قبر بیشتر است

انعکاس شعاع آفتاب در آئینه

با بدن خاکی چرا ثواب و عقاب نباشد

هر روح دارای دو بدن است

در هر حال روح معذب یا بهره مند می شود

ثواب و عقاب برزخ در قرآن

تا آسمانها و زمین است در راحتی یا ناراحتی

حبیب نجار در بهشت برزخی

معیشت ضنک و عذاب قبر

برزخ تا روز برانگیخته شدن

شخصیت انسان بروح اوست

بهشت برزخی برای نفس مطمئنه

ثواب و عقاب برزخی در اخبار

صورت برزخی اشخاص مانند دنیاست

احوال پرسی ارواح از تازه وارد

زیارت ارواح از بستگان

حوض کوثر در برزخ

کوثر و حمیم در هنگام مرگ

برهوت مظهر جهنم برزخی

عذاب برزخی ابن ملجم قاتل علی (ع)

فصل سوم

قیامت

قیامت به حکم عقل

منکران آخرت حکمت خدا را نفهمیده اند

ناخن به منزله اهرم دست

دفع مواد زائد به وسیله موها

گرد دوای چشم درد از بدن جعل

آیا عالم وجود بی حکمت است؟

یک دندان بی حکمت نیست

اگر تمام خوشی بود باز بیهوده بود

هر نوشی با هزاران نیش;

برای لذت بی درد

معادن قابل شک نیست

لازمه عدل خدا برپاکردن روز جزاست

راستگویان از قیامت خبر می دهند

بهترین دلیل امکان «وقوع » است

در معاد اعاده معدوم نیست

برای سومین بار  نیز جمع می فرماید

زنده شدن مرده ها در دنیا

عزیز، صد سال مرد

چهار پرنده ای را که دوباره زنده کرد

خدا بر هر کاری تواناست

آب و آتش با هم

استخوانهای پوسیده چطور زنده می شود؟

در علم خدا اشتباه راه ندارد

آفرینش افلاک از انسان مهمتر است

دفع ضرر محتمل عقلاً واجب است

احتمال عقلانی قابل اعتناء است

همه پیغمبران هشدار دادند

فرمایش حضرت صادق (ع) بزندیق منکر معاد

قیامت بزرگ است

عمرو از فزع قیامت ترسید

زمین آتشین زیر پای کافر

شکلهای گوناگون در محشر

عذاب همسایه آزار و حاکم جور و خود پسند

گنهکاران از چهره هایشان شناخته می شوند

چگونه بر صورتهایشان حرکت می کنند؟

دلها در گلوها گیر می کند

آنها که از فزع قیامت در امانند

مسجد مرکب نجات در قیامت

مردن در مکه یا در راه آن

بردباری در حال خشم و شهوت

ولایت علی (ع) امن حقیقی است

حسنه مطلق ولایت علی (ع) است

تأمین آتیه

حرص زدن بعنوان تأمین آتیه

صندوق پس انداز نزد خدا

اسرافیل در صور می دمد

چهار ملک مقرب و مأموریت هر کدام

ولوله در آسمانها برای قیامت

خدا می ماند و بس;

عجائب پیش از برپایی قیامت

دوباره در صور میدمد

شکر خدائی را که بوعده اش وفا فرمود

چگونه سر از قبر می آورند؟

قیامت زودتر بیاید یا نیاید

باطنها آشکار می شود

تقوی لباس قیامت

آدم با برگ درختان خود را پوشاند

گناهکاران شناخته می شوند

منظره شرابخوار در قیامت

چهره ربا خوار و صاحب طنبور

دو رویان و دوزبان آتشین

متبکران و زنا کاران در قیامت

روزیکه پنجاه هزار سال است

چرا از قیامت بروز تعبیر می شود

آفتاب حقیقت قیامت که بتابد

موقف ترس در قیامت

چون ملخهای پراکنده از یکدیگر می گریزند

فرارشان سودی ندارد

گدائی حسنه در موقف قیامت

تطایر کتب- نامه اعمال

بوی عطر نیت خیر خبردار می کند

مهلت برای ثبت گناه

حتی دمیدن به آتش را ثبت می کنند

فرمایش علی (ع) لغو گو

حکمتها برای نامه اعمال

بیائید کارنامه ام را بخوانید

ای کاش نامه اعمالم را نداده بودند

چگونه نامه اعمال را از عقب می دهند

ناراحتی شدید از دیدن نامه اعمال

بدون معطلی یا هزار سال معطلی

مژده به دوستان اهل بیت (ع)

محمد (ص) مظالم شیعیان را اداء می فرماید

شکر خدا که حسابمان با کریم است

میزان

میزان، ترازو و قپان نیست

علی (ع) میزان حق است

از راستی چه بدی دیدیم که گرد نادرستی برویم؟!

راحتی برای اهل ایمان است

اهل دنیا نفعشان مشکوک است

مردم به لحاظ حساب چهار دسته اند

صد سال عذاب برای یک گناه

زاد تقوی با ایمان  مدرنست

احباط و تکفیر

حاتم و انوشیروان پرده ای از آتش دارند

گناهانی که بی ایمان می میراند

ایمان کفاره کفر و توبه کفاره گناه

نیکی ها بر طرف کننده بدیها

پرسش های قیامت

از نعمتها فردای قیامت پرسیده می شود

با نعمت ولایت چه کردید؟

با نعمت ولایت چه کردید؟

چهار نعمتی که از هر کس پرسیده می شود

از عبادات پرسیده می شود

گناهان بر سه قسمت است

مرصاد یا عقبه حق الناس;

یکسال معطلی به خاطر پرکاهی

هزار سال در عقبه مظالم

اخذ حقوق

هیچ ستمکاری نتواند رد شود

تقاص مؤمن از کافر و برعکس;

تخفیف عذاب در برابر حق

ترس از ادعای حقوی

مفلس ترین اشخاص در قیامت

معامله بفضل

حوض کوثر

حوض کوثر از شراب و شیر و عسل بهشتی

کوهر از عزادار حسین شاد می شود

گوشش آشنا به نغمه بهشتی

ظهور عظمت محمد و آل (ص)

منبر وسیله

مقام محمود

علی قسمت کننده بهشت و دوزخ

صراط

هزار مهار جهنم به دست هزار ملک

عقبه اول «الرحم والامانه و الولایه»

خیانت در سخن و مال

برات ولایت علی (ع) برای عبور از صراط

عقبه دوم «الصلوه»

بچه ها را به نماز وادارید

بسم الله بچه عذاب پدر را بر میدارد

عقبه سوم «الخمس والزکوه»

وقتی شفیع، خصم طرف می شود

عقبه چهارم «الصوم»

عقبه پنجم «الحج»

عقبه ششم «الطهاره»

عقبه هفته «مظالم»

چهار سال حبس و چهل سال سرزنش;

داستانی عجیب از سوزش برزخی

شفاعت

همه حتی انبیاء نیاز به شفاعت محمد (ص) دارند

شفاعت کبری مال محمد و آل است

در همه جا شفاعت می شود

طلبه ای که طبیب می شود

علویه هندی و بیماران جذام

پس از ده روز دیگر می میری

عمر دوباره و دو برابر ببرکت حسین (ع)

امید به شفاعت محمد (ص) است

شفاعت موجب امید است نه غرور

اعراف

دیوار میان بهشتیان و دوزخیان

نور کسی به کار دیگری نمی خورد

فکر نوری برای آنروز بکنیم

اعراف جائی میان بهشت و دوزخ

فصل چهارم

بهشت

نعمتهای بزرگ و همیشگی

دارالاسلام حقیقی بهشت است

خوردنیها و آشامیدنیهای بهشت

نام چشمه های بهشتی در قرآن

پوشیدنیهای بهشت

کاخهای بهشت

نمونه ای از غرفه های بهشتی

کرسیها و فرشها و ظرفهای بهشتی

حوریان و زنان بهشتی

حوریان از حدث به دورند

حور ویژه برای کیست؟

زنان بهشتی زیباترند

ازدواج زنهای بهشتی به میل خودشان

گلها وعطرهای بهشتی

روشنائی در بهشت

نغمه و آوازه های بهشتی

داود و حوریان خواننده بهشتی

پاداش ترک غناء در دنیا

نعمتها و لذتهای روحانی

مبارکباد ملائکه و مکالمه خدا

همسایگان محمد (ص) و برخورد با مؤمنین

هر روز میهمانی یک پیغمبر

موعظه

چرا برای تحصیل بهشت نمی کوشیم؟

توصیف بهشت از زبان علی (ع)

فصل پنچم

دوزخ

خوردنیها و آشامیدنیهای جهنم

شکنجه تشنگی و گرسنگی در دوزخ

زقوم خوراک آتشین مجرمین

ظاهر و باطنشرا می گدازد

غسلین و ضریع، صدید و غساق

لباس جهنمیان

روی سیاه- غل و زنجیر

موکلین جهنم

جهنم و دردهای آن

‌آتش جهنم شعور دارد

نور مؤمن التهاب آتش را کم می کند

جهنمیان در جای تنگ قرار دارد

عذابهای روحانی

کافر محال است به بهشت درآید

محرومین بدترین عقوبتها

حسرتهای مرگبار در جهنم

سرزنشها، شکنجه های روحی در جهنم

شماتت شیاطین و خودداری از ناله

شما هم بوعده حق رسیدید

همنشینی با شیاطین عذاب سخت

از یکدیگر تبری میجویند

بدگویی دوزخیان به یکدیگر

آیا بدن ضعیف طاقت می آورد؟

بدنش مانند نفسش سخت می شود

در آخرت غلبه معنی بر صورت است

آیا عذاب شدید با عدل می سازد؟

عذابی که خود تهیه دیده است

آرایش برای کور و نوازندگانی برای کر

رحمن را با عذاب چه کار؟!

توبه اکراهی بدرد نمی خورد

عمر کوتاه و عذاب همیشگی

خلود به واسطه نیت خیر یا شر

منابع

معاد از ماده عود به معنی برگشتن است چون روح دوباره به بدن برگردانیده می شود

  معاد از اصول دین مقدس اسلام و اعتقاد به آن واجب است که هر کس دوباره پس از مرگ زنده می شود و به جزای عقیده و عملش می رسد

  مسأله معاد که ابتدایش مرگ و قبر و بعد برزخ و سپس قیامت کبری و پایانش بهشت یا جهنم است با این حواس ظاهری درک نمی شود هرچند اصل معاد به دلیل عقل ثابت است به تفصیلی که ذکر می شود لکن محال است کسی به تنهایی سردر بیاورد که بعد از مرگ چه خبر است غیر از وحی راه دیگری ندارد زیرا هر کس در هر عالم و مقامی است ادارکش از حدود آن عالم تجاوز نخواهد کرد مثلاً طفلی که در عالم است محال است چگونگی بزرگی عالم بیرون رحم را بفهمد و محال است بی پایانی فضا و موجودات آنرا در یابد همچنین کسی که در عالم ملک و اسیر ماده و طبیعت است چگونه می شود ملکوت را بفهمد که باطن عالم ملک است و جایگاهش پس از خلاصی از این عالم می باشد و خلاصه خصوصیات عوالم پس از مرگ نسبت به کسی که در عالم دنیا است غیب است و برای شناختن آن جز تصدیق آنچه را که حضرت آفریدگار خبر داده راهی نیست

خصوصیات معاد ربطی به عقل ندارد

 بنابراین اگر کسی بگوید از عقل ما دور است  که پس از مرگ فلان طور شود اصلا حرفش مورد قبول نیست چون خصوصیات آن ربطی به عقل ندارد و جمیع عقلاً پشت به پشت  هم بزنند از جزئیات جریانات عالم دیگر خبری نخواهد داشت چیزی که هست آنچه را که محمد (ص) و ‌آل او فرموده اند ما هم تصدیق می نماییم زیرا آن بزرگواران معصوم و محل نزول وحی حضرت آفریدگارند

آیا مرده حرف می زند؟

  با این بیان شبهاتی که بعضی از بیخردان می کنند معلوم شد که همه بی اساس است مانند اینکه می گویند کسی که مرد بدنش در حکم جماد است نظیر چوب خشک، دیگر سئوال وجوابش در قبرش چیست و ما اگر دهان مرده را از چیزی پر کنیم و روز دیگر قبرش را بشکافیم و جسدش را ملاحظه کنیم خواهیم دید که چیزی از دهانش خارج نشده است (جواب این شبهه به زودی روشن می شود)

نطق اختصاص به زبان ندارد

این اشکالات در  اثر بیخردی از آخرت و دستگاه آفرینش و نداشتن ایمان به غیب است این استعجابها شاهد کمی اطلاع و فهم است خیال می کند نطق مال زبان است ارواح نطقی ندارند جنبش برای پای حیوانی است ارواح جنبش ندارند، در حالی که خودش هر شب هنگام خواب گفتگوها دارد بدون اینکه زبان و لبش جنبش داشته باشد و کسیکه نزدیکش بیدار باشد صدایش را نمی شنود و همچنین سیرها دارد بدون اینکه بدنش بستر جنبش داشته باشد

حکمت رؤیا، تصدیق انبیاء است

 حضرت موسی بن جعفر(ع) می فرماید بشر در ابتدای خلقت، رؤیا (خواب دیدن) نداشت و بعد خدا باو داد سببش آن بود که خداوند پیغمبری را برای دعوت و هدایت مردم زمانش فرستاد و او مردم را به اطاعت و بندگی پرودگار عالم امر کرد گفتند اگر ما خدای را بپرستیم در برابرش چه داریم در حالیکه دارایی تو از ما بیشتر نیست آن پیغمبر فرمود اگر اطاعت خدا کنید جزای شما بهشت است و اگر معصیت کردید و حرف مرا نشنیدید جای شما بهشت است و اگر معصیت کردید و حرف مرا نشنیدید جای شما دوزخ است گفتند بهشت و دوزخ چیست؟

پس برای ایشان هر دو را توصیف کرد و شرح داد پرسیدند کی به آن می رسیم فرمود هنگامی که مردید گفتند ما می بینیم که مرده های ما پوسیده و ریسیده و خاک می شوند و برای آنها چیزی از آنچه وصف کردی نیست و آن پیغمبر را تکذیب کردند

   خداوند احلام (خواب دیدن) را برای آنها قرار داد در خواب دیدند که می  خورند می آشامند و حرکت می کنند می گویند می شنوند و غیره چون بیدار شدند اثری از آنچه دیده بودند ندیدند پس نزد آن پیغمبر آمدند و خوابهای خود را بیان کردند آن پیغمبر فرمود خداوند خواست حجت را بر شما تمام کند روح شما چنین است هنگامی که مردید هر چند بدنهای شما در خاک   پوسیده شود ارواح شما در عذاب است تا قیامت (یا در روح و ریحان و ناز و نعمت)

نپذیرفتن از کم ظرفیتی است

   لازمه عقل کثرت محتملات است (انما یعرف عقل الرجل محتملانه) یعنی هر مطلبی که می شنوند و محال عقلی نباشد احتمال بدهد شاید صحیح باشد و اگر خبر دهخنده اش معصوم باشد بگوید حتماً صحیح است. وقتی که کم عقل و جاهل است می گوید این حرفها چیست؟ نپذیرفتن دلیل بر کوچکی و کم ظرفیتی است که نمی تواند فوق طبیعت را دریابد مثل حیوان دوپایی است که اندازه ادراکش همین است خوردن و خوابیدن و با جنس مخالف جمع شدن است البته با خر و گاو هم اگر بگویند وقت مردن ملک می آید یا در قرستان سئوال و جواب می شود نمی تواند قبول کند چون حد ادراکش از شکم و فرجش نمی گذرد. چنانکه قبول عالیه مال بزرگی و وسعت روح است

  شرح مسأله معاد به طور تفصیل اقتضاء ندارد آنچه که می شود از منزل اول تا آخر که در اخبار اهل بیت (ع) ذکر شده گفته می شود

منزل اول- مرگ

   حقیقت مرگ بریده شدن علاقه روح از بدن است برای علاقه روح ببدن تشبیحات زیادی شده است بعضی گفته اند مثل کشتی بان و کشتی که مرگ، کشتی را از تحت اختیار کشتیبان بیرون می برد می گویی پای من، دست من، چشم من، من غیر از دست و پا و چشم و گوش است وقتی که می گویی رفتم درست است که تو رفتی لاکن بپایت رفتی و تو غیر از پا هستی، می گویی، دیدم؛ شنیدم، گفتم همه برگشتش به شخص واحد است این شخص، روح شریف تو است که از این مظاهر ظهور پیدا می کند روح می بیند، می شنود اما از این سوراخ چشم و گوش پس بیننده وح است این چشم آلت دیدن اوست روح چراغی است که در ظلمتکده تن روشن گردیده است از مجرای چشم و گوش و سایر حواس روشنایی می دهد

   مرگ یعنی جا به جا کردن چراغ- مثلاً فرض کنید که کلبه ای که چنیدن سوراخ داشته باشد چراغ گازی قرار دهید از این مجراها روشنی می دهد چراغ را که بیرون بردند تاریک می شود مرگ یعنی بیرون بردن این چراغ از بدن

روح نسبت به بدن داخل و خارج ندارد

   لکن باید دانست که علاقه روح به بدن نه از جهت حلول است یعنی روح داخل بدن باشد نه این طور نیست چون روح مجرد است و جسم نیست داخل و خارج ندارد فقط علاقه دارد توجه تامی به بدن دارد مرگ یعنی قطع علاقه از بدن

 واجب است که اعتقاد داشته باشیم که مرگ به اذن خداست همان کسی که روح را به بدن علاقه داد در شکم مادر تا روز آخر همان کس هم قطع علاقه می کند محیی اوست و ممیت اوست آنقدر در قرآن ذکر شده که خدا زنده می کند و خدا می میراند بعضی از عوام از عزرائیل بدشان می آید و او را دشمن می دارند دیگر نمی دانند که او پیش خود کار نمی کند او از طرف پرودگار عالم مأموریت دارد

کیفیت قبض روح

در کیفیت قبض روح در ضمن احادیث معراج است که حاصلش این است که لوحی جلو حضرت عزرائیل است که نام همه در آن ثبت شده هر کس اجلش برسد اسمش پاک می شود و فوراً عزرائیل قبض روحش می کند در آن واحد ممکن است هزارها نفر نامشان پاک شود و عزرائیل هم قبض روحشان نماید تعجبی ندارد مثل بادی که هزار چراغ را یک مرتبه خاموش کند همه به خدا بر می گردد عزراعیل قبض روح می کند اما در حقیقت خدا میرانده چون از طرف اوست جل وعلی

خدا میمیراند با عزرائیل یا ملائکه

  از این بیان ظاهر می شود در قرآن مجید که قبض روح را به خدا نسبت داده[1] و در جای دیگر نسبت به عزرائیل[2] و در جای دیگر به ملائکه[3] که اعوان و انصار عزرائیل اند هر سه صحیح است چون عزرائیل و اعوان و انصار او به امر خداوند جانها را می گیرند مانند سلطانی که به وسیلهع لکشر و سردارانش، کشوری را فتح می کنند پس صحیح است گفته می شود لکشر فلان، کشور را فتح کرد چنانچه اگر بگویند، فلان سردار فتح کرد نیز درست است و در حقیقت سلطان که تدبیر و حکمرانی لشکر با او است فتح کرده است و این مثال برای نزدیک شدن مطلب به فهم است وگرنه اصل مطلب از  اینها بالاتر است

 بالجمله خدا در موقع مرگ جانرا می گیرد ولی متوجه باشید که پرودگار عالم دنیا را دار اسباب قرار داده از آن جمله برای مرگ هم اسبابی معین فرمودهن مانند از بام افتادن، مریض شدن، کشته شدن و غیره، البته اینها بهانه و سبب است چون بسیاری هستند که مرضهای سخت تر از او هم داشتند و نمردند پس ا ین به تنهایی موجب مرگ نمی شود، اگر پیمانه عمرش تمام شده باشد جانش را پرودگار عالم قبض می فرماید

وگرنه چه بسیار اشخاصی که صحیح و سالم بودند، بدون هیچگونه سابقه کسالتی مردند

شکل عزرائیل نسبت به محتضرها

  جمله دیگر راجع به ملک الموت است که وقتی برای قبض ارواح می آید شکلش نسبت به محتضر فرق می کند. روایتی دارد که حضرت ابراهیم (ع) تقاضا کرد که هیئت عزرائیل را هنگام قبض روح کافر ببیند. عرض کرد که طاقت ندارید، فرمود میل دارم ببینم، عزرائیل خودش را به هئیت نشان داد و ابراهیم دید صورت مردیست سیاه رنگ که موهای بدنش ایستاده، بدبو، لباس سیاه پوشیده، از دهان و بینی او شراره آتش و دود خارج می شود ابراهیم غش کرد، پس از به حال آن فرمود: اگر کافر هیچ عذابی نداشته باشد، بس است عذابش در دیدن تو و بالعکس هم راجع به مؤمن.[4]

حضور ملائکه و شیاطین هنگام مرگ

 شیاطین هم برای اغواء از طرف چپ محتضر می آیند ملائکه هم از طرف راست[BS1] [5] کار شیاطین همیشه فریب دادن است مخصوصاً هنگام مرگ که اگر ایمانی هم باشد بدزدند، چون میزان سعادت و شقاوت آخر کار است، همان طوریکه زنده کرده می میرد و همانطوری که مرده زنده می شود[6] هر آرزوئی که داشته باشی هنگام مرگ با آن آرزو می میری. اگر آرزویت دیدن جمال علی (ع) است مونست جمالش می باشد. اگر آرزویت هوی و هوس  است آن هنگام نهایت طلوعش می باشد

لکن کسی که اهل ایمان باشد خداوند وعده فرمودهن است که او را نگهدارد وشیطان را به او دستر نیست[7]

به ابی زکریای رازی هنگام مرگش می گفتند بگو «‌لااله الا الله» می گفت نمی گویم. حالت غشوه ای به او دست داد. پس از اینکه بهوش آمد گفت کسی به نظرم آمد که می گفت اگر می خواهی خوشبخت و سعادتمند شوی بگو «عیسی ابن الله» گفتم چون تو می گویی نمی گویم. حربه ای آمد و  او را پرت کرد حالا کلمه حقه را می گویم. آنوقت شهادتین را بر زبان حاری ساخت و از دنیا رفت

  کسی که یک عمر از روی صدق موحد بود، چطور در آن هنگام شیطان بر او مسلط می شود؟ بلی اگر مکدت عمرش را به پیروی از شیاطین گذرانده، در آن ساعت هم انیسش شیطان است

آسانی و سختی جانش

  در روایت تصریحاتی بسختی جان کنده شده و در بعضی تشبیه بکندن پوست از بدن زنده گردیده و در بعضی دیگر است که اگر سنگ آسیا با میخ درب قلعه را در چشم بگذراند و آن در بحرکت بیاید از سکرات مرگ آساتیر است و در برخی دیگر از رویایات سختی آن تشبیه شده باینکه بدنی را با قیچی یا اره قطعه قطعه کنند و از بعضی از محتضرین هم ناراحتی های فوق العاده مشاهده می شود که گفتنی نیست. برای بعضی هم مردن مثل بو کردن بهترین گلهاست.[8]

   در بعضی روایات می فرماید: تغییر لباس کثیف به تمیز است و در پاره ای دیگر تشبیه به برداشتن علها و بندها از بدن شده است یعنی مرگ خلاصی پیدا کردن از محبس عالم طبیعت است

سختی جان دادن کفاره گناهان مؤمن

  به طور کلی هیچ یک از این دو قسم جان دادن کلیت ندارد بلکه نه هر کس اهل ایمان شد آسان جان می دهد بلکه بسیاری از مومنین هستند که لطف خدای تعالی شامل حالشان می شود و بعضی از گناهانشان را به سختی جان کندن جبران می فرماید با اینکه مومن از دنیا می رود لکن چون باید پاک برود او را اصلاح می کنند و نسبت به کفار دهانه آتش و مقدمه عذابش می باشد.[9]

آسان جان دادن کافر بخاطر نیکی که کرده

گاه هم می شود که کفار و فساق آسان جان می دهند چون این شخص اهل عذاب است لکن در عمرش کار خوبی هم کرده آسان جان می دهد که حسابش همینجا تصفیه شده باشد مثلاً به واسطه اتفاقی که کرده یا کمک مظلومی که نموده در عوض آسان جان می دهد تا دیگر در آخرت طلبی نداشته باشد چنانکه مومن برای پاک شدنش از گناه؛ سخت جان می دهد و در حقیقت برای کافر جان دادن اول بدبختی است چه آسان و چه سخت و برای مومت هم نعمت و سعادت است چه آسان و چه سخت

   بنابراین به هیچ وجه آسانی و سختی جان دادن نسبت به مومن و کافر؛ نیکوکار و بدکار کلیت ندارد

قبض ارواح کفار با شکنجه

 در جلد 3 بحار حدیث شریف است که روزی خاتم الانبیا محمد (ص) بدیدن ابن عم گرامی خود علی بن ابیطالب (ع) تشریف آوردند در حالیکه ایشان چشم درد شدیدی داشتند به طوری که صدای ناله آقا را بلند کرده بود با آنکه امیرامومنین (ع) کوه صبر بود. رسول خدا(ص) خبر موحشی به علی(ع) داد که سختی درد چشم را فراموش فرمود

  فرمود یا علی (ع) جبرئیل به من خبر داد که قبض روح کفار را که می کنند؛ عده ای از ملائکه غذاب می آیند و با تازیانه ها و سیخهای آتشین جانش را می گیرند امیرالمومنین عرض کرد یا رسول الله (ص) این طور جان دادن هم از امت شما هست؟ فرمود آری سه طایفه از مسلمانانند که این طور جان می دهند اول حاکم جوراست، دوم خورندگان مال یتیم، سوم شاهد ناحق است یعنی کسی که برخلاف حقیقت شهادت می دهد

   اجمالا از ماست که برماست، هر کس آنچه را کرده می بیند. نتیجه اعمالمان آسان یا سخت جان دادن است

  پناه بر خدا گاهی ممکن است بواسطه بدی اعمال بی ایمان از دنیا برود.[10]

شاگرد فضیل بی ایمان می میرند

  تذکره ها ضمن حالات فضیل ایازتائب مشهور می نویسند: داناترین شاگردانش مریض شد به مرض موت فضیل و عده ای بعیادتش آمدند فضیل سوره یس را شروع کرد این بدبخت زیر دست استادش زد و گفت نمی خواهم قرآن بخوانی. بدبختی که یکعمر بمسجد، به مدرسه، به مجلس عبادت می آید، اهل قرآن بود؛ حالا می گوید: نمی خواه قرآن به بخوانی و شهادتین را هم نگفت و در همان مجلس مرد

  فضیل از این قضیه خیلی اندوهکناک شد، در گوشه ای خزید و از خانه بیرون نیامد تا اینکه روح خبیث همان شاگرد را در خواب دید، از او سبب عاقبت بشریش را پرسید، گفت سه چیز در من بود  که بی ایمان از دنیا رفتم اول حسد که نمی توانستم کسی را بالاتر از خودم ببینم

آری حسد ایمانرا چون آتش که هیزم را می خورد از بین می برد.[11]

بی ایمان مردن در اثر گناهان

  دوم نمامی بوده یعنی میان بهم زنی[12] زن و شوهر را از هم جدا می کند. اگر کسی پشت سر دیگری حرف زد مبادا بروی برایش خبر ببری که لانکس فحشت داد! نه بلکه برعکس: اگر بینشان شکر آب است بگو فلانی پشت سرت خوبیت را می گفت، اینجا دروغ عیبی ندارد چون بین دو نفر را اصلاح می دهد و برعکس نمامی که بزرگترین عیب است علاوه بر اینکه کدورت و نفاق را زیادتر می کند. خیال راحت این شخص بیچاره را که برایش خبر آورده می برد، دلش را چرکین می نماید و ایجاد فتنه که بدتر از قتل است می کند.[13]

و سوم شرابخواری او بوده است

بلی این سه گناه بزرگ موجب شد که کسی که عالم و فاضل و مدرس و غیره بوده بی ایمان از دنیا برود[14]

دوست داشتن مرگ

   مطلب مهمی که باید دانسته شود حب لقاء الله است یعنی مومن نباید از مرگ بدش بیاید و از آن وحشت داشته باشد نه آنکه آرزوی مرگ کند یا پناه بر خدا خودکشی نماید  زیرا در این عالم است می تواند از گناهان توبه کند و خود را پاک نماید و بر خیرات خود بیفزاید بلکه هر وقت خداوند مرگ او را خواست باید مرگ را در آن حال نعمت بداند زیار اگر اهل طاعت است زودتر بدار ثواب می رسد و از آثار حسنه کردارش بهره مند می گردد و اگر گنهکار است به وسیله مرگ رشته گناهکاریش گسیخته و استحقاق عقوبتش کمتر می شود

  خلاصه عاقل باید مرگ را در وقتیکه خدا بخواهد دوست بدارد چون یگانه وسیله رسیدن به تمام سعادت اوست یعنی خلاصی از دارالغرور و رسیدن به دارالسرور و ورود بر بساط حضرت آفریدگار و وصال دوستان  حقیقی یعنی حضرت محمد و آل اطهارش علیهم السلام و سایر ارواح شریفه اخیار و ابرار است

  و همچنین باید تأخیر مرگ و طول عمر را تا اندازه ای که خداوند خواهد دوست بدارد برای اینکه بیشتر بتواند برای این سفر مبارک و طولانی تدارک ببیند

علاقمندی به دنیا مذموم است  عقلاً و شرعاً

  کراهت از مرگ و دوستی ماندن در دنیا به جهت بهره مندی از خوشی ها آن چنانکه حال اکثر مردم است غلط و بیجا است عقلاً و شرعاً

 اما عقلاً پس از اولا خوشی مطلق در این عالم یافت نمی شود تا صدمشت در دهنی نزنند لقمه ای در آن نمی گذارند کدام خوشیس است که صدها ناخوشی و ناراحتی پیش و پس آنرا نگرفته باشد؟ اگر جوانیست پیری و ناتوانی پیش آمد قعطی آن است، اگر سلامتی است که شرط اساسی هر بهره مندی از خوشیهای این عالم است در هر لحظه  انواع مرضهای گوناگون آنرا تهدید می کند اگر مال است که وسیله رسیدن به خوشیها است که به هزاران ناراحتی بدست می آید و بهزاران آفت محفوف و همراه است و اگر مقام و منصب است که با هزاران مزاحمت توأم است و از همه گذشته تمام آنها در معرض فنا و زوال است

دل برجهان مبند که این بی وفا عروس

با هیچ کس شبی بمحبت به سرنکرد

دوستی دنیا صفت کفار و سر هر گناه

  اما شرعاً- در قرآن مجید حب دنیا را یکی از صفات کفار دانسته و فرموده «رضوا بالحیوه الدنیا و اطمأنوا بها» یعنی کفار بزندگی دنیوی دلخوش شدند و به آن قرار گرفتند و نیز فرموده «ارضیتم بالحیوه الدنیا عن الآخرهآآخحآآآآخرتتتت» یعنی آیا به جای حیات همیشگی آخرت زندگی فانی دنیوی را پسندیده اید؟ و درباره یهود می فرماید «یوداحدهم لویعمرالف سنه» هر یک از آنها دوست می دارد هزار سال در دنیا عمر کند. و آیات قرآن مجید در این باره زیاد است  و  همچنین اخبار و روایات بیشمارست در این جا حدیث مشهور نبوی (ص) در کتاب شریف اصول کافی است که «رأس کل خطیئه حب الدنیا» دوستی دنیا سر تمام گناهان است

کراهات مرگ و گریه بر بستگان

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله سیره امام خمینی (ره) در pdf دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله سیره امام خمینی (ره) در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله سیره امام خمینی (ره) در pdf

سیره امام خمینی (ره)

جایگاه نظم در زندگی امام خمینی(ره)

توکل بر خدا

کار خود را به دیگری تحمیل نمی کرد

استفاده از لحظات عمر

امام خمینی رحمه الله از منظر اندیشمندان مسلمان

امام خمینی رحمه الله از منظر دانشمندان غیر مسلمان

سمبل مبارزه علیه ارزش‏های مادی غرب

ویژگی های رهبری امام خمینی (ره)

1  – قوام شخصیتی پویا

2  – خاندانی باشرافت

3  – استقامت و پایداری عملی

4 – آموختن علوم دینی و تقویت بنیه علمی با تکیه بر کتاب مقدس قرآن کریم

ترسیم راه آینده

تجلی راز اصلی فرهنگ قرآن درزندگی امام(ره)

منابع و ماخذ

سیره امام خمینی (ره)

حضرت امام خمینی (ره) با پیروی از اجداد طاهرینش نخست سجایای اخلاقی و کرامت های انسانی را در وجود خود متحقق و متجلی ساخت آنگاه هادی و دلیل راه گشت و با فیض انفاس قدسی و مدد دم مسیحایی خود بر قلبها و جانهای مرده حیات و پویایی بخشید و آنان را که مستعد هدایت و رهایی بودند از گرداب هلاکت و غرقاب فنا خلاصی داده و به ساحل آرامش و نجات رهنمون ساخت

معظم له در سجایای اخلاقی، ویژگی های رفتاری و ابعاد شخصیتی عمیق و گسترده ی خود، عناصر به ظاهر متضادی را با هم الفت داده بود، آن عابد وارسته در برابر ناملایمات و مشکلات که برای مردم و محرومان پدید می آمد سخت متأثر می گردید ولی در برابر ارباب ستم و عوامل استکبار، قهرمان قاطعیت و مقاومت بودند. آن عارف معروف که مناجات عارفانه خویش را در قالب سرودهای عرفانی تنظیم نمود، به عنوان فیلسوفی باریک بین که معارف قرآنی و الهی را در سطح عالی بیان می کرد تند بادهای افکار انحرافی و التقاطی را خنثی کرده و در همین زمان آن سیاست مدار عادل، مدبر و ژرف نگر با اراده¬ای آهنین و عزمی استوار، سکان کشتی امت اسلامی را به ساحل نجات می رسانید. او حکومت را فلسفه ی عملی فقه می دانست. این اقیانوس خروشان در مقابل ابر قدرت ها، چون با یکی از افراد عادی مواجه می گشت چشمه های عطوفت از قلب رئوفش جاری می گشت، این قلب مرکز نور الهی بود و امام با اتکا به این منبع منور و با دقت در سیما و لحن سخن اهداف و مقاصد افراد و گروهها را تشخیص می داد و چون احساس می نمود که اشخاص یا احزابی تیشه به دست گرفته اند تا ریشه درخت ارزش ها را خدشه دار کنند تمامی وجودش خشم می گشت و در دل و ذهن آنان رعب و هراس می افکند و مطرود خاص و عامشان می ساخت

جایگاه نظم در زندگی امام خمینی(ره)

     امام(ره) معروف است آن چنان نظمی در امور زندگیشان داشتند که انسان را مبهوت می کرد. یکی از روش های اساسی که در زندگی امام به چشم می خورد نظم در امورات زندگی ایشان است

امام(ره) معروف است آن چنان نظمی در امور زندگیشان داشتند که انسان را مبهوت می کرد. یکی از روش های اساسی که در زندگی امام به چشم می خورد نظم در امورات زندگی ایشان است .دقیقا این مساله را در زندگی امام(ره) درک می کنیم که نظم یکی از اساسی ترین برنامه های زندگی یک انسان متعهد در برقرار کردن ارتباط باخالق است. فرمایش امام(ره) در مورد نظم به این مساله راهنمایی می کند: «اگر ما در زندگیمان، در رفتار و حرکاتمان نظم بدهیم فکرمان هم بالطبع نظم می گیرد وقتی فکر نظم گرفت و انسان در زندگی نظم داشت یقینا از آن نظم فکری کامل الهی هم برخوردار خواهد شد.» با توجه به نظم دقیق امام(ره) بود که خانم دباغ که در پاریس افتخار خدمت در خانه امام را داشت گوید: اگر هر ساعتی از روز کسی سوال می کرد که امام الان چه کار می کند خیلی راحت می توانستم بگویم که ایشان مشغول چه کاری هستند

از ویژگی ها و صفات بخصوص حضرت امام(ره) بردباری وی در مشکلات و تحمل سختی ها و مصائب بود که برای خاص و عام واضح است که درطول دوران انقلاب انواع سختی ها را متحمل می شد و در اراده و تصمیم خود اجازه نمی داد هیچ خللی وارد شود بلکه مثل آهن در آتش تندتر می شد و صلابت و قاطعیت وی بیشتر می شد و این نیست جز در اثر زهد در دنیا و بی اعتنایی آن بزرگوار نسبت به مظاهر دنیا، در روایت از امام صادق(ع) وارد شده است که «; من زهد فی الدنیا هانت علیه المصائب;؛ آن که در دنیا زهد پیشه کند و بی رغبت باشد تمام مصائب بر او آسان می شود.»

بنابراین صبوری در برابر گرفتاری ها و توان بیش تر در تحمل مشکلات در حضرت امام(ره) از ناحیه زهد وی می باشد شاید یکی از بزرگ ترین مصیبت ها برای هر مردی مرگ فرزند است به خصوص فرزندی شایسته و لایق مثل شهید حاج آقا مصطفی ؛آن هم ناگهانی. نقل کرده اند اطرافیان می ترسیدند آن خبر ناگوار را به امام بدهند اما وقتی معظم له متوجه می شوند با تلاوت آیه استرجاع می فرمایند: امید داشتم مصطفی به درد جامعه بخورد و این تنها جمله ای بود که حضرت امام(ره) در مصیبت مرگ فرزند گفت و در یک چنین فاجعه دردناک نه تنها برنامه درسی و علمی و اجتماعی و سیاسی خود را به هم نمی زند بلکه صلابت و قاطعیتش افزونتر می شود. یکی از منسوبین دفتر حضرتش می گوید: «در آن ایام به چهره ایشان نگاه می کردم آن چه در تاریخ راجع به حضرت ابا عبد الله الحسین(ع) گفته می شود در وجود ایشان مجسم می دیدم که چهره برافروخته تر می شد.»

 توکل بر خدا

از ویژگی هایی که قرآن کریم به مومنین مقرر می دارد این است که باید به خداوند متعال توکل کنند و کارها را به او واگذارند. در اختصاص این ویژگی بر مومنین به احتمال زیاد توجه به این نکته داده شده است که این گروه دارای صفت یقین و باورند بر اینکه: کسی جز خدا در امور استقلال ندارد و همه کارها به او برمی گردد طبیعی است اگر شخصی بر این باور باشد کارهای خود را به او واگذار می کند و از هیچ پیش آمدی و لو ناگوار نگران نخواهد بود و خدا بر او کافی خواهد بود و لذا قرآن کریم می فرماید: «و من یتوکل علی الله فهو حسبه» هر کس به خدا توکل کند او را بس است. حضرت امام(ره) از چنین ویژگی اخلاقی در حد عالی برخوردار بودند و لذا در مقابل ناگواری های محکم ایستادند. یکی از ارادتمندان حضرتش گوید: «هر اتفاق ناگواری که می افتاد مثل پانزده خرداد و غیره قیافه امام(ره) از حالت عادی برنمی گردید و هیچ تغییر نمی کرد زیرا ایشان تکیه و توکل بر خدا داشتند و این توکل در وجودشان عجین شده بود.»

بله آن کس که متکی به خداست و تکیه گاهش خداست و خوف خدا در دل دارد از هیچ قدرتی نمی ترسد و تنها چنین کسی می تواند بگوید: آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند و آمریکا را تحقیر کند چون غیرخدا را موثر نمی داند و از اینجاست که در فتح خرمشهر فرمود: خرمشهر را خدا آزاد کرد و در انفجار دفتر نخست وزیری علی رغم ناراحتی جهت از دست دادن عزیزانی مثل رجایی و باهنر فرمودند: اگر رجایی و باهنر نیستند خدا با ماست «الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون؛ آگاه باشید که دوستان خدا را هیچ ترس و اندوهی نخواهد بود»·

 کار خود را به دیگری تحمیل نمی کرد

در روایات و منابع اسلامی از این که فردی زحمت و اذیت خود را بر دیگران قرار دهد منع کرده و شدیدا مورد نکوهش قرار داده است. فرد مومن نباید کار خود را بر دیگری تحمیل کند و تا آنجا که ممکن است نباید موجب آزار دیگران شود. لذا حضرت امام(ره) مقید بودند تا آنجا که ممکن بود کار خود را خودش شخصا انجام می داد

خانم دباغ که چهار ماه از نزدیک در پاریس خدمت امام(ره) بوده است گوید: «امام کار شخصی خود را دوش دیگران نمی گذاشتند بعضی وقت ها برف و باران بود که امام تشریف می بردند برای نماز، هنگام برگشت کفشهایشان مقداری گلی و کثیف می شد من با دستمالی گلهای روی کفشها را پاک می کردم همین قدر که امام متوجه این موضوع شدند مواظب بودند گل و لای به کفشها نچسبد که مبادا من این کار را برایشان انجام دهم. از خصوصیات اخلاقی امام(ره) این بود که نه کار شخصی شان را روی دوش دیگران می گذاردند و نه این که کار خوب دیگران را به خودشان نسبت می دادند.» امام (ره) حتی در کارهای جزئی خانه نیز به دیگران زحمت نمی دادند مثلا گاهی قلم یا کاغذ لازم بود که در اتاق طبقه دوم منزل بود شخصا می رفتند و خودشان می آوردند

استفاده از لحظات عمر

در روایات معصومان(ع) وارد است که اولین قدم در قیامت برداشته نمی شود مگر این که از چند چیز از جمله عمر سوال می شود که این سرمایه زندگی را کجا صرف کردی. بنابراین یک فرد بصیر هرگز اجازه نمی دهد لحظه ای از عمرش به بیهودگی و بدون استفاده تلف شود. حضرت امام(ره) یکی از آن اشخاصی است که از لحظه لحظه عمرش استفاده مفید نموده است و نگذاشته اند بیهوده از دست برود مثلا بعد از نماز ظهر و عصر که به صرف ناهار تشریف می آوردند معمولا در فاصله دو دقیقه تا حاضر شدن غذا قرآن می خواندند و یا اگر مصاحبه با خبرنگاران داشتند در لحظه ای وارد مجلس می شدند که تمام وسایل خبرنگاران آماده شده باشد بدیهی است اگر فردی اجازه ندهد حتی یک لحظه از عمر گرانمایه اش بیهوده بگذرد طبعا فردی پرکار خواهد بود بدین جهت امام(ره) فردی پرکار بود. شما اگر یک دفتر برداشته با امام حرکت می کردید دائما می توانستید از امام کار خوب ثبت نمایید

بررسی تاثیر قرآن بر سیره فرهنگی حضرت امام(ره) نمایانگر یک نکته است و آن، این است که این شخصیت درواقع عصاره تمامی مبارزینی است که در راه قرآن محوری تمام فعالیت های علمی و پژوهشی و اخلاقی و عملی خود را خالصانه تقدیم امت و جامعه نمودند تا بتوانند با ویژگی شیعی بودن و قرآنی بودن شناخته شوند و همان مسیری را هموار نمایند که عزت مندی در سیر زمان جریان یابد. نفس آدمیان را از چاه غفلت در مسیر جاده نورانی عزت قرار دهند. مراحل مختلف آن طی شده بود و رسالت دیگری باقی مانده بود که امام آن را شجاعانه پذیرفتند و وظیفه خویش را انجام دادند و آن همانا به پیروزی رساندن انقلاب اسلامی و بینانگذاری نظام جمهوری اسلامی بود.حال این تاثیر چگونه رخ داد و تجلی آن چگونه بود، موضوع این بحث است که به آن خواهیم پرداخت؛

امام خمینی رحمه الله از منظر اندیشمندان مسلمان

سخن را با روایتی مشهور که عده‏ای از بزرگان معاصر آن را با شخصیت‏حضرت امام خمینی رحمه الله تطبیق نموده‏اند آغاز می‏کنیم: امام هفتم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: «رجل من اهل قم یدعو الناس الی الحق، یجتمع معه قوم کزبر الحدید، لا تزلهم الریاح العواصف و لایملون من الحرب و لایجبنون و علی الله یتوکلون والعاقبه للمتقین; مردی از اهل قم [به پا می‏خیزد و] مردم را به حق [و حمایت از آن] فرا می‏خواند. گروهی به گرد او می‏آیند که مانند قطعه‏های آهن هستند، تندبادهای [حوادث و مشکلات] آنان را متزلزل نمی‏کند و از جنگ خسته نمی‏شوند و [از چیزی] نمی‏ترسند و بر خداتوکل می‏کنند. پیروزی نهایی از آن پرهیزگاران است. ⁽²⁾ »

امام خمینی رحمه الله از منظر دانشمندان غیر مسلمان

سمبل مبارزه علیه ارزش‏های مادی غرب

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله فواید برگزاری دوره های آموزشی IT برای معلمان در pdf دارای 59 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله فواید برگزاری دوره های آموزشی IT برای معلمان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله فواید برگزاری دوره های آموزشی IT برای معلمان در pdf

پیشگفتار

فصل اول : طرح تحقیق

مقدمه

طرح تحقیق

بیان مساله

اهمیت و ضرورت تحقیق

بیان فرضیه ها

محدودیتهای تحقیق

اهداف تحقیق

روش تحقیق

فصل دوم : سابقه تحقیق

قسمتهای تشکیل دهنده دوره های IT

الف ) مرحله اول : WINDOWS

ب) مرحله دوم : اینترنت

ج – مرحله سوم : WORD

د- مرحله چهارم : POWER POINT

فصل سوم : اجرای تحقیق

روش تحقیق

آزمودنی ها و روش گزینش آنها

روش جمع آوری اطلاعات

متغیرهای تحقیق

الف – متغیر مستقل

ب- متغیر وابسته

روش های آماری

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته ها

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه تحقیق

نتیجه گیری

پیشنهادات

پیشنهاد

پیوست

سوالات پرسشنامه

منابع

قسمتهای تشکیل دهنده دوره های IT

دورههای IT از چندین بخش تشکیل شده است فراگیری مجموعه این بخشها به معلمان این امکان را می دهد تا بتوانند از سیستمهای سخت افزاری و نرم افزاری کامپیوتر استفاده کنند . این بخشها به چهار قسمت یا مرحله تقسیم  می شوند که معلمان آنهارا به ترتیب از مرحله اول شروع کرده تا آخرین مرحله می گذرانند این مراحل عبارت است از

 الف ) مرحله اول : WINDOWS

هر کامپیوتری برای کار کردن یا فعال شدن نیاز مبرم به برنامه دارد . برنامه های کاربردی زمانی در کامپیوتر قابل اجرا خواهند بود که برنامه در کنترل کامپیوتر باشد و همچنین زمانی که یک برنامه کابردی خاتمه می یابد کامپیوتر به طور خودکار قادر نیست و نمی تواند به برنامه کاربردی دیگری مراجعه و آن را اجرا نماید . پس کامپیوتر به نرم افزاری برای مدیریت  و فعالیتهای خود نیاز دارد . این برنامه همان سیستم عامل می باشد . در واقع سیستمهای عامل مجموعه ای از نرم افزارهایی هستند که مدیریت کلیه فعالیتهای یک کامپیوتر را به عهده دارند

ویندوز نیز یک سیستم عامل می باشد که توسط شرکت مایکروسافت که یک سیستم عامل گرافیکی بود با استقبال زیاد کاربران در سراسر جهان مواجه شد . مرحله ویندوز شامل دو مرحله اساسی ویندوز می باشد که مرحله اول آن مفاهیم پایه می باشد که در دوازده ساعت به معلمان در این دوره آموزش داده می شود . مرحله دوم ویندوز شامل مدیریت فایلها می باشد که ین مرحله هم در هشت ساعت آموزشی به معلمان آموزش داده می شود

 ب) مرحله دوم : اینترنت

اینترنت به صدها میلیون نفر در جهان اجازه می دهد تا با هم ارتباط برقرار کنند و از نظرات یکدیگر آگاه شوند . از طریق اینترنت می توان باافراد بی شماری از کشورها و فرهنگهای مختلف که داوطلبانه با یکدیگر همکاری کرده و حاصل تلاش ها و دستاوردهای خود را از طریق این شبکه در اختیار دیگران قرار داد . در واقع تمام اطلاعات موجود بر روی اینترنت حاصل تلاش افراد است که در ابتدا ایده خود را توسعه داده وپدیده جدیدی خلق کرده اند و سپس آن را از طریق این شبکه به جامعه انسانی در سراسر جهان ارائه نمودند

در اواخر دهه 1960 میلادی محققان در وزارت دفاع امریکا، پروژه تحقیقاتی پیشرفته ای در زمینه اتصال کامپیوترها از طریق خط تلفن آغاز کردند . در این سیستم که به شبکه آرپانت[1] معروف شد ، چندین کاربر کامپیوتر               می توانستند در یک خط ارتباطی داده ها و اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند ومحققان قادر بودند با یکدیگر به نامه نگاری یا پست الکترونیکی[2]        ( E.Mail ) بپردازند .این مرحله که شامل دوازده ساعت آموزشی می باشد توسط متخصصان آموزش داده می شود

 ج – مرحله سوم : WORD

به تدریج کار طاقت فرسای تایپ متون از ماشین های تایپ به ماشین تحریرهای برقی و پس از آن به کامپیوتر ها منتقل شد . رفته رفته محدودیتهای تایپ کمتر و ترسیم جداول و متون با رسم الخط های مختلف سهل الوصول گردید . امروزه با استفاده از کامپیوترها و نرم افزارهای واژه پردازی می توان صفحات متنی مختلف و متنوعی ایجاد کرد . صفحاتی که حاوی تصاویر ، جداول ، اشکال گرافیکی و متون با رسم الخطهای گوناگون باشد واژه پردازهای مختلفی وجود دارد که یکی ا رایجترین آنها در محیط ویندوز واژه پردازWORD می باشد. این مرحله آموزشی نیز که شامل بیست و شش ساعت می باشد برای آموختن و استفاده برای معلمان در نظر گرفته شده است

 د- مرحله چهارم : POWER POINT

نرم افزار طراحی ارائه کارها به کمک اسلایدهای مورد نظر همچنین از این نرم افزار برای طراحی مجموعه های لازم جهت ارائه در سمینارها، همچنین کنفرانسها و حتی اینترنت استفاده می شود . اگر معلمان با این نرم افزار آشنایی داشته باشند می توانند طراحی های دلخواه خود را جهت ارائه در سمینارها و همایشها به راحتی تهیه کنند . این مرحله از آموزش هم شامل بیست و شش ساعت میب باشد که معلمان آن را آموزش می بینند

این چهار مرحله محوعه دوره های IT را تشکیل می دهند که معلمان ملزم به گذراندن آنها می باشند

روش تحقیق

روش انجام تحقیق در این پژوهش روش توصیفی است . از آنجا که در این تحقیق هدف توصیف عینی و واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع می باشد  لذا این تحقیق توصیفی می باشد . به عبارت دیگر این گونه تحقیقات پژوهشگران باید سعی کنند تا آنچه هست بدون هیچ گونه دخالت و استنتاج ذهنی نتایج عینی از موقعیت بگیرند در مورد موضوع این تحقیق هم لازم به یادآوریست که تا معلوم شود آیا برگزاری چنین دوره های آموزشی از طرف آموزش و پرورش برای معلمان و دانش آموزان و کلاً دست اندرکاران آموزش و پرورش مفید به حال می باشد یا خیر ؟

تحقیق توصیفی دارای ویژگی های می باشد البته در اغلب موارد این نوع تحقیق درگیر انواع تحقیق به گونه ای خود نمایی می کند و صاحبنظران در تعیین آنچه مشمول تحقیق توصیفی است اتفاق نظر دارند و گاهی به تعریف این نوع تحقیق تا آن اندازه وسعت می دهند که شامل همه انواع روشهای تحقیق به جزء تاریخی و تجربی می شود و در این صورت ویژگی هایی به صورت زیر را شامل می شود

الف – محقق توصیفی به جمع آوری اصطلاحات واقعی و مفصل از پدیده ای مبادرت می ورزد

ب- پژوهشگر در این گونه تحقیق به شناسایی و بررسی مسائل ، شرایط و وقایع جاری مبادرت می ورزد

ج – تحقیق به مقایسه و ارزشیابی وقایع می پردازد

 آزمودنی ها و روش گزینش آنها

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله طراحی، ارزیابی و اجرای دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در pdf دارای 177 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله طراحی، ارزیابی و اجرای دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله طراحی، ارزیابی و اجرای دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در pdf

چکیده   1
مقدمه  2
فصل اول: طرح کلی تحقیق
بیان مسئله  5
ضرورت   11
اهداف تحقیق   12
سؤالات و فرضیات   12
تعاریف نظری اصطلاحات  13
تعاریف عملیاتی اصطلاحات  18
فصل دوم: مبانی نظری و پیشین پژوهش ها
پیشگیری از مصرف مواد مخدر   20
رویکرد ها و نظریه های پیشگیری   24
نگرش مثبت به مواد مخدر   36
نظریات سوء مصرف مواد مخدر   50
رویکرد مهارت های زندگی   53
رویکرد مهارت های زندگی   66
برنامه های آموزش پیشگیری در مدارس جهان   79
انگلستان   80
آمریکا   85
کویت   93
ایران   95
دور پیشنهادی آموزش فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر   125
فصل سوم: روش شناسی
روش تحقیق  134
جامع آماری   135
شیو انجام طرح  135
ابزار اندازه گیری   136
شیو تجزیه و تحلیل اطلاعات   138
فصل جهارم: نتایج
نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات   140
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری   146
محدودیت ها   159
پیشنهاد ها   160
منابع    167

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله طراحی، ارزیابی و اجرای دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در pdf

- آذری نواز، خیراله و آزاد حسین، (بهار 1383).  بررسی آموزش نقش فیلم مستند و کاریکاتور با محتوای ضد اعتیاد در نگرش دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی منطق 7 تهران، نسبت به اعتیاد و مقایس آنها، محل نشر: تهران ، فصلنام اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمار 6

- اباد نیسکی هوارد، ترجم محمد علی زکریایی و همکاران، (1384). مواد مخدر، نگاهی اجمالی (فصل دهم، پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ریاست جمهوری ستاد مبارزه با مواد مخدر، صفحات 291 الی

-  باقری منصور و بهرامی احسان هادی، (تابستان 1382).  نقش آموزش مهارت های زندگی، بر دانش و نگرش نسبت به مواد مخدر و عزت نفس دانش آموزان، محل نشر: تهران، فصلنام اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال اول، شمار 2

- جمالی اختر و قربانی مجید، (پاییز 1383). بررسیزمینه های آموزش پیشگیری از اعتیاد ودر مدارس کل کشور،محل نشر: تهران، فصلنام اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمار

- دلاور علی، (1383).  مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، محل نشر: تهران، (چاپ سوم از ویرایش جدید) انتشارات رشد

- دلاور علی، علیزاده ابراهیم و رضایی علی محمد، (1384).  ساخت و استاندارد سازی آموزش نگرش سنج به مواد مخدر و تعیین رابط میان مؤلفه های فردی و خانوادگی با آن برای دانش آموزان مقطع متوسط شهر تهران، محل نشر: تهران، فصلنام تعلیم و تربیت، شمار 79

-  دفتر پیشگیری، (1384).  مدرس مروج سلامت (راهنمای دبیران رابط)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش

-  دفتر پیشگیری، (1384).  مدرس مروج سلامت (راهنمای دبیر)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش

- دفتر پیشگیری، (1384). مدرس مروج سلامت (خود آموز پیشگیری ویژ دانش آموزان سال دوم متوسطه)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش

- سازمان جهانی بهداشت،(1379).  برنام آموزش مهارت های زندگی واحد بهداشت و روان و پیشگیری از سوء مصرف مواد (ربابه نوری قاسم آبادی و پروانه محمد خانی،مترجمین، محل نشر: تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 1979)

- شریفی حسن پاشا و  شریفی نسترن، (1380). روش های تحقیق در علوم رفتاری، (چاپ دوم)، محل نشر: تهران، انتشارات سخن

- کلانتز و هارتل، (2002). پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان، یافته های جاری و جهت گیری های آتی، (مسعود محمدی و همکاران، مترجم)، فصل 12، بوتوین گیلبرت جی. (مجید قربانی، مترجم)، چاپ نشده

- لیتری ون. جی، سیرز مولیه، پیرسون هلن و انشتاین، (1984).  نظریه های سوء مصرف مواد، (چاپ اول)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری، (تاریخ نشر اثر به زبان اصلی، 1980)

- مکری آذرخش،(1380). پیشگیری از مصرف مواد مخدر، به نقل از جزو آموزشی «پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر» محل نشر: تهران،  ستاد مبارزه با مواد مخدر، گروه آموزش های تخصصی، مرکز مطالعات، پژوهش و آموزش

- ملکی حسن، (1379). گزارش جامع مطالع تطبیقی پیرامون آموزش و پیشگیری از اعتیاد در چند کشور جهان و سنجش دانش و نگرش دانش آموزان، معلمان، مدیران و عوامل اجرایی مدارس کشور نسبت به مواد مخدر، محل نشر: تهران، دفتر پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر وزارت آموزش و پرورش

- وزیریان محسن و مستشاری گلاره، (اسفند 1382). راهنمای کاربردی درمان سوء مصرف کنندگان مواد، (چاپ چهارم، ویرایش دوم، همراه با بازنگری)، معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری دبیر خان ستاد مبارزه با مواد مخدر،محل نشر: تهران، مؤسس انتشاراتی پرشکوه

- ون دلن، دئو بالدبی، ترجم دکتر جعفر نجفی زند، (1373).  مبانی پژوهش در علوم تربیتی (و سایر زمینه های وابسته)، (چاپ اول)، محل نشر: تهران،  نشر قومس

- هاوکینز، کاتالانو و میلر، (1380).  عوامل خطر و عوامل حفاظت کننده در پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در جوانان و نوجوانان، (چاپ اول)، (ماهیار ماه جویی، مترجم)، تهران: چاپخان مدرسه (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2002)

- هندرن رابرت، الی جان و بیرل روانا، (1379).  برنامه های بهداشت روانی مدارس (واحد بهداشت روان – سازمان جهانی بهداشت)، (ربابه نوری قاسم آبادی، کارینه طهماسبیان و پروانه محمد خانی، مترجمین)، محل نشر: تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری، سازمان بهزیستی کشور

پیشگیری از مصرف مواد مخدر

پیشگیری از مصرف مواد مخدر از مباحثی است که طی 2 ده گذشته مورد توجه محافل علمی، اجتماعی و سیاسی در جهان قرار گرفته است. باور به پیشگیری و تقدم آن بر جنبه های دیگر از جمله درمان با وجود آنکه سابق دیرینه ای درعلم طبی و بهداشت دارد، با تأخیر به حوز بیماری های روانی ومقول اعتیاد نیز سرایت کرده است. با این حال از گسترش آن به حوزه های اخیر مدت زیادی نمی گذرد و چنانکه اشاره خواهد شد در این باره اختلاف نظرها، تفاوت در تعابیر، اهداف و انتظارات بقدری زیاد است که تألیفی منسجم در باب پیشگیری را دشوار می سازد

قدم اول، تعریف پیشگیری و مداخل پیشگیرانه[1] است. شاید به ظاهر تعریف این فعالیت، بسیار بدیهی و ساده به نظر آید. هر اقدامی که باعث کاهش وقوع فعلی گردد، پیشگیری تلقی می شود. اما اگر به حوزه بیماری های روانی به ویژه پدید اعتیاد دقیق شویم، با توجه به تنوع سبب شناختی مسئله و گستر وسیع عوامل مؤثر در بروز آن، به سختی می توان مداخله ای را در وقوع این حالات بی اثر دانست و در واقع هر فعالیتی در سطح اجتماع و یا فرد به نوعی بر بروز بیماری های روانی و اعتیاد اثر  می گذارد. افزایش اشتغال، ایجاد برابری در اجتماع، رفع تبعیض، جلوگیری از فقر، ایجاد امنیت شغلی، ارتقاء سطح رفاه و زندگی، پرسازی اوقات فراغت، گسترش امکان تحصیل، مقابله با جرم و جنایت و  شبکه های تبهکاری، تقویت اخلاقیات در اجتماع، افزایش اعتماد به نفس در انسانها، آموزش مهارت های فردی و هزاران موارد دیگر احتمالاً می توانند در کاهش اعتیاد مؤثر باشند. در نظر سنجی های روزمره، مصاحبه های مطبوعاتی و تلویزیونی، سخنرانی ها و; نقش این فعالیت ها بطور مرتب گوشزد  می شوند و از آنهابه عنوان روش های پیشگیری یاد می شود.این مسئله تا حدی درست است و ایرادی بدان مترتب نیست. اما تعریف علمی و عملیاتی پیشگیری در حوز بهداشت روان، روانشناسی و روانپزشکی لزوماً اینگونه نیست. در سال 1994 دو سند در آمریکا به چاپ رسید که باعث مشاجرات نظری و عملی عدیده ای گردید. یکی تحت عنوان «پیشگیری از اختلالات روانی: صورت جلسه پژوهش ملی[2]» توسط کمیت هدایت پژوهش در پیشگیری انیستیتوی ملی بهداشت روانی آمریکا(NIMH) و دیگری گزارش انیستیتوی پزشکی[3] بنام «کاهش احتمال اختلالات روانی: مرزهایی برای پژوهش در مداخله پیشگیرانه[4]». در هر دو سند به سه مسأله بحث انگیز به عنوان مشخصات فعالیت های پیشگیرانه در مباحث روانی اشاره شده است

الف) کاهش احتمال ابتلا یا ریسک بیماری های روانی. از نظر این گروه ها بیماری های روانی مورد نظر آنهایی هستند که در DSM – IV تعریف شده اند

ب) فعالیت هایی که ارتقاء توانایی های عمومی را مدنظر قرار دارند از این قاعده مستثنی هستند

ج) فعالیت هایی که به نوعی تغییر اجتماعی یا مناسبات سیاسی را مدنظر دارند و اهداف اجتماعی مانند حقوق برابر برای گروه های محروم را دنبال می کنند، زیر نام فعالیت های پیشگیری قلمداد نمی شوند

اعتراضات متعددی به این دو سند یا گزارش وارد شد. عده ای معترض بودند که صرفاً پیشگیری از بیماریهای مندرج درDSM-IV  باعث محدویت تعریف پیشگیری می گردد و عده ای نیز متذکر شدند که هست مرکزی بسیاری از برنامه های موفق پیشگیری به عنوان مثال، برنامه های جلوگیری از بزهکاری در افزایش توانایی های عمومی بوده است که طبق این اسناد از تعریف پیشگیری خارج می شوند. در هر حال چه محتوای این دو سند را بطور تمام و کمال بپذیریم و چه برخی اعتراضات به آنها وارد داریم، در تعریف عملیاتی و علمی مداخلات پیشگیرانه، یک فعالیت باید وقوع پدیده ای را بطور اختصاصی محدود کند. به عنوان مثال در مورد اعتیاد، فعالیت های عمومی و غیر اختصاصی مانند افزایش رفاه ملی، ایجاد اشتغال برای جوانان، رفع تبعیض بین گروه های مختلف و غیره هر چندهمگی در کاهش اعتیاد مؤثرند،  اما طبق تعریف، برنامه های پیشگیری از اعتیاد نیستند. نکت دیگری که لازم به ذکر است، اقدامات قضایی و انتظامی در زمین کاهش تولید و توزیع مواد مخدر است. اینگونه اقدامات با وجود آنکه بطور اختصاصی در جهت کاهش مصرف مواد مخدر هستند، اما بطور سنتی در زمر اقدامات مرتبط با کاهش عرضه شناخته شده و جزء اقدامات پیشگیرانه به معنی اخص کلمه تلقی      نمی شوند، مداخلات پیشگیرانه زیرگروهی از فعالیت های مرتبط با کاهش تقاضا می باشند (مک کون[5] ، 1998)

 سطوح پیشگیری

شایع ترین نوع طبقه بندی فعالیت های پیشگیرانه، تقسیم آنها به 3 سطح اولیه، ثانویه وثالث است. هدف از پیشگیری اولیه، کاهش بروز و یا تعداد موارد جدید یک اختلال است. پیشگیری ثانویهکاهش شیوع یک اختلال را ازطریق شناسایی زود هنگام و درمان مؤثر موارد مبتلا پیگیری می کند. پیشگیری ثالث نیز بر بازتوانی موارد مبتلا با هدف کاهش شدت اختلال یا صدمه ناشی از آن تأکید دارد. یکی از موارد مشکل ساز در این طبقه بندی تمایز بین وجود یا عدم اختلالی خاص در شخص می باشد

 به عبارت دیگر هنگامی که یک اختلال از نظر شدت و میزان، وضعیت طیف مانند داشته وآستانه ای که برای وجود یا عدم آن فرض می گردد، انتخابی و قراردادی است، تمایز بین پیشگیری اولیه و ثانویه مشکل و حتی غیر ممکن می گردد(افورد، 2000).  بعنوان مثال در زمین مصرف مواد مخدر، موارد مبتلا چه کسانی هستند؟ آنهائی که حتی یکبار مصرف کرده اند یا آنهائی که بر اثر تکرار مصرف دچار عوارض ناشی از اعتیاد شده اند؟ و یا افرادی بین این دو دسته؟ بنابراین با توجه به اینکه سطح اختلال را چگونه تعریف کنیم، یک فعالیت ممکن است پیشگیری اولیه و یا ثانویه تلقی شود

هدف از پیشگیری می تواند:

 1)جلوگیری از مصرف مواد مخدر؛

 2) جلوگیری از سوء مصرف مواد مخدر؛

 3) جلوگیری از مصرف زودرس مواد مخدر با به تأخیر انداختن زمان شروع مصرف؛

 4) جلوگیری از عوارض مصرف مواد مخدر؛

5) جلوگیری یا کاهش عوامل خطر ساز و زمینه ساز مصرف/ سوء مصرف مواد مخدر و

6) افزایش عوامل محافظت کننده که خطر مصرف یا سوء مصرف مواد مخدر را کاهش می دهند، باشد (بوکستاین،  1995)

از آنجایی که اعتیاد بیماری مزمن و عودکننده ای است و وضعیت بین بهبودی کامل و تخفیف نامشخص است، تفکیک پیشگیری ثانویه دربار آن نیز دشوار است؛ به همین دلیل عده ای معتقدندکه پیشگیری ثالث بدون نوع الف یعنی کاهش عوارض ناشی از اعتیاد در زمانی که بروز کامل یافته است و نوع ب یعنی جلوگیری از عود آن، زمانی که تحت کنترل نسبی قرار گرفته است، تقسیم شود. عده ای نیز معتقدند بدلیل اهمیت موضوع جلوگیری از عود، فعالیت های مرتبط با آن در گروه مجزایی تحت عنوان پیشگیری چهارمین (رابع) قرارگیرد (آلفرد، 1997).

بنابه سنت مرسوم، هرگاه منظور از پیشگیری در زمینه مواد مخدر مطرح می شود، معمولاًپیشگیری اولیه مدنظر است

طبقه بندی انواع پیشگیری

تمامی فعالیت های پیشگیری را می توان از جنبه های گوناگون طبقه بندی کرد. این طبقه بندی ها در جای خود مفید بوده و باعث تسهیل برنامه ریزی، ارزیابی و آموزش برنامه های پیشگیری می شوند

طبیعی است که بعضی معیارها برای طبقه بندی بر برخی معیارهای دیگر ارجحیت داشته و استفاده از آنها باعث تسهیل تعبیه، مدیریت و پیاده سازی می شوند. طبقه بندی می تواند بر اساس موارد زیر باشد

-    مخاطب (نوع مخاطبین، گستردگی مخاطبین، سن مخاطبین، طرز تماس با آنها ;)؛

-    نوع ماده (سیگار، حشیش، تریاک، تمامی مواد. مواد سنگین شامل هروئین و کوکائین، مواد سبک شامل الکل، حشیش و ;.)؛

-    اهداف (تغییر نگرش به مواد، کاهش هر گونه مصرف، کاهش موارد ممتد و مستمر، کاهش موارد عنان گسیخته و خارج از کنترل، کاهش موارد تزریقی، کاهش روش های خطرناک سوء مصرف مواد مانند تزریق با سرنگ اشتراکی)؛

-    طبقه بندی بر اساس مبانی تئوریک و نظری (زیر ساخت رفتار گرایانه، شناختی، اومانیتیک،  بیولوژیک، ژنتیک و غیره)؛

-    طبقه بندی براساس طول مدت برنام پیشگیری (کوتاه مدت، میان مدت، مستمر و ;.) و

-    تقسیم بندی براساس رویکرد ساختاری[6] در مقابل ارتباطی[7]

در رویکرد ساختاری، بیشتر اصلاح و تغییر محیط مد نظر است وسعی می شود محیط به ویژه محیط اجتماعی به گونه ای تغییر یابد تا از مصرف مواد مخدرکاسته شود.برنامه هایی که تحت پوشش قرار دادن گروه های در معرض خطر، ایجاد مراکز مشاوره، تغییردرقانون و مقررات فروش ودسترسی به مواد والکل، محدود سازی اماکن مصرف، تشدید مراقبت در زمان استخدام واخذ گواهینامه،تعلیق از کار و تحصیل بدلیل مصرف مواد در محل کار و تحصیل و مشابه این موارد را مدنظر دارند، جملگی از برنامه های ساختاری هستند. در مقابل در برنامه های  ارتباطی سعی بر متأثر سازی مستقیم فرد می باشد. آموزش افراد، اطلاع رسانی،آموزش مهارت های مقابله با مواد،آموزش مهارت های اجتماعی و;.مثالهایی از روش های ارتباطی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر هستند (آلفرد، 1977)

باید توجه داشت که طبقه بندی های فوق تنها جنب نسبی داشته وهمواره همپوشانی های زیادی مشاهده می شود. اشاره به این طبقه بندی ها برای ایجاد یک الگوی نگرش به مسئله پیشگیری و ارائ دور نمایی از کلیات آن مفید است. اما نباید هرگز مانع فعالیت عملی گردد (مکری، 1380).

 رویکردها و نظریه های  پیشگیری

تأکید بر نفی اجتماعی و منع اخلاقی

این روش شاید به تعاریف امروزی و در صورتی که تنبیه و مجازات را در زمر فعالیت های پیشگیری تلقی نکنیم، کهنه ترین روش بشر برای مقابله با مصرف مواد مخدر بوده است. تأکید برقبح مصرف الکل و مواد مخدر توسط معلمین، مبلغین، سیاستمداران و وعاظ در مدرسه، اماکن عمومی و مذهبی از جمله کلیساها و مساجد، از قدیم تاکنون رواج داشته است و در مغرب زمین در قرون هجدهم و نوزدهم و اوایل قرن بیستم استفاده از این روش برای کاهش اعتیاد بسیارمرسوم بوده است (بوت، 1996؛ بوکستاین، 1995).  جنبش های temperance که در اوایل قرن نوزدهم شکل گرفتند و می توان آنها را اولین فعالیت های پیشگیری با تعاریف مدرن دانست، از موعظه وتأکید بر ضد اخلاقی بودن مصرف الکل برای پیشگیری سود می جستند (بوکستاین، 1995).

  القاء ترس

با کمرنگ شدن روش های منع اخلاقی در اواسط قرن بیستم، القاء ترس و وحشت[8] و اشاره به عوارض مرگبار اعتیاد به صورت برجسته ترین روش پیشگیری در آمد. در رسانه های جمعی، برنامه های آموزشی مرتباً بر عوارض نا گوار مصرف مواد مخدر تأکید می کردند. در مواردی هم که عوارضی به دست نمی آمد، به راحتی با توجیه های اخلاقی، عوارضی برای آنها جعل  می گردید.کتب و متون اطلاع رسانی بر عوارض حتمی و ناگواری که مصرف مواد مخدر می توانند درپی داشته باشند، تأکید می کردند. اما به تدریج مطالعات نشان دادند که این روش ها گاهی نه تنها مفید نیستند بلکه اثر معکوس به جای می گذارند (بوتوین و بوتوین، 1997). درصورتی که فردی که اطلاعات نادرستی دربار عوارض موارد دریافت داشته است، با مصرف مواد روبرو شود و عوارض آن با آنچه در ذهن او شکل گرفته بود، متفاوت باشد، احتمالا

- دچار نوعی بی اعتمادی به منابع اطلاعات که مراکز آموزشی و پیشگیری هستند، می گردد؛

- برای دسترسی به اطلاعات، به منابع خیابانی  و دوستان مصرف کنند خود روی می آورد وگفته های آنها را موثق تر می پندارد. این افراد معمولاً سوگیری شدیدی به نفع مصرف مواد دارند و

- بسیاری از عوارض مسلم و ثابت شده را نیز نا درست پنداشته و گاهی به مرحله ای می رسد که تصور می کند هر آنچه درباره مواد گفته شده است  کذب محض  است (آلفرد، 1997)

به همین دلیل، استفاده از این شیوه ها از اوایل دهه 70میلادی رو به افول نهاد (بوکستاین،  1995). بعلاوه در ده 90 ، راکمان، طی سلسل تحقیقات جالبی نشان داد که در مواقعی که یک پیش بینی اغراق آمیز ترس به پدیده ای وجود دارد و بعد از مواجهه ، فرد متوجه می شود که ترس او بی مورد بوده است، سریعاً حساسیت خود را به محرک از دست می دهد. این کاهش ترس و اضطراب بسیار سریع تر از یک مواجهه سازی عادی است. بر عکس اگر دربار محرکی تخمینی کمتر از حد زده باشد، بعد از مواجه سازی با آن ممکن است ترس و اضطراب افزایش یابد (راکمان، 1994)

 آموزش و اطلاع رسانی

در این روش اطلاعاتی در رابطه با مواد مخدر، عوارض مصرف آنها، تعریف اعتیاد و روش های درمانی آن وسایر موارد به مخاطبین ارائه می گردد واز هر گونه اغراق در مورد عوارض خود داری شده و تنها بر موارد قاطع[9] تأکید می شود (آلفرد، 1997). در این الگو یا روش ادعا  می شود که افزایش اطلاعات باعث ایجاد تغییر در رفتار می گردد. معمولاً در روش اطلاع رسانی ، اطلاعاتی دربار اثرات فارماکولوژیک مواد مختلف ، عواقب بهداشتی و اجتماعی مصرف آنها، نگرش جامعه بدان و عرف مورد قبول اجتماع ، قوانین و مقررات مرتبط با حمل یا مصرف مواد مخدر و آموزش های عمومی بهداشتی ارائه می گردد (بوکستاین،  1995)

 رویکرد هنجاری

ارائ نگرش جامعه به مواد مخدر و تخمین واقعی شیوع مصرف مواد در بین مردم بصورت یکی از ارکان اطلاع رسانی بویژه درگروه های جوان تر در آمده است، به نوعی که حتی عده ای آن را تحت عنوان رویکردهای هنجاری[10] در دسته جداگانه ای قرار داده اند (آلفرد، 1997). اعتقاد بر این است که استفاده کننده گان از مواد مخدر معمولاً نگرش اجتماعی به مصرف مواد مخدر را معتدل تر از آنچه هست تخمین      می زنند و شیو مصرف آن را در بیان مردم بیش از آنچه که هست می پندارند و این بیش تخمین زنی رفتار آنها را تقویت می کند. جالب آن که عده ای معتقدند که اگر این روش در کنار روش های دیگر تعبیه نشود، گاهی فعالیت های پیشگیرانه باعث تشدید مصرف مواد می شود، زیرا با رشد و فراگیر شدن آنها، باور مصرف کنندگان به اینکه مواد مخدر به شدت در میان مردم شیوع دارد و گرنه آنقدر برنامه های پیشگری ابداع نمی گردد، تقویت می شود. هنگامی که رسانه های جمعی بطور مکرر به مسئل اعتیاد می پردازند وگاهی از القاء ترس استفاده می کنند، مردم اصولاًَ این نتیجه می سندکه مصرف مواد در حال فرا گیر شدن بوده وتقریباً بصورت معمول در آمده است، لذا تخمین های آنها از شیوع واقعی مصرف افزایش می یابد و به نوعی به این باور نابجا می رسندکه همه جا را گرفته است یا «همه درحال معتاد شدن هستند».گسترش این فکر باعث می شود که مصرف کنندگان مواد مخدر، رفتار خود را کمتر غیرعادی یا نا هنجار پندارند. بدین طریق اقدام متولیان برنامه های پیشگیری نتیج معکوس به جا می گذارد (سوسمان[11] ، 1996). در رویکردهای هنجاری نتایج حاصل از نظر سنجی ها ، مطالعات پیمایشی و همه گیر شناسی در اختیار مردم قرار داده می شود. گاهی نیز در ابتدا از مخاطبین نظر سنجی درباره شیوع مواد مخدر بعمل می آید و نتایج آن با اطلاعات واقعی مقایسه می شود تا مخاطبین در صورت داشتن یک بیش تخمین زنی متوجه خطای خود شوند. باید توجه داشت که در رویکرد های هنجاری  از موعظه، پند و نصیحت خود داری می شود وتأکید بر معرفی نگرش اجتماعی است. اعتقاد بر این است که جامعه آنقدر پیامهای ضد و نقیص به آحاد خود می دهد که انسانها از نظر ارزش های حاکم بر جامعه دچار سردر گمی می شوند و لازم است در این باره به مردم آموزش داده شود. عده ای به این فعالیت، روشن سازی ارزش ها  یا مدل ارزش ها/ تصمیم گیری[12] نام نهاده اند (مسکوتیس، 1989). می بینیم که این فعالیت ازطرفی در زمر آموزش هنجارها قرار می گیرد و از طرفی به نوعی آموزش مهارت های اجتماعی است. مجدداً مسئله همپوشانی فعالیت های پیشگیری گوشزد می شود

 یکی از ایرادات مطرح دربار اطلاع رسانی این است که گاهی ارائ اطلاعات به ویژه در جمعیت هایی که در معرض خطر نیستند، ممکن است باعث برانگیخته شدن و سوسه و حس تمایل  ولو بصورت اطفاء کنجکاوی گردد واز طرفی متذکر شدیم که در این روش مجاز به ارائ مطالب اغراق آمیز و خلاف نیستیم. به عنوان مثال، واقعیت این است که نیکوتین در مقادیر کم باعث تقویت حافظه و افزایش توجه وتمرکز می شود ومصرف کم مشروبات الکلی از طریق افزایش HDL سرم باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی وعروقی می گردد. اکثر اشخاصی که از روی کنجکاوی یک یا چند بار به مصرف مواد مخدر مبادرت می ورزند معتاد نمی شوند. بنابراین اطلاع رسانی ممکن است اثر معکوس بر جای گذارد.عده ای برای بر طرف سازی این معضل به اطلاع رسانی انتخابی[13] اشاره دارند. در این روش هیچگونه مطالب خلاف واقعی بیان نمی شود، بلکه تنها از مطرح شدن اطلاعاتی که ممکن است اثر معکوس به جای گذارند، جلوگیری می شود. ایراد دیگری که بر این روش وارد گردیده این است که مطالعات متعددی نشان داده اند که اکثر فعالیت هایی که در راستای اطلاع رسانی عمل   می کنند، با آنکه اطلاعات مخاطبین را افزایش می دهند ولی تأثیر قابل توجهی در جلوگیری از مصرف مواد و کاهش استفاده از آن ندارند (بوتوین وبوتوین، 1997).

 آموزش مهارت های مقاومت:

در اواخر دهه70 میلادی اوانس و همکارانش[14] در دانشگاه هوستون امریکا دست به فعالیت هایی زدند که نتیج آن ایجاد تغییرات عمده در برنامه های جلوگیری  از مصرف سیگار ، الکل ومواد مخدر بود. بر خلاف روش های مرسوم قبل از اوانس که تأکید عمده بر القاء ترس، پند و تصیحت اخلاقی و اطلاع رسانی و آگاهی دهی داشتند، روش ابداعی او بر عوامل روانی و اجتماعی که تصور می شد زمینه ساز مصرف مواد است، تأکید داشت. اوانس تحت تأثیر دو مفهوم قرار داشت. یکی نظریه های مجاب ساز[15] در علم روانشناسی اجتماعی و دیگری مفهومی بنام مایه کوبی روانی[16] . به اعتقاد او پیام های مجاب کننده برای تغییر نگرش، اعتقادات و رفتار که از محیط به شخص وارد می شوند، مانند میکروب های بیماری زا در مبحث بیماری های عفونی است و لازم است انسان ها تحت مایه کوبی یا نوعی واکسیناسیون روانی قرار گیرند تا به راحتی از پیام هایی که از محیط در یافت می دارند متأثر نشوند. به عنوان مثال، مسئل استعمال دخانیات را درنظر بگیرید. نوجوانان مرتباً تحت فشارهای اجتماعی (پیام های مجاب ساز) برای مصرف سیگار هستند. گروه همسالان و رسانه های جمعی بطور مستقیم (تعارف کردن سیگار یا اصرار بر مصرف آن) و یا غیرمستقیم (ارائ الگوی هایی با موقعیت مطلوب اجتماعی که سیگار مصرف می کنند)، سعی در القاء مصرف سیگار به نوجوانان دارند. اگر نوجوان با اصرار همسالان مواجه شود وسیگار مصرف نکند لابد ترسواست و جوان های برومند سیگار می کشند و ;.. اوانس معتقد بود باید نوجوان ها را در برابر این هجوم ها مایه کوبی کرد (بوتوین و بوتوین، 1997). در روش مایه کوبی روانی، یا به گونه ای که برخی دیگر آن را می نامند: مایه کوبی اجتماعی، از شخص خواسته می شود که ابتدا فشارهای اجتماعی از جانب همسالان، بستگان، دوستان و غیر را شناسایی نماید، سپس به آنها چگونگی مقاومت در برابر شرایط پر فشار آموزش داده می شود. به آنها یاد داده می شودکه از طریق اکتساب مهارت هایی بدون احساس سرخوردگی و عواقب منفی اجتماعی مانند از دست دادن دوستان و انگشت نما شدن، در مقابل مصرف مواد مقاومت کنند. آموزش مهارت های امتناع[17] در واقع هست مرکزی آموزش     مهارت های مقاومت است (دونالدسون و همکاران، 1997). در این روش ها به انسان ها شناسایی شرایطی که ممکن است در آن فشار همسالان را تجربه کنند، آموزش داده می شود تا در این شرایط چه بگویند و چگونه آن را  اداره کنند

در برنامه هایی که برای نوجوانان استفاده می شود،  معمولاً یک  نفر با اندک سنی بیشتر به عنوان رهبر یا  هدایت گر برنامه شناخته شده و آموزش ها از طریق او به سایرین منتقل می گردد. فرضاً شاگردان سوم دبیرستان ممکن است برای شاگردان اول دبیرستان نقش رهبری یا هدایت گر را داشته باشند. گاهی نیز این هدایت گران، همسن و حتی هم کلاس دانش آموزان هستند. منطق ورای استفاده از همسالان برای رهبری این  است که نوجوانان از افراد هم سن سال خود حرف  شنوی بیشتری داشته و گفت آنها را واقعی تر می دانند. به علاوه رهبران فرصت آن را دارند که در کنار آموزش، با همسالان خود در تمرین ایفای نقش شرکت نمایند (بوتوین و بوتوین،  1998). عده ای آموزش مهارت های مقاومت را دسته ای جداگانه ندانسته و آن را در گروه دسته ای جامع تر به نام آموزش مهارت های اجتماعی می دانند (بوکستاین،  1995؛ مسکوتیس،  1989)

 آموزش مهارت های فردی و اجتماعی:

از اواخر دهه 70 میلادی تاکنون، تحقیقات قابل توجهی بر روی الگو یا مدل پیشگیری که هدف آن آموش مهارت های عمومی شخصی و اجتماعی است، صورت گرفته است. این مدل ها به تنهایی یا به همراه روش های آموزش مقاومت به کار گرفته می شوند و در مقایسه با روش های سنتی آموزش و اطلاع رسانی، حتی روش های آموزش مقاومت، بسیار جامع تر می باشند. مبانی نظری این رویکرد یا روش بر 2 نظریه یادگیری اجتماعی[18] بندورا[19] و نظری رفتار مشکل دار[20] جسر[21]  استوار است.نظریه اول معتقد است که افراد از طریق فرایندهای جانشینی مشاهده رفتارهای افرادی که نقش الگو را در زندگی فرد دارند، رفتارهای آنها را کسب می نمایند. همسالان وافرادی که قدری مسن تر هستند برای نوجوانان نقش بر جسته ای در الگو شدن دارند. الگوهایی که همزمان حالتی  مستقل، پر قدرت، جذاب و دارای جذبه جنسی داشته و مواد مخدر مصرف کنند، این پیام را به نوجوانان منتقل می نمایند که استفاده از مواد نه تنها مقبول است، بلکه برای رسیدن به اشتهار و کسب جذابیت الزامی می باشد. همزمان انتظارات نیز از مصرف مواد شکل می گیرد و نقش انتظارات ظاهراً حتی از خود تجربه نیرومند تر است. به عنوان مثال فرد به این نتیجه می رسدکه مصرف الکل، رفتار در شرایط دشوار اجتماعی را تسهیل می کند یا آنکه سیگار دقت را تقویت می نماید. در مجموع نظریه یادگیری اجتماعی ابراز می دارد که افراد می آموزند که مصرف مواد اشکالی ندارد و می تواند حلال بسیاری از مشکلات باشد (بوتوین و بوتوین،  1997؛پنتس،  1999)

طبق نظریه دوم که بطور عمده از فعالیت های جسر شکل گرفته است، رفتار های مشکل دار برای نوجوانان کارکرد داشته و می تواند ابزاری برای رسیدن به اهداف او باشد. منظور از رفتار های مشکل دار، رفتارهایی است که اجتماع یا عرف آن را  برای فرد نمی پسندد و غیرعادی می داند. البته رفتاری، برای نوجوان، مشکل دار ممکن است تلقی شود و برای فردی میانسال، عادی محسوب گردد. ممکن است یک رفتار مشکل دار وسیله ای گردد برای پذیرفته شدن توسط دیگران ، مقابله با اضطراب ، نا امیدی و ناتوانی جنسی ، بر طرف سازی نقص های اجتماعی و غیره. بر اساس این نظریه، هنگامی که فرد دچار ناراحتی است و در زندگی با ناکامی، امیال ارضاء نشده و سر خوردگی مواجه است،  امیال و آرزوهای خود را دور دست و یا غیر ممکن می بیند و همزمان توانایی های اجتماعی لازم برای مقابله با این ناکامی ها را ندارد، به روش هایی که به خیال وی، او را در رسیدن به امیالش یا دوری از حالات ناخوشایند یاری می کنند، رو می آورد. او انتظارات و باورهای خود درباره این روش ها را از طریق یادگیری اجتماعی که بدان اشاره شد، کسب کرده است .جسر معتقد بود که برای فردی که احساس ناکامی می کند و روش های متفاوت برای حل مشکلات را در اختیار ندارد، رفتارهای مشکل دار هر چند مورد سرزنش جامعه باشد از آنجایی که نقش مؤثری در رفع ناکامی دارند به راحتی حذف نمی گردند (بوتوین و بوتوین، 1997؛ ویلز و همکاران، 1999). تحقیقات جسر بر روی فرصت های زندگی در این باره روشنگر هستند. هر شخصی دربار فرصت ها یا انتخاب های آینده در زندگی خود و احتمال دستیابی بدان ها افکار و ایده ای دارد. این فرصت ها ممکن است، تحصیلی، شغلی، انسانی و ;. باشند. جسر از طریق پرسش هایی از نوجوانان می پرسید که احساس می کنند که بعد از فارغ التحصیلی چه مقدار احتمال می دهند که صاحب خانه، خانواده ای مناسب، شغل مطلوب، درآمد مورد نظر، اعتبار و منزلت اجتماعی و غیره گردند؟ نتایج پرسشنامه ها نشان دادند که نوجوانانی که فرصت های اندکی در زندگی خود می دیدند،  بیشتر از آنهایی که در رسیدن به انتخاب های خود درآینده امیدوار بودند، به رفتارهای مشکل دار رومی آوردند. بنابراین احساس درماندگی و ناتوانی در تغییر آینده، زمینه ساز رفتارهایی مانند سوء مصرف مواد است (هیرو و همکاران، 1997)

بنابراین برای نوجوانانی که مهارت های لازم اجتماعی را ندارند،  سوء مصرف مواد مخدر یکی از راههای به ظاهر مؤثر در حل مشکل و مقابله با ناتوانی و سایر احساسات منفی است. به اعتقاد مروجان روش های آموزشی مهارت اجتماعی، تا زمانی که شخص مهارت های لازم درحل مشکلات اجتماعی را به دست نیاورد، رفتارهای مشکل دار خود از جمله مصرف مواد مخدر را ادامه خواهد داد

آموزش مهارت های اجتماعی شامل مواد زیر می گردد:

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله رابطه علیت در pdf دارای 31 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله رابطه علیت در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله رابطه علیت در pdf

حقیقت رابطه علیت

راه شناختن رابطه علیت

مشخصات علت و معلول

خلاصه

وابستگی معلول به علت

تلازم علت و معلول

تقارن علت و معلول

بقاء معلول هم نیازمند به علت است

خلاصه

احکام علت و معلول

نکاتی پیرامون علت و معلول

محال بودن دور

محال بودن تسلسل

خلاصه

منابع

حقیقت رابطه علیت

هنگامی که گفته می‏شود علت به معلول وجود می‏دهد چنین تصویری را در ذهن تداعی می‏کند که کسی چیزی را به دیگری می‏دهد و او آن را دریافت می‏دارد یعنی در این فرایند سه ذات و دو فعل و به تعبیر دیگر پنج موجود فرض می‏شود یکی ذات علت که اعطاء کننده وجود است و دیگری ذات معلول که دریافت کننده آن است و سومی خود وجود که از طرف علت به معلول می‏رسد و چهارم فعل دادن که به علت نسبت داده می‏شود و پنجم فعل گرفتن که به معلول اسناد داده می‏شود

ولی حقیقت این است که در جهان خارج چیزی غیر از ذات علت و ذات معلول تحقق نمی‏یابد و حتی با نظر دقیق نمی‏توان گفت که علت به ماهیت معلول وجود می‏دهد زیرا ماهیت امری اعتباری است و قبل از تحقق معلول وجود مجازی و بالعرض هم ندارد

همچنین مفهوم دادن و گرفتن هم چیزی جز تصویر ذهنی نیست و اگر دادن وجود و ایجاد کردن یک امر حقیقی و عینی بود خودش معلول دیگری می‏بود و بار دیگر می‏بایست رابطه علیت را بین فعل و فاعل در نظر گرفت و دادن دیگری را اثبات کرد و همچنین تا بی نهایت نیز در جائی که هنوز وجود معلول تحقق نیافته است گیرنده‏ای نیست تا چیزی را بگیرد و بعد از تحقق آن هم دیگر گرفتن وجود از علت معنی ندارد پس در مورد ایجاد معلول چیزی جز وجود علت و وجود معلول بعنوان یک امر حقیقی و عینی وجود ندارد

اکنون این سؤال مطرح می‏شود که رابطه علیت میان آنها به چه شکلی است آیا پس از تحقق معلول یا همراه آن چیز دیگری بنام رابطه علی و معلولی تحقق می‏یابد یا قبل از تحقق آن چنین چیزی وجود دارد و یا اساسا یک مفهوم ذهنی محض است و ابدا مصداقی در خارج ندارد

کسانی که حقیقت علیت را همان تعاقب یا تقارن دو پدیده دانسته‏اند علیت را یک مفهوم ذهنی می‏دانند و برای آن مصداقی جز همان اضافه همزمانی یا پی در پی آمدن اضافه‏ای که یکی از مقولات نه‏گانه عرضی شمرده می‏شود قائل نیستند ولی تفسیر علیت بعنوان اضافه تقارن یا تعاقب اشکالاتی دارد که به بعضی از آنها اشاره شده است و در اینجا می‏افزاییم اصولا اضافه واقعیت عینی ندارد و بنابر این تفسیر علیت بصورت نوعی اضافه در واقع بمعنای انکار علیت بعنوان یک رابطه عینی و خارجی است چنانکه هیوم و طرفداران وی به آن ملتزم شده‏اند

و به فرض اینکه مطلق اضافات یا این اضافه خاص امری عینی و قائم به طرفین دانسته شود پیش از وجود معلول موردی نخواهد داشت زیرا چیزی که قائم به طرفین و طفیلی آنها است بدون دو طرف مزبور نمی‏تواند تحقق یابد و اگر فرض شود که بعد از تحقق معلول یا همراه آن بوجود می‏آید لازمه‏اش این است که معلول در ذات خودش ارتباطی با علت نداشته باشد و تنها بوسیله یک رابط خارجی با آن پیوند یابد گویی رابطه مزبور ریسمانی است که آنها را بهم می‏بندد بعلاوه اگر این رابطه یک امر عینی باشد ناچار خودش معلول خواهد بود و سؤال در باره کیفیت ارتباط آن با علتش تکرار می‏شود و باید در مورد یک علت و یک معلول بی نهایت رابطه تحقق یابد

پس هیچکدام از فرضهای یاد شده صحیح نیست و حقیقت این است که وجود معلول پرتوی از وجود علت و عین ربط و وابستگی به آن است و مفهوم تعلق و ارتباط از ذات آن انتزاع می‏شود و به اصطلاح وجود معلول اضافه اشراقیه وجود علت است نه اضافه‏ای که از مقولات شمرده می‏شود و از نسبت مکرر بین دو شی‏ء انتزاع می‏گردد

بدین ترتیب وجود به دو قسم مستقل و رابط ربطی تقسیم می‏گردد و هر معلولی نسبت به علت ایجاد کننده‏اش رابط و غیر مستقل است و هر علتی نسبت به معلولی که ایجاد می‏کند مستقل است گو اینکه خودش معلول موجود دیگر و نسبت به آن رابط و غیر مستقل باشد و مستقل مطلق عبارت است از علتی که معلول وجود دیگری نباشد

و این همان مطلبی است که برای اثبات تشکیک خاصی در وجود بعنوان اصل موضوع مورد استناد واقع شد

راه شناختن رابطه علیت

رابطه علیت بصورتی که مورد تحلیل و تحقیق قرار گرفت مخصوص علت ایجادی و هستی‏بخش با معلول آن است و شامل علتهای اعدادی و مادی نمی‏شود اکنون دو سؤال مطرح می‏شود یکی آنکه رابطه مزبور را میان فاعلهای هستی‏بخش و معلولهای آنها از چه راهی می‏توان شناخت دیگری آنکه روابط علی و معلولی بین امور جسمانی که از قبیل علت و معلولهای اعدادی هستند به چه وسیله اثبات می‏شوند

قبلا اشاره شد که انسان بعضی از مصادیق علت و معلول را در درون خودش با علم حضوری می‏یابد و هنگامی که افعال بی‏واسطه نفس مانند اراده و تصرف در مفاهیم ذهنی را با خودش مقایسه می‏کند و آنها را وابسته به نفس می‏یابد مفهوم علت را برای نفس و مفهوم معلول را برای افعال نفس انتزاع می‏نماید سپس ملاحظه می‏کند که مثلا اراده یک کار منوط به علوم تصوری و تصدیقی خاصی است و تا چنین ادراکاتی تحقق نیابد اراده از نفس صادر نمی‏شود با توجه به اینگونه وابستگیها که میان علم و اراده وجود دارد مفهوم علت و معلول را توسعه می‏دهد و مفهوم معلول را بر هر چیزی که بنوعی وابستگی به چیز دیگری دارد اطلاق می‏کند و همچنین مفهوم علت را به هر چیزی که بنوعی طرف وابستگی می‏باشد تعمیم می‏دهد و بدین ترتیب مفهوم عام علت و معلول شکل می‏گیرد

به دیگر سخن یافتن مصادیق علت و معلول نفس را مستعد می‏کند که مفاهیمی کلی از آنها انتزاع نماید که شامل افراد مشابه نیز بشود و این خاصیت مفاهیم کلی است چنانکه در بحث‏شناخت‏شناسی توضیح داده شد

مثلا مفهوم علت که از نفس انتزاع می‏شود نه به لحاظ وجود خاص آن و نه به لحاظ نفس بودن آن است بلکه به لحاظ این است که موجود دیگری وابسته به آن است پس هر موجود دیگری که چنین باشد مصداق مفهوم علت‏خواهد بود خواه مجرد باشد یا مادی و خواه ممکن الوجود باشد یا واجب الوجود همچنین مفهوم معلول که از اراده یا هر پدیده دیگری انتزاع می‏شود نه از آن جهت است که دارای وجود یا ماهیت‏خاصی می‏باشد بلکه از آن جهت که وابسته به موجود دیگری است پس بر هر چیز دیگری هم که نوعی وابستگی داشته باشد صدق خواهد کرد خواه مجرد باشد یا مادی و خواه جوهر باشد یا عرض

بنابر این درک یک یا چند مصداق برای انتزاع مفهوم کلی کفایت می‏کند ولی درک مفهوم کلی برای شناختن مصادیق آن کافی نیست و از این روی برای شناختن مصادیقی که با علم حضوری شناخته نشده‏اند باید در صدد یافتن ملاک و معیاری برآمد

نیز رابطه علیت که در مورد علت هستی‏بخش از ذات معلولش انتزاع می‏شود و وجود معلول عین این اضافه اشراقیه بشمار می‏رود باید در ماورای نفس با برهان اثبات شود یعنی این سؤال وجود دارد که از کجا وجود نفس نسبت به موجود دیگری رابط و غیر مستقل باشد و از کجا وجود کل جهان از موجود دیگری پدید آمده باشد و خودش مستقل و قائم به ذات نباشد نظیر این سؤال در باره روابط اعدادی هم تکرار می‏شود که اولا از کجا ثابت می‏شود که در میان موجودات مادی روابط علی و معلولی و سبب و مسببی برقرار است و ثانیا از چه راهی می‏توان وابستگی یک پدیده مادی را به دیگری ثابت کرد

با توجه به اینکه علت هستی‏بخش در میان مادیات یافت نمی‏شود شناختن چنین علتی و چنین رابطه علیتی در خارج از حوزه علم حضوری تنها با روش تعقلی امکان پذیر است و روش تجربی را راهی بسوی ماوراء طبیعت نیست‏یعنی نمی‏توان انتظار داشت که با وسایل آزمایشگاهی و تغییر شرایط و کنترل متغیرات علت هستی‏بخش آنها را شناخت علاوه بر اینکه رفع و نفی مجردات امکان ندارد تا بوسیله وضع و رفع و تغییر شرایط تاثیر آنها شناخته شود پس تنها راه این است که خواص عقلی چنین علت و معلولهایی از راه برهان عقلی خالص اثبات شود و بوسیله آنها مصادیق هر یک تعیین گردد به خلاف علت و معلولهای مادی که شناختن آنها با روش تجربی تا حدودی امکان پذیر است

نتیجه آنکه برای شناختن رابطه علیت بطور کلی سه راه وجود دارد یکی علم حضوری در مورد آنچه در دایره نفس و پدیده‏های روانی تحقق می‏یابد و دیگری برهان عقلی محض در مورد علتهای ماوراء طبیعی و سومی برهان عقلی مبتنی بر مقدمات تجربی در مورد علت و معلولهای مادی

مشخصات علت و معلول

کلمات کلیدی :