دانلود پروژه

 پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی با ثبات هیجانی در pdf دارای 26 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی با ثبات هیجانی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی با ثبات هیجانی در pdf

چکیده  
مقدمه  
روش تحقیق  
ابـــزار  
نتایج و یافته‌های پژوهشی  
بحث و نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی با ثبات هیجانی در pdf

احتشام‌زاده، پروی، «بررسی مقایسه سطح ثبات هیجانی بین دانشجویان زن متأهل و مجرد»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، 1376

احمدی، خدابخش و همکاران، «بررسی وضعیت ازدواج و سازگاری زناشویی در بین کارکنان سپاه»، طب نظامی، ش 7، 1384

احمدی، خدابش و همکاران، «بررسی رابطه بین تغییرات مذهبی و سازگاری زناشویی»، نشریه خانواده پژوهی، ش 5، 1385 الیس، آلبرت و رابرت هارپر،زندگی عاقلانه، ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران، رشد، 1380

امانی، فرزانه و همکاران، «رابطه سبک اسناد با عوامل پنجگانه شخصیتی نئو درتعامل با جنس»، فصلنامه روانشناسی، ش 40، 1385

پروین، جان، شخصیت (نظریه‌ و پژوهش)، ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور، تهران، آییش، 1381

ترکان، هاجر و همکاران، «بررسی اثر‌بخش گروه درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر رضایت زناشویی»، خانواده پژوهی، ش 8، 1385

تیرگری، عبدالحکیم، «هوش هیجانی و سلامت روان»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال چهارم، ش 14، 1383

جان‌بزرگی، مسعود، «ایجاد پایداری هیجانی بر اساس تلفیق آموزش تنش‌زدایی تدریجی و مهارتهای آرام‌سازی سبک زندگی»، روانشناسان ایرانی، ش 2، 1383

جدیری، جعفر و مسعود جان‌بزرگی، «ساخت و اعتباریابی مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی»، روانشناسی و دین، ش 8، 1388

جلیلی، فریبا، «بررسی و مقایسه عوامل مؤثر در رضامندی زنان شاغل و خانه‌دار از زندگی زناشویی»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1375

حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، 1409 ق

حیدری، مجتبی، «بررسی رابطه جهت‌گیری مذهبی و رضایت از زندگی زناشویی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382

دیویسون، جرالد و ماروین گلدفرید، رفتار درمانی بالینی، ترجمه احمد احمدی علون‌آبادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371

ساپینگتون، اندرو، بهداشت روانی، ترجمه حمیدرضا حسین شاهی­برواتی، تهران، روان، 1379

سلیمانیان، علی‌اکبر، «بررسی تأثیرات تفکرات غیر منطقی بر نارضایتی زناشویی»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی، دانشگاه تربیت معلم، 1373

شارف، ریچارد، نظریه‌های روان‌درمانی و مشاوره، ترجمه مهرداد فیروز‌بخت، تهران، رسا، 1381

شبانی‌حصار، حمید، «رابطه بین پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی زوجین با میزان رضامندی زناشویی»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی، 1379

شعرباف، آقامحمدیان و همکاران، «بررسی عوامل مؤثر در تحکیم خانواده و رضایت‌مندی زناشویی»، چکیده مقالات همایش تقویت نظام خانواده و آسیب‌شناسی آن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382

شولتز، دوان و سیدنی شولتز، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سید‌محمدی، تهران، ویرایش، 1385

طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی­همدانی، قم، جامعه مدرسین، 1377

عبدالله‌زاده، حسن، «بررسی رابطه صفات شخصیتی و رضامندی زناشویی در زوجهای شهر دامغان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، 1382

غباری بناب، باقر، «باور‌های مذهبی و اثرات آنها در بهداشت روان»، اندیشه و رفتار، سال اول، ش 4، 1374

کراز، ژاک، بیماری‌های روانی، ترجمه محمود منصور و پریرخ دادستان، تهران، رشد، 1381

کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365

گروسی‌فرشی، میر‌تقی، رویکرد‌های نوین در ارزیابی شخصیت، تبریز، جامعه پژوه، 1380

لانیون، ریچارد و لئونارد گوداشتاین، ارزیابی شخصیت، ترجمه سیامک نقش‌بندی، علی‌قربانی، حمید‌رضا حسین‌شاهی برواتی و الهام ارجمند، تهران، نشر روان، 1382

محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، بیروت، داراحیاء التراث العربیه، 1422 ق

ملازاده، جواد، «بررسی وی‍ژگی­های شخصیتی در رابطه با عوامل تنیدگی‌زای زناشویی در زوج های در حال طلاق و سازگار»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، 1372

Aluja. A. Barrio, D,V. and Garcia,F. L, Personality, social values, and marital saticfa as predictors of clinical and health psychology,

Bee, H, Life span development, Longman,

Benneer,D. G and Hill,P. C, baker encyclopedia of peychology and counseling. Michigan:baker books,

Bradbery,N. T. et al., “Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review”, Journal of marriage and family,

Bouchard, et al., “Personality and Marital Adjustment:Utility of the Five-Factor Model of Personality”,Journal of Marriage and the family,

Craig, R. J, Interpreting personality tests, Rows, Inc,

Ciarrochi, Joseph, et al., Emotional lintalligence in everyday life, New york, Psychology press,

Donnellan,M. et al., “The Big Five and enduring marriages”, Journal of research in personalty

Weiten,W et al., Psychology Applied To Modern Life, Wadsworth cenge learning,

Janbozorgi, M et al., Providing emotional stability through relaxation training. Eastern Mediterranean Health Journal,

چکیده

این مقاله با رویکرد تحلیلی به بررسی رابطه رضامندی زناشویی می‌پردازد. با ثبات هیجانی. با توجه به هدف پژوهش، 110 نفر از دانش‌پژوهان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب و دو پرسش‌نامه رضامندی زناشویی اسلامی و پرسش‌نامه پنج عاملی شخصیتی NEO-FFI توسط آنان پاسخ داده شد. نتایج پژوهشی به کمک روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی تجزیه و تحلیل گردید.

نتایج نشان می‌دهد که بین رضامندی زناشویی و ثبات هیجانی رابطه معناداری وجود دارد. این بدان معنا است که هر‌قدر نمره رضامندی زناشویی افراد بالا باشد، نمره روان‌آزرده‌خویی پایین بوده و افراد از ثبات هیجانی بالاتری برخوردار هستند.

حاصل پژوهش اینکه بین رضامندی زناشویی و ثبات هیجانی رابطه وجود دارد.

کلید واژه‌ها: رضامندی زناشویی، ثبات هیجانی، مقیاس رضامندی زناشویی

مقدمه

کسی که ازدواج می‌کند انتظار دارد زندگی او با خوشبختی و رضایت همراه شده و از هر لحظه زندگی خود لذت ببرد. از این‌رو، آنچه از خود ازدواج مهم‌تر است، موفقیت در ازدواج یا رضا‌مندی در بین زوجین است.1 رضامندی زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و با هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند.2 برخی دیگر از تعاریف برونداد ناشی از مجموعه‌ای از عوامل نظیر حل تعارض موفقیت‌آمیز، یا موفقیت در فعالیت‌های مرتبط با شادکامی در فرآیند ازدواج را به عنوان تعریف رضامندی زناشویی عنوان می‌کنند

رضایت زناشویی فرآیندی است که در طول زندگی زوجین به وجود می‌آید؛ زیرا لازمه آن، انطباق سلیقه‌ها، شناخت ویژگی‌های شخصیتی، ایجاد قواعد رفتاری و شکل‌گیری الگو‌های مراوده‌ای است.4 به نظر می‌رسد، زوجین دارای رضا‌مندی و سازگار در حیطه‌های مختلف زندگی، با همدیگر توافق دارند. ‌این‌چنین زن و شوهر‌هایی از نوع و سطح روابط کلامی ‌و غیرکلامی‌شان راضی‌اند، روابط جنسی‌شان را لذت‌بخش و ارضاکننده‌ می‌دانند، پایبندی‌های مذهبی مشترکی دارند، مسائل مالی‌شان را به خوبی برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کنند، در تعارض و اختلاف نظرها، مصلحت زندگی و خانواده را بر مصلحت خود ترجیح داده و از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردارند، از نوع و کیفیت گذران اوقات فراغت و رفت و آمد با اقوام و دوستان رضایت دارند و نهایتاً، در تعداد و نوع تربیت فرزندان با هم اشتراک نظر دارند

آمار روزافزون طلاق، خشونت خانوادگی و اختلافات خانوادگی نشانگر آن است که «رضایت زناشویی به آسانی قابل دستیابی نیست».5 با توجه به ‌این مسئله که نارضا‌مندی زناشویی و طلاق موجب بروز اختلال‌های جسمانی و روانی زوجین شده،6 می‌تواند موجبات بزه‌کاری فرزندان را فراهم آورد7 و در نهایت، از جانب خانواده‌های ناسالم، جامعه نیز آسیب خواهد دید، همه‌ این امور محقق را وادار می‌کند، تا در پی کشف مؤلفه‌های رضامندی زناشویی بوده، تا بتواند عوامل آن را شناسایی کند

کارشناسان امور خانواده عوامل مختلفی را برای پربار‌سازی رابطه زناشویی و رضایت از زندگی زناشویی مطرح می‌کنند. برای مثال، رایان (1981) و شلینگر (1982) مؤلفه‌هایی چون رضایت از میزان عشق و علاقه، دوستی‌ها، ارضای جنسی، زمان صرف شده در خانه با بچه‌ها، کمک به همسر در خانه، دوستان همسر و رفتار خویشان و بستگان، احترام متقابل، اعتماد، عشق، توجه، وفاداری و ارتباط متقابل را به عنوان عوامل مهم رضا‌مندی نام می‌برند

یانگ (1991) و نلس (1991) نیز مؤلفه‌هایی همچون تفاهم در اهداف زندگی و نگرش‌های اخلاقی زن و شوهر، ارتباط با خویشان سببی و دوستان، قدردانی و حمایت از همسر را از جمله عوامل رضامندی زناشویی تلقی می‌کنند؛ همچنین کاسلو و دیگران (1994) معتقدند: زن و شوهر‌هایی که حس تعلق و وابستگی شدید به هم دارند، از میزان رضا‌مندی زناشویی بالایی برخوردار می‌باشند.9 ایشان در تحقیقات دیگر خود به ‌این نتیجه رسیدند که بالاترین رضایت زناشویی در بین زوجینی بود که در زمینه فلسفه زندگی، تصورات آنها از رضایت در روابط جنسی، میزان وقتی که با هم می‌گذرانند و چگونگی گذراندن اوقات فراغت با هم همگن بودند.10 موریس و کارتر (2000) عواملی چون ویژگی‌های شخصیتی، باز‌خورد‌ها، انتظارات، رابطه جنسی و الگو‌های ارتباطی را از جمله عوامل مؤثر بر رضا‌مندی زناشویی می‌دانند

برخی پژوهش‌های ایرانی همچون آقامحمدیان شعرباف و همکاران12 نشان داد که مؤلفه‌هایی همچون میزان همکاری، واکنش‌های هیجانی، رابطه‌ خانوادگی با خویشان همسر و دوستان، رابطه فردی با خویشاوندان خود، وضعیت اقتصادی و مدیریت امور مالی، رابطه جنسی، چگونگی گذران اوقات فراغت و باورهای اخلاقی و مذهبی و عمل به آنها، آداب و سنن اجتماعی، ارضای عاطفی، تفاهم فکری و شناختی، میزان تحصیلات و زیبایی، از جمله عوامل مؤثر بر استحکام و رضایت از زندگی زناشویی محسوب می‌شود

با توجه به این عوامل، محققان ابعاد رضا‌مندی و نارضا‌مندی زناشویی را در حوزه‌های گوناگون شناسایی و طبقه‌بندی کرده‌اند. برای مثال، لاندیس ابعاد رضا‌مندی و نارضا‌مندی را در شش حوزه، سیسون در نُه حوزه، مس در ده حوزه، توراج در پنج حوزه و کان‌وی در ده حوزه طبقه‌بندی کرده‌اند.13 موضوعات اخیر عوامل مؤثر بر رضامندی را در چارچوب یافته‌های تجربی و عقلی نشان می‌دهد. با توجه به اینکه مذهب امروزه به عنوان یک مؤلفه اصلی در زندگی انسان مطرح است، به عنوان شواهد نقلی و وحیانی چه عواملی را می‌توان در این زمینه مؤثر می‌دانست؟

متون دینی مؤلفه‌های مؤثری را در‌این زمینه ارایه می‌دهند. برای مثال، یکی از مؤلفه‌های رضا‌مندی زناشویی در متون دینی، نقش‌هایی است که هر یک از زوجین باید ‌ایفا کنند. قرآن کریم نقش اصلی مرد را قوام‌بخشی به زندگی می‌داند. «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّساءِ;»(نساء: 34) ‌این قوام‌بخشی بیشتر در دو حوزه تأمین معیشت زندگی (34/ نساء) و حسن معاشرت و ارضای نیاز‌های عاطفی همسر «عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»(نساء: 19) نمود پیدا می‌کند. همچنین قرآن کریم و متون روایی نقش اصلی زن را در زندگی، مهرورزی به شوهر و خانواده می‌داند.14 «وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَ رَحْمَهً»(روم: 21). نقش مهر‌ورزی در خانواده، چنان با اهمیت است که حضرات معصومان(ع) سفارش می‌کنند که زنانی را به همسری برگزینید که «ودود» باشند. «ودود» به کسی گفته می‌شود که محبتش را به شوهر علنی کرده، او را خیلی دوست می‌دارد

ارتباط کلامی‌و غیر‌کلامی ‌زوجین، یکی دیگر از مؤلفه‌های تقویت و استحکام خانواده است. در زمینه رفتار کلامی ‌می‌توان به مواردی از قبیل عدم پرخاشگری کلامی ‌و نرمی ‌بیان16 و فراخوانی یکدیگر به نام‌های خوب و القاب زیبا17 اشاره کرد. ابراز احساسات،‌18 مصافحه کردن،19 هدیه دادن به همدیگر،20 سلام کردن،21 و مواردی از ‌این قبیل می‌تواند به پرباری روابط زوجین کمک کند

از متون دینی، مؤلفه‌های دیگری را از جمله پایبندی‌های مذهبی زوجین، حل اختلاف و تعارض، ارضای نیاز جنسی، مدیریت اقتصادی خانواده، صفات شخصیتی، تفریح و اوقات فراغت خانواده، رفت و آمد‌های فامیلی و تولید فرزند و فرزند‌پروری را به عنوان مؤلفه‌های تقویت‌کننده روابط زناشویی و رضا‌مندی زناشویی استخراج کرد

نقش هیجان، به عنوان یکی از ابعاد زیستی ـ روان‌شناختی انسان در زندگی زناشویی حایز اهمیت است. در این میان، ثبات یا بی‌ثباتی هیجانی به عنوان یک خصیصه در گستره شخصیت، می‌تواند حوزه مهمی از مسائل مربوط به روابط خانوادگی را در قالب روابط عاطفی بین‌فردی، روشن کند. موضوعی که کمتر در پژوهش‌ها به آن پرداخته شده است. ثبات هیجانی عبارت است از: رشد یافتگی هیجانی، پایدار بودن از نظر هیجانی، آرام و واقع‌نگر بودن در زندگی، نبود خستگی عصبی و داشتن آرامش

تحقیقات نشان می‌دهد که رگه‌های هیجانی منفی نظیر تکانش‌گری، بی‌ثباتی هیجانی، ترسو بودن و افسردگی، پیش‌بینی‌کننده سازگاری زناشویی ضعیف می‌باشد. هرچه سازگاری ضعیف‌تر باشد، رضامندی نیز پایین خواهد بود.23 پژوهش‌های مختلفی تأثیر عامل شخصیتی روان‌آزرده‌خویی را در زندگی زناشویی مورد بررسی قرار داده‌اند. از جمله این پژوهش‌ها می‌توان به پژوهشی که کلی و کانلی (1987) انجام داده‌اند اشاره کرد. ‌این پژوهش به صورت طولی و در خلال سال‌های 1930 تا 1980 در مورد 300 زوج صورت گرفت. بر اساس تحلیل‌های آماری، قوی‌ترین عامل پیش‌بینی کننده موفقیت زندگی حتی پیش از ازدواج، عامل ثبات هیجانی یا به عبارت دیگر، سطح نوروز‌گرایی در چارچوب مؤلفه‌های شخصیت بود که می‌تواند مهم‌ترین عامل پیش‌بینی کننده طلاق و یا شکست در زندگی باشد

نتایج تحقیق بوچارد، لوسیرو سابورین،25 که بر روی 446 زوجی که پرسش‌نامه 5 عاملی را پر کرده بودند انجام گرفت، نشان داد که روان‌آزرده‌خویی پیش‌بینی‌کننده قابل توجهی برای رضامندی زناشویی هم برای زنان و هم برای مردان است

تحقیقات ترمن، کارنی و برادبری، کاگلین، هوستون و هوتس و روبینز، کاسپی و مافیت نشان داد که روان‌آزرده‌خویی با رضامندی زناشویی رابطه دارد.26همچنین تحقیقات دیگری نیز از جمله آدن 1947، زتمین و ماریا،27 آلوجا، باریو و گارسیا،28 دانیلان، کانگر و برنیت،29 بنتلر و نیوکمب، بوث، کرداک و جست و گیلبریت، لوسیر و سابورین30 نشان دهنده تأثیر منفی روان‌آزرده‌خویی یا همان بی‌ثباتی هیجانی بر زندگی زناشویی و تأثیر مثبت پایداری هیجانی بر زندگی زناشویی می‌باشد. گزارش اخیر راگ نیز بر همین یافته‌ها تأکید دارد

در ایران نیز نتایج پژوهش عبدالله‌زاده نشان داد که بین مؤلفه روان‌آزرده‌خویی شخصیت در آزمون NEO-FFI و رضایت زناشویی رابطه منفی وجود دارد

روان‌شناسان این عامل را در کنار عوامل دیگر شخصیتی در پرسش‌نامه‌های خود گنجانده‌اند. به برای مثال، کتل سومین عامل از عوامل شانزده‌گانه شخصیت را به‌این رگه اساسی – پایداری و ناپایداری هیجانی – اختصاص داده و آن را با عامل (C) مشخص کرده است. وی در بازنگری آزمون خود، معنای ‌این عامل را در شکل منفی (نمره پایین) تحت عنوان شخصیت واکنشی و در حالت اشباع شده مثبت (نمره بالا) شخصیت با ثبات هیجانی معرفی کرده است و پایداری هیجانی را به «قدرت من» نسبت داده است

به عقیده کتل، فردی که دارای ‌این خصوصیت می‌باشد، پخته با واقعیت شکل یافته و آرام می‌باشد. در مقابل ثبات هیجانی پایین و تغییر‌پذیری است که فرد با ‌این خصوصیت به آسانی برآشفته می‌شود

به اعتقاد ‌آیزنک، که این عامل را در پرسش‌نامه خود با بعد روان‌آزرده‌خویی- ثبات هیجانی عنوان کرده، فردی که دارای ویژگی‌ نورزگرایی‌ است به آسانی از اشیا و اشخاص کسل می‌شود، از موقعیت خود، خانواده خود، محدودیت‌های زندگی و سلامت خویش ناراضی است، افراد در مقابل ‌این موقعیت‌ها، با تظاهرات نوروز‌گرایی عمومی ‌به شکل هراس، اختلالات روان‌تنی، اختلال خواب و توأم با رفتار‌های هیستریکی و وسواس پاسخ می‌دهد.34 افراد روان‌آزرده معمولاً مضطرب، افسرده با احساس‌های گناه، عزّت نفس پایین، عصبی (تنیده) غیرمنطقی، خجالتی و کمرو، دمدمی‌ و هیجانی‌اند و درد‌های بدنی مانند سردرد، ناراحتی معده، سرگیجه و غیره و حالت خلقی ناپایداری دارند

یکی از عوامل پنج‌گانه پرسش‌نامه neo، عامل روان‌آزرده‌خویی است که مک کری و کوستا، آن را با عنوان عامل (N) معرفی می‌کنند. ‌این افراد، دمدمی ‌و بیش از حد حساس بوده و از بسیاری از جنبه‌های زندگی رضایتی ندارند. در ‌این افراد، سطح بالایی از هیجان منفی و دوره‌هایی از پریشانی روان‌شناختی دیده می‌شود. ‌این افراد معمولاً عزّت نفس پایینی دارند و ممکن است عقاید و انتظارات غیرواقعی نیز داشته باشند. آنها همواره نگرانند و معمولاً درباره خود و برنامه ‌آینده احساس عدم امنیت می‌کنند. دوستان و همسایگان ‌این افراد، آنها را مضطرب، مسئولیت‌پذیر، با دلشوره زیاد و در مقایسه با افراد عادی، آسیب‌پذیر معرفی می‌کنند

این افراد معمولاً مضطرب، بیمناک و مستعد همگرایی می‌باشند و معمولاً نسبت به دیگران عصبانی می‌شوند. ولی دوره‌های ناخشنودی آنها مانند دیگران است. شرم یا خجالت در مواجهه با غریبه‌ها، اغلب برای ‌این افراد یک مسئله است. ‌این افراد در کنترل سائق‌ها و امیال خود موفقند، ولی در مقابله با فشار روانی موفقیت چندانی ندارند

عامل روان‌آزرده‌خویی تحت تأثیر مداخله‌های درمانی قابل تغییر است. آیزنک و ‌آیزنک37 معتقدند برای حذف یا کاهش رفتار‌های نوروتیک، شرطی‌سازی تقابلی از کارایی بالایی برخوردار است. با استفاده از ‌این روش، که در آن فرد باید یک پاسخ جدید را که قبلاً از رفتار دیگری بیرون کشیده شده است، در مقابل محرک شرطی بیاموزد و فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک، که عامل واکنش‌های هیجانی است، با انجام فعالیتی لذت‌بخش که سیستم عصبی پاراسمپاتیک‌ را درگیر می‌سازد، کند می‌شود. بدین ترتیب، پاسخ هیجانی در ارتباط با موقعیت‌های مورد نظر حذف می‌شود

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان در pdf دارای 26 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان در pdf

چکیده  
مقدمه  
هدف پژوهش  
روش  
جامعه و نمونه آماری  
ابزار اندازه‌گیری  
الف) پرسش‌نامه استاندارد توکل  
ب) پرسش‌نامه عزت نفس  
ج) پیشرفت تحصیلی  
یافته‌های توصیفی  
یافته‌های مربوط به فرضیه‌های پژوهش  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بررسی رابطه توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان در pdf

انصاری جابری، علی و همکاران، «تأثیر روزه رمضان بر عزت نفس دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان»،اندیشه و رفتار، ش 25 و 26، تابستان و پاییز 1380، ص 67-63

باقرزاده، فضل‌ا; و همکاران، «بررسی اثر برد و باخت و جهت‌گیری هدفی بر میزان عزت ‌نفس در فوتبالیست‌های لیگ کشور»، حرکت، ش 23، بهار 1384، ص 50-41

براندن، ناتانیل، روان‌شناسی عزت‌ نفس، ترجمه: مهدی قراچه­داغی، چ پنجم، تهران، نخستین، 1385

بهرامی‌احسان، هادی، «رابطه بین جهت‌گیری مذهبی، اضطراب و حرمت خود»، مجله روان‌شناسی 24، ش 6، زمستان 1381، ص 347-336

بهرامی چگینی، ذبیح‌الله، «بررسی رابطه بین دین‌داری با اختلالات روانی دانشجویان دانشگاه آزاد خرم‌آباد»، روان‌شناسی و دین، ش 10، تابستان 1389، ص 102-91

بیابانگرد، اسماعیل، «رابطه میان عزت نفس، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان‌های تهران»، مطالعات روان‌شناختی، ش 4 و 5، پاییز و زمستان 1384، ص 144-131

جمعی از نویسندگان، «دین و دین‌داری در عصر حاضر»، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات دومین و سومین همایش نیایش، چ اول، تهران، دانشگاه امام حسین (ع)، مرکز آموزش و پژوهش علوم اسلامی، مؤسسه چاپ و انتشارات، 1381

جوان‌بخت، مریم و همکاران، «بررسی تأثیر روزه‌داری در ماه رمضان بر عزت‌ نفس و سلامت روانی دانشجویان»، اصول بهداشت روانی، ش 44، زمستان 1388، ص 273-266

حبیب‌وند، علی مراد، «رابطه جهت‌گیری مذهبی و اختلالات روانی با پیشرفت تحصیلی»، روان‌شناسی و دین، ش 3، پاییز 1387، ص 93-79

حسینی، محمدعلی و همکاران، «همبستگی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان توان­بخشی دانشگاه علوم بهزیستی و توان­بخشی تهران»، آموزش در علوم پزشکی، ش 17، بهار 1386، ص 142-137

حسینی‌نسب، داوود، وجدان‌پرست، حسین، «بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی مراکز تربیت معلم»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش 45، تابستان و پاییز 1381، ص 126-101

دیلمی، احمد، آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، چ سی و هشتم، قم، دفتر نشر معارف، 1384

راثی، مهدی، «بررسی رابطه گرایش دینی با عزت نفس و خودکارآمدی در بین دانش‌آموزان سال دوم دبیرستان شهر تبریز در سال تحصیلی 81-80»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه تبریز، 1382

رفیعی‌هنر، حمید، جان‌بزرگی، مسعود، «رابطه جهت‌گیری مذهبی و خودمهارگری»، روان‌شناسی و دین، ش 9، بهار 1389، ص 42-31

شاملی، نصرا;، بنائیان اصفهانی، علی، «تبیین میدان معناشناسی واژه “توکل” در نهج البلاغه»، فصلنامه علوم اسلامی، ش 15، پاییز 1388، ص 20-1

شهنی ییلاق، منیجه و همکاران، «بررسی شیوع کودک­آزاری و پیش‌بینی این متغیر از طریق سلامت عمومی والدین، سازگاری، عزت نفس و عملکرد تحصیلی دانش‌آموز و متغیرهای جمعیت‌شناختی در دانش‌آموزان دختر آزاردیده و عادی دوره راهنمایی شهر اهواز»، مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، ش 14، بهار و تابستان 1386، ص 194-167

کارنگی، دیل، آیین زندگی، ترجمه: جهانگیر افخمی، چ سوم، تهران، انتشارات ارمغان، 1385

کارنگی، دیل، آیین زندگی: چگونه اضطراب و نگرانی را از خود دور کرده و زندگی آرامی آغاز کنیم، ترجمه: سوسن اردکانی، چ دوم، تهران، بدرقه جاویدان، 1385

کاظمیان مقدم، کبری، مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز، «بررسی رابطه نگرش مذهبی با شادکامی و سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان»، روان‌شناسی و دین، ش 8، زمستان 1388، ص 174-157

گیج، نیت ال، برلاینر، دیوید سی، روان‌شناسی تربیتی، ترجمه: غلامرضا خوی‌نژاد، چ دوم، تهران، انتشارات حکیم فردوسی، 1374

مجدیان، محمد و همکاران، «بازخورد مذهبی، حرمت خود و مسند مهارگری»، روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، ش 22، زمستان 1388، ص 157-151

مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه‌الوفاء، 1404 ق

محتشمی، محمد، نقش ایمان در تکامل انسان، چ اول، بوشهر، شروع، 1386

میری، محمدرضا و همکاران، «بررسی رابطه افسردگی و سطح توکل بر خدا در دانشجویان شهر بیرجند»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ش 33، زمستان 1386، ص 58-52

نجاتی، محمدعثمان، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه: عباس عرب، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1367

نجاتیان، رضا، «بررسی رابطه توکل بر خدا و سطح اضطراب در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال 1385»، پایان‌نامه پزشکی عمومی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 1385

نصر، سیدحسین، اسلام: مذهب، تاریخ و تمدن، ترجمه: عباس گیلوری، چ اول، تهران، روزبهان، 1385

نظری، ایمان، حسین‌پور، محمد، «اثربخشی مهارت‌های اجتماعی بر اضطراب و عزت نفس دانش‌آموزان دختر دبیرستان باغملک»، یافته‌های نو در روان‌شناسی، ش 2، بهار 1387، ص 116-95

یوآخیم، واخ، جامعه‌شناسی دین، ترجمه: جمشید آزادگان، تهران، سمت، 1382

Allport, G. W., Ross, G. M., “Personal religious and prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, v 5, 1967, p 432-

Bagley, C., Mallick, K., “Self- esteem and religiosity: Comparison of 13 to 15 year old students in catholic and public junior high school”, Canadian Journal of Education,v 22(1), p 89-

Beti- Hallahme, B., Argyle, M., The Psychology of Religious Behavior, Belief and Experience, New York, Routledge,

Coopersmith, S., “A Method for determining types of self-steem”, Journal of Abnormal Psychology, v 1, 1959, 87-

Cristillo, L., “Religiosity, education and civic­ belonging: Muslim youth in New York City Public Schools”, Presented at the Muslim Youth in NYC Public Schools Conference, Teachers College, Columbia University,

Ghobari, B., Shojaei, M., Relationship between Reliance on God and Self-Esteem, Beijing Congress,

Jensen- Campbell, L. A. et al., “Agreeableness, conscientiousness and effortful control Processes”,Journal of Research in Personality, v 36, 2002, p 476-

Maddi, R. S., Personality Theories, Third Edition, Belmont, Dorsey press,

Maltby, J., Day, L., “Depressive symptoms and religious orientation: examining the relationship between religiosity and depression within the context of other correlates of depression”,Personality and individual Differences, v 28(2), 2000, p 383-

Maton, K. I., “The Stress-buffering role of spiritual support: Cross-sectional and prospective investigation”, Journal for the Scientific Study of Religion, v 28, 1989, p 310-

Buhrmester, M. D. et al., “Implicit self-esteem: Nature, Measurment, and New way forward”, Journal of personality and social psychology, v 100(2), 2011, p 365-

McCullough M. E., Willoughby, L. B., “Brian, Religion, Self- Regulation, and Self- Control: Associations, Explanations, and Implications”, Psychological Bulletin, v 135(1), 2009, p 69-

Morris, M. O., Lee. M. F., “Academics Self-esteem and perceived validity grades a test of Self-verification Theory”, The Journal of Contemporary Educational Psychology, v 18, 1993, p 414-

Myers, D. G., “The funds, friends, and faith of happy people”, American Psychologist, v 55(1), 2000, p 56-

Pargament, K. et al., “Patterns of Positive and Negative religious coping with major life stressors”,Journal for the Scientific of Religion, 1998, v 37(4), p 710-

Rew, L., Wong, J., “A systematic review of associations among religiosity/spirituality and adolescent health attitudes and behaviors”, Journal of Adolescent Health, v 38, 2006, p 433-

Schreiber, E. H., Scheiber, K. N., “Using relaxation techniques and positive self-esteem to improve academic achievement of college students”, Psychological, Reports, v 76(3), 1995, p 929-

Vaillat, G. & et al., “The natural history of male mental health: Health and religious involvement”,Journal of Social Science & Medicine, v 66, 2008, p 221-

Walsh, F., Spirituality in Family Therapy, London, Guilford Press, 2009, p 5-

Yong, D., Rebecca, F., “Religion and adolescent self-esteem: Youth ministry experts comment”, From Science and Religion Information Service,

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین توکل بر خدا، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی انجام شده است. بدین منظور از میان دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان یزد در سال تحصیل 1389ـ1390، 305 نفر به صورت تصادفی و با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده و پرسش‌نامه‌های استاندارد توکل و عزت نفس کوپر اسمیت را تکمیل نموده‌اند. معدل دانش‌آموزان نیز شاخص پیشرفت تحصیلی در نظر گرفته شده است. طرح این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بوده است. داده‌ها با شاخص‌های آماری، چون همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس تحلیل شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که بین تمام مؤلفه‌های عزت نفس (خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و عمومی) و توکل بر خدا ارتباط معناداری وجود دارد (01/0>p). همچنین رابطه مثبت معناداری بین پیشرفت تحصیلی و عزت نفس به دست آمده (01/0>p)، اما هیچ‌گونه رابطه معناداری بین پیشرفت تحصیلی و توکل بر خدا دیده نشده است. علاوه بر این، نتایج آزمون تحلیل واریانس تفاوت معناداری را بین میانگین نمره‌های توکل بر خدا و عزت­نفس در دانش‌آموزان رشته‌های مختلف نشان نمی‌دهد.

کلید واژه‌ها: توکل بر خدا، عزت نفس، پیشرفت تحصیلی، دانش‌آموزان مقطع متوسطه.

مقدمه

امروزه جدیدترین علم، یعنی روان‌پزشکی همان چیزهایی را تعلیم می‌دهد که پیامبران تعلیم می‌دادند، زیرا پزشکان روحی دریافته‌اند که دعا و نماز و ایمان محکم، نگرانی، تشویش، هیجان و ترس را که موجب بسیاری از ناخوشی‌هاست، برطرف می‌سازد.1 مطالعات تاریخی گواه آن است که نیایش و دعا به عنوان یک واقعیت موجود در جهان هستی، از بدو خلقت انسان مطرح بوده و مردم برای نیل به کمال از آن استفاده می‌کرده‌اند.2 ایمان در ارتباط مستمر با تنها منبع و مبدأ قدرت عالم هستی شکل می‌گیرد که این در مرحله فکر و روح و جان انسان است. البته این افکار، زمانی به انسان عزت و سربلندی می‌دهد که ریشه‌ای صحیح، اعمالی صالح و نیتی پاک داشته باشد.3 اصولاً ایمان تأثیر بسزایی در نفس انسان دارد، چرا که اعتماد نفس و قدرت او را بر صبر و تحمل سختی‌های زندگی افزایش داده و احساس امنیت و آرامش را در نفس او مستقر ساخته و در درونش آسودگی خاطر به وجود می‌آورد.4 ویلیام جیمز5 معتقد است در ایمان به خدا نیروی خارق العاده‌ای وجود دارد که نوعی قدرت معنوی به انسان می‌بخشد و در تحمل سختی‌های زندگی به او کمک می‌کند.6 داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق به منبعی والا، امید به کمک خدا در شرایط مشکل‌زای زندگی و بهره‌مندی از حمایت‌های اجتماعی و معنوی، از جمله منابعی هستند که افراد مذهبی با بهره‌گیری از آنها می‌توانند در رویارویی با حوادث فشارزای زندگی، آسیب کمتری را متحمل شوند.7 قرآن کریم، در سوره‏ طلاق می فرماید

هر کس پرهیزکاری کند، خداوند راه خروجی برای رهایی وی از مشکلات‏ قرار می‌دهد و از طریقی که گمان ندارد روزیش را می‏رساند، و هر کس بر خدا اعتماد کند و کار خود به وی واگذارد، خدا برای اوکفایت است. همانا خدا فرمان خویش را به نتیجه می‏رساند و آنچه را که بخواهد تخلف ندارد. (طلاق: 2 و 3)

توکل بر خدا که منبع فناناپذیر قدرت و توانایی است، موجب افزایش مقاومت انسان در برابر مشکلات و حوادث سخت زندگی می‌شود.8 توکل بر خدا، آثار فراوانی دارد، از جمله: 1 آنکه بر خداوند توکل نماید: اولین نتیجه آن، خودکفایی و عدم نیاز به غیر است، 2 آنکه بر خداوند توکل نماید: تنها از او درخواست چیزی می‌نماید و او نیز جواب مثبت خواهد داد، 3 آنکه بر خداوند توکل نماید: برای برآوردن تقاضای افراد نیازمند، به خدا قرض‌الحسنه می‌دهد و او آن را بهتر و بیشتر پس دهد، 4 آنکه بر خداوند توکل نماید: شکرگذار اوست و خدا را یاور خویش می‌بیند

در دیدگاه اسلام، مذهب چارچوب جهان‌بینی است که تلاش‌ها، خلاقیت‌ها و تفکرات بشری در داخل آن شکل گرفته یا باید شکل بگیرد.10 مذهب، سیستم سازمان‌یافته‌ای از باورها، شامل سنت، ارزش‌های اخلاقی، رسوم و مشارکت در یک جامعه دینی برای اعتقاد راسخ‌تر به خدا یا قدرت برتر است.11 اعتقادات مذهبی با سرنوشت انسان پیوند خورده و جوشش‌های این عقاید در قلب انسان، اصول دیگر زندگی انسان را عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.12 جنبه‌های معنوی مذهب با تمرکز بر روی هیجانات مثبت، ممکن است با روابط گرم و افزایش حمایت اجتماعی رابطه داشته باشد که هر دو آنها باعث افزایش سطح سلامت روانی فرد می‌شود

قرآن، امنیت و آرامشی را که ایمان در نفس مؤمن ایجاد می‌کند چنین توصیف می‌فرماید: «آری، آنها که ایمان آوردند و ایمان خود را با شرک نیامیختند، امنیت، مال آنهاست و آنها هدایت یافتگان‌اند».(انعام: 82)

در فضیلت عظمت و قدرت نفس همین بس که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «و عزت از آن خدا و از آن پیامبر او و از آن مؤمنان است».14 امام صادق(ع) نیز در این باره فرموده است: «خداوند همه امور مؤمن را به خودش واگذار نموده، ولی به او اجازه نداده است که خودش را خوار و ذلیل گرداند. آیا به این کلام خداوند نمی‌نگرید که فرمود: «پس سزاوار است که مؤمن عزیز بوده و ذلیل نباشد.»15 بنابراین، دین و ایمان، انسان را بر نفس مسلط می‌کند و هنگام کشمکش‌های درونی، وی را بر طبیعت خود مسلط و امیال را آرام و مهار می‌سازد

در دهه‌های اخیر، مطالعه علمی دین و بررسی رابطه آن با متغیرهای روان‌شناختی، کانون توجه پژوهشگران مختلف قرار گرفته است. در واقع، دین نیروی روان‌شناختی است که می‌تواند روی نتایج زندگی انسانی تأثیر بگذارد.17 احتمال زنده ماندن افراد با سطح دین‌داری بالاتر، در هر موقعیت بیشتر از دیگران بوده و حضور مکرر در شعائر دینی با کاهش مرگ و میر همراه است.18 مایرز، در پژوهشی که در سال 2000 انجام داده، نشان داده است که مذهب در ارتقای بهداشت روانی موثر است.19 نتایج تحقیق پارگامنت و همکاران نشان می‌دهد افرادی که به طور مکرر دعا می‌کنند، کمتر از افسردگی و اضطراب رنج می‌برند.20 در حیطه اجتماعی نیز فراتحلیلی از شصت مطالعه انجام شده نشان داده که دین‌داری با میزان پایین بزهکاری و جرم ارتباط داشته است.21 از طرف دیگر، پژوهش‌های موجود در حیطه شخصیت نشان می‌دهد که افراد در ابعاد شخصیتی با وجدان بودن و سازگاری بالا در حفظ اصول و قوانین برای انجام وظیفه، بهتر از دیگران ظاهر شده و در بازداری از یک پاسخ غالب و مسلط در برابر پاسخ غیر غالب، بهتر نمایان می‌شوند.22 در برخی از پژوهش‌ها گزارش شده است که شدت نگرش‌های مذهبی در زنان بیشتر از مردان است.23 بتی- هالاهمی و آرگیل، وقت بیشتری را که زنان برای انجام فعالیت‌های مذهبی در اختیار دارند، از جمله علل این امر می‌شمرند.24 همچنین قوی‌تر بودن نگرش‌های مذهبی در زنان در چند پژوهش داخلی نیز به دست آمده است

یکی از مهم‌ترین عواملی که تحت تأثیر معنویات و باورهای مذهبی قرار می‌گیرد،26 عزت نفس27 است. واژه عزت نفس تعریف‌های مختلفی دارد. به عقیده برخی محققان، عزت نفس عبارت است از ارزشی که خصوصیات و صفات روانی خودپنداره برای فرد دارد و از اعتقادات فرد در مورد تمام چیزهایی که در او وجود دارد، ناشی می‌شود.28 عزت نفس به معنای پذیرش و ارزشمندی است که شخص در مورد خویشتن احساس می‌کند. شخصی که عزت نفس دارد خود را به گونه مثبتی ارزیابی نموده و برخورد مناسبی با خود و دیگران دارد.29 عزت نفس، اعتماد فرد به توانایی‌های خود در اندیشیدن و توانایی کنار آمدن با چالش‌های زندگی است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق دین و جامعه فراسکولار؛ نقدی بر نظریات هابرماس درباره دین در جهان مدرن در pdf دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق دین و جامعه فراسکولار؛ نقدی بر نظریات هابرماس درباره دین در جهان مدرن در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق دین و جامعه فراسکولار؛ نقدی بر نظریات هابرماس درباره دین در جهان مدرن در pdf

چکیده  
درآمد  
جامعه فراسکولار  
ویژگی‌های جامعه فراسکولار  
1 تکثرگرایی ایدئولوژیکی  
2 نظام سیاسی لیبرال و بی‌طرف  
3 محوریت عقل  
عقل سلیم و دین  
عقل سلیم و علم  
آیا علم و دین متعارض‌اند؟  
حضور حاشیه‌ای دین  
عرفی‌سازی دین  
دین و مرجعیت علم و عقل عرفی  
معنا و مفهوم تکثرگرایی ایدئولوژیکی  
نسبیت فهم و نسبیت حقیقت  
پلورالیزم دینی  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق دین و جامعه فراسکولار؛ نقدی بر نظریات هابرماس درباره دین در جهان مدرن در pdf

ابن سینا، علی، کتاب نفس شفا، شارح و مترجم محمدحسین ناییجی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم،1387

پارسانیا، حمید، «زمینه‌های عقیدتی و اجتماعی پلورالیزم»، کتاب نقد، ش چهارم، 1376

پارسانیا، حمید، «سکولاریسم و معنویت»، علوم سیاسی، ش 32، سال هشتم، 1384

پارسانیا، حمید، حدیث پیمانه، قم، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی، 1389

پالس، دانیل، هفت نظریه در باب دین، ترجمه محمد عزیز بختیاری، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی اما خمینی(ره)،

پیوزی، مایکل، هابرماس، ترجمه احمد تدین، تهران، هرمس، 1379

چالمرز، آلن، چیستی علم، ترجمه سعید زیباکلام، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،

حسینی، سیدحسن، پلورالیسم دینی یا پلورالیسم در دین، تهران، سروش، 1382

ربانی‌گلپایگانی، علی، نقد مبانی سکولاریسم، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه، 1382

سروش، عبدالکریم، صراطهای مستقیم، مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ اول، تهران،

شجاعی‌زند، علیرضا، دین، جامعه و عرفی شدن، تهران، تهران، 1380

کانت، ایمانوئل، دین در محدوده عقل تنها، ترجمه منوچهر صانعی، تهران، نقش و نگار، 1381

کورنر، اشتفان، فلسفه کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران، خوارزمی، تهران، 1376

گشه، مارسل، دین در دموکراسی و حقوق بشر، ترجمه امیر نیک‌پی، تهران ثالث، 1385

گفتگو، «زبان دین و زبان سکولار در گفتگو با پرفسور یورگن هابرماس»، معرفت، ش 57، 1381، 111ـ1118

ویلم، ژان پل، جامعه شناسی ادیان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، 1377

هابرماس، یورگن، مهندسی ژنتیک و آینده سرشت انسان، ترجمه یحی امامی، تهران، نقش و نگار، 1384

هات، جان اف، علم و دین، ترجمه بتول نجفی، تهران، کتاب طه، 1382

Habermas, Theory of Communicative Action, vol1, translated by Mac Carthy, Beacon press, boston,

Oxford English dictionary, vol:IX, Clarendon press,

چکیده

فراسکولاریسم و یا پذیرش حضور دین در یک جامعه سکولار، ایده‌ای است که امروزه برخی متفکران لیبرال از آن سخن می‌گویند. یورگن هابرماس، از جمله کسانی است که به طرح این ایده پرداخته و چگونگی حضور دین در جهان مدرن و نقش و جایگاه آن را مورد بحث قرارداده است. هرچند تلاش وی عمدتاً این است که عصر دین را خاتمه یافته اعلام نموده و عقل را جایگزین آن نماید، اما در آثار و اظهارات اخیر خود راجع به دین، تا حدودی دیدگاه گذشته خویش را تعدیل نموده و برخی کارکردهای بی‌بدیل دین را مورد تأکید قرار داده است. وی به نقش دین در معنا بخشی به زندگی اشاره نموده و پذیرفته است که زبان دینی، در عرصه اخلاقیات از یک توانایی و ظرفیت فوق العاده برخوردار است که نمی‌توان از آن چشم پوشی نمود. با این وجود، اظهارات جدید هابرماس را در این مورد نمی‌توان به مفهوم پیدایش یک تحول واقعی در نگرش وی راجع به دین دانست. وی همچنان دین را از نگاه یک فرد سکولار نگریسته و نه تنها جایگاهی بسیار محدود و حاشیه‌ای به آن اختصاص می‌دهد، بلکه سعی می‌کند همان کارکردهای معنایی و اخلاقی دین را نیز کاملاً به افق سکولار ببرد. این مقاله، دیدگاه‌های وی را در این زمینه طرح نموده و به ارزیابی نقاط قوت و ضعف آن پرداخته است.

کلید واژه­ها: دین، عقلانیت، مدرنیته، علم، سکولاریسم، فراسکولاریسم، هابرماس

درآمد

عقلانیت در اندیشه بسیاری از متفکران علوم اجتماعی از یک‌سو، به عنوان شاخص اصلی مدرنیته معرفی شده و از سوی دیگر، به عنوان رقیب و جایگزین دین قلمداد شده است. یورگن هابرماس، فیلسوف و جامعه­شناس معاصر آلمانی، از جمله کسانی است که در توجیه این دیدگاه و مستدل ساختن آن از هیچ‌گونه تلاشی فروگذار نکرده است. وی از جدی‌ترین متفکران مدافع مدرنیته و عقل روشنگری در زمان حاضر بوده و گوهر مدرنیته را، حاکمیت عقل بر زندگی و اندیشه بشر معرفی می‌کند. تعلق خاطر هابرماس به تفکر روشنگری از یک‌سو، و الهام‌پذیری وی از ماتریالیسم تاریخی مارکس از سوی دیگر، موجب گردیده که وی دیدگاه چندان مثبتی نسبت به دین نداشته باشد. اغلب آثار وی، به ویژه آثاری که در آنها دیدگاه تکاملی خود را در قالب بازسازی ماتریالیسم تاریخی به بحث می‌گذارد، حاوی دیدگاه‌های منفی و کاملاً بدبینانه نسبت به دین هستند. چنانچه وی با تبعیت از مارکس کوشیده است دین را به عنوان یک ابزار ایدئولوژیک تلقی کند که برای توجیه ستم اجتماعی و توزیع ناعادلانه ثروت در جامعه به خدمت گرفته می‌شود

در اظهارات دیگر هابرماس راجع به دین، نگرش کارکردگرایانه غلبه دارد. وی از دید یک فیلسوف اجتماعی، به مطالعه دین پرداخته و توجه خود را بر کارکردها، به ویژه کارکردهای اجتماعی دین متمرکز نموده است. رهیافت کارکردگرایانه نسبت به دین، به دلیل تناسب آن با رشته جامعه­شناسی، به عنوان یکی از رویکردهای مهم جامعه‌شناسی توسعه فراوانی در این رشته یافته است. جامعه‌شناسان در این رهیافت متمایل‌اند که دین را به عنوان یک نهاد اجتماعی و در کنار سایر نهادهای جامعه مورد مطالعه قرار داده و به بررسی کارکردها، به ویژه کارکردهای اجتماعی آن بپردازند. کارکردگرایان، غالباً دین را محصول و فراورده بشری تلقی نموده و پیدایش آن را مرهون برخی نیازهای فردی و اجتماعی بشر می‌دانند. فوئرباخ، مارکس، دورکیم و فروید چهره‌های اصلی و عمده این رویکرد هستند که به جای کنکاش در منشأ دین، به سراغ علل غایی آن رفته‌اند.2 در قالب این رویکرد، هابرماس نیز تلاش نموده دین را به عنوان محصول و فراورده صرفاً بشری و متعلق به دوران جهل و کودکی بشر قلمداد نماید که انسان‌ها در مرحله خاصی از تحول ذهنی و اجتماعی خویش و در پاسخ به نیازهای معینی آن را ساخته و پرداخته‌اند

در آثار و اظهارات اخیر هابرماس راجع به دین، سخن از فراسکولاریسم به میان آمده و وی تأکید نموده که دین می‌تواند حضور خویش را حتی در مدرن­ترین جوامع نیز تداوم بخشد. وی از جامعه فراسکولاری سخن می‌گوید که خود را با تداوم حضور دین در یک محیط شدیداً سکولار تطبیق می‌دهد. تعدیل نسبی موضع هابرماس در قبال دین و پذیرش نقشی هرچند فرعی برای آن، نمی‌تواند به مفهوم پیدایش یک تحول واقعی در نگرش وی راجع به دین باشد. همان‌گونه که خواهیم دید، وی به جای آنکه خواهان حضور واقعی دین در جامعه باشد، بیشتر به دنبال سکولارسازی جامعه است که امروزه به شیوه جدیدی از سوی نیروهای سکولارساز جوامع غربی دنبال می‌شود

جامعه فراسکولار

هابرماس در سال2001 و حدود یک ماه پس از حادثه 11 سپتامبر، در مراسمی به مناسبت دریافت جایزه صلحی که از سوی اتحادیه ناشران آلمانی به او اهداء گردید، به ایراد سخنرانی پرداخته و در آن، نقش و جایگاه دین را در جوامع مدرن مورد بررسی قرار داده است. در این سخنرانی، که تحت عنوان «ایمان و معرفت» ایراد گردیده، مسائل مختلفی در مورد دین و جایگاه آن در جهان نوین و همچنین رابطه آن با هر یک از علم و عقل مورد بحث قرار گرفته است. وی از جامعه فراسکولار سخن گفته و تلاش نموده به تفسیری از واژه «سکولاریسم» بپردازد که تا حدودی با دین سازگار بوده و نسبت به آن خصومتی نداشته باشد. وی با اشاره به پیدایش مفهوم «سکولاریسم» و تفسیرهای متفاوتی که از آن به عمل آمده، دو تفسیر رایج از این اصطلاح را، که وی از آنها تحت عنوان «الگوی جایگزینی» و «الگوی خلع ید» نام برده، مردود می‌شمارد. وی، خاطر نشان می‌کند

سکولارشدن در جوامع اروپایی، ابتدا معنی حقوقی انتقال اجباری دارایی‌های کلیسا به مقامات دولت سکولار را داشت. در مراحل بعدی، این معنا به ظهور فرهنگی و اجتماعی عصر مدرن به طور کل، منتقل گردید. از آن زمان به بعد، سکولار شدن با داوری‌های متضاد همراه بوده و بستگی به این داشته که آیا ما این امر را مهار کردن موفقیت­آمیز اختیارات کلیسا توسط قدرت دنیوی تلقی کنیم، یا آن را نوعی خلع ید بدانیم. بر اساس تلقی اول، سکولاریسم به این مفهوم است که شیوه‌های دینی تفکر و زندگی در تمامی امور مهم، توسط شیوه‌های عقلانی جایگزین شده است. مطابق با روایت دوم، این فرایند، تصرف غاصبانه تلقی شده و بی­اعتبار جلوه داده می‌شود. مدل «جایگزینی» که خودش را به عنوان تفسیری از عصر مدرن افسون زدایی شده پیشنهاد می‌کند، مدلی است که نسبت به پیشرفت خوش بین است. در حالی‌که، مدل خلع ید، به تفسیری از تئوری زوال، یعنی عصر مدرن بی­خانمان منجر می‌شود

هابرماس بر این است که این دو روایت از سکولاریسم، اشتباه مشابهی مرتکب می‌شوند. این روایت‌ها، تلاش دارند سکولارشدن را «نوعی بازی همه یا هیچ» میان نیروهای تولیدی علم و تکنولوژی سرمایه­داری لجام گسیخته از یک‌سو، و نیروهای محافظه­کار دین و کلیسا از سوی دیگر، مدنظر قرار دهند. این تصویر با یک جامعه فراسکولاری، که خود را با تداوم حضور اجتماعات دینی در یک محیط به طور فزاینده سکولار تطبیق می‌دهد، سازگاری ندارد. وی تأکید می‌کند

چنین تصویری از سکولاریسم، محدود و تنگ‌نظرانه بوده و نقش متمدن‌سازی عقل سلیم را که به طور دموکراتیک آگاه شده، نادیده می‌گیرد؛ عقلی که در همهمه صداها در عرصه نزاع میان فرهنگ‌ها، راه خودش را به عنوان یک گروه سوم باز می‌کند و می‌توان گفت که آشفتگی مبارزه فرهنگی ناشی از آراء رقیب را هدف قرار می‌دهد

الگوی سکولارشدن در اندیشه هابرماس، از همان الگوی کانت تبعیت می‌کند. وی تلاش کانت را اولین نمونه مهم از واسازی عرفی کننده و در عین حال، نجات‌بخش حقایق دینی معرفی می‌کند. وی به نقش محوری عقل سلیم اشاره نموده و آن را به عنوان یک نیروی سوم در برابر آنچه داعیه‌های متعارض «ایمان» و «معرفت» نامیده، مورد توجه قرار می‌دهد

ویژگی‌های جامعه فراسکولار

هابرماس، ویژگی‌هایی را برای جامعه فراسکولار بیان نموده که نشان می‌دهد این جامعه، در عرصه‌های اساسی خویش همچنان سکولار است با این حال، دین نیز می‌تواند حضور خود را در آن تداوم بخشد. ویژگی‌های جامعه فراسکولار را می‌توان به موارد ذیل خلاصه نمود

1 تکثرگرایی ایدئولوژیکی

بر اساس اظهارات هابرماس، یکی از ویژگی‌های اساسی جامعه فراسکولار، تکثرگرایی ایدئولوژیکی است. وی تأکید می‌کند که پیروان هر یک از گروه‌های دینی باید واقعیت تکثرگرایی را مورد توجه قرار داده و بپذیرند که در یک جامعه کثرت­گرا، گروه‌های مذهبی دیگری نیز حضور دارند، علم و ایدئولوژی‌های بشری نیز حضور داشته و حکومت سکولار یک واقعیت عینی به شمار می‌رود.5 وی معتقد است که مؤمنان در جامعه مدرن باید سه نکته را مدنظر قرار دهند

نخست اینکه آگاهی دینی پیش از هرچیز باید با ناهماهنگی شناختی در مواجه با دیگر فرقه‌ها و مذاهب سازگار گردد. ثانیاً، دین باید خودش را با صلاحیت علوم نگهدارنده انحصار اجتماعی دانش سکولار تطبیق دهد. و در نهایت، دین باید با مفروضات یک دولت مبتنی بر قانون اساسی، که خودش را بر پایه‌های اصول اخلاقی دنیوی توجیه می‌کند، موافق باشد

در واقع، می‌توان گفت که جامعه فراسکولار در اندیشه هابرماس، یک جامعه دنیوی است که بر اساس اصول این جهانی نظم و سامان می‌یابد. این جامعه، حضور گروه‌ها و اجتماعات مختلف دینی و عقیدتی را در درون خویش می‌پذیرد، اما به مثابه یک جمع، خود را به مجموعه واحدی از اعتقادات و ارزش‌های غایی متعهد نمی‌داند

2 نظام سیاسی لیبرال و بی‌طرف

از دیگر ویژگی‌های جامعه فراسکولار در اندیشه هابرماس، حاکمیت یک نظام سیاسی لیبرال و مبتنی بر قانون اساسی است که مشروعیت ساختار قدرت خود را نه بر اساس دین، بلکه بر اساس اصول دنیوی و عقلانی توجیه می‌کند. وی تأکید می‌کند که اگر جهان بینی‌های رقیب، با آگاهی از خطاپذیری خودشان یاد بگیرند که با واقعیت تکثرگرایی، به شیوه غیر خشونت­آمیز، یعنی بدون از هم گسیختن همبستگی اجتماعی، یک اجتماع سیاسی رفتار کنند، آنگاه مبانی سکولار جدایی دین از سیاست در یک جامعه فراسکولار را درک خواهند کرد. وی دولت لیبرال را یک دولت بی‌طرف معرفی می‌کند که به خصوص سعی خواهد نمود در برابر ادعاهای متعارض دانش و ایمان، بی­طرفی خود را حفظ نموده و از انحراف تصمیم‌گیری‌های سیاسی به نفع یکی از طرفین اجتناب ورزد

3 محوریت عقل

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» در pdf دارای 45 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» در pdf

چکیده    
مقدمه    
1 بردگى در جاهلیت    
1 – 1 اسباب وعوامل بردگى در جاهلیت    
1 – 1 – 1 اسارت در جنگ    
1 – 1 – 2 تجارت    
1 – 1 – 3 فقر    
1 – 1 – 4 بدهکارى    
1 – 1 – 5 سرقت (آدم ربایى)    
1 – 2 رفتار با بردگان درجاهلیت    
1 – 2 – 1 جایگاه اجتماعى بردگان    
1 – 2 – 2 نقش بردگان در اقتصاد    
تجارت    
کشاورزى    
چوپانى    
صنعت    
1 – 2 – 3 استفاده نظامى از بردگان    
1 – 2 – 4 سوءاستفاده جنسى از بردگان    
1 2 5 تنبیه و شکنجه بردگان    
1 – 2 – 6 آزاد کردن بردگان در عصر جاهلى    
1 – 2 – 7 «ولاء» و گونه هاى آن در عصر جاهلى    
1 ولاء رق    
2 ولاء عتق    
2 بردگى از نظر اسلام    
2ـ1 موانع لغو دفعى بردگى    
2 2 اقدامات رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در حذف نظام برده دارى    
2 2 1 مبارزه بنیادین با برده دارى    
2 2 2 محدود کردن اسباب و عوامل بردگى    
2 2 3 گشودن درهاى آزادى به روى بردگان (عتق)    
2 2 4 شیوه اسلامى بهترین راه کار در امر بردگى    
الف) آزادى مطلق    
ب) آزادى مشروط    
ج) اعدام و قتل همه اسرا در همه موارد    
د) نگهدارى اسیران در زندان ها    
ه ) بردگى خصوصى با مدت معین    
و) بردگى خصوصى بى مدت    
2 2 5 مقابله به مثل و مجازات کفار حربى    
نتیجه    
کتاب نامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» در pdf

1 قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازى

2 نهج البلاغه، ترجمه وتحقیق محمددشتى

3 ابطحى، سید محمدعلى موحد، تهذیب المقال، قم، ابطحى، 1412ق

4 ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق

5 ابن اثیر جزرى، محمد، النهایه فى غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد زاوى و;، چاپ چهارم: قم، اسماعیلیان، 1364

6 ابن الاثیر، اسدالغابه فى معرفه الصحابه، بیروت، دار المعرفه، ]بى تا[

7 ابن حجر عسقلانى، احمد بن على بن محمد، الاصابه فى تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبد الموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق

8 ابن سعد، الطبقات الکبرى، بیروت، دار بیروت، 1405ق

9 ابن شهر آشوب، مناقب آل ابى طالب، تحقیق جمعى از اساتید نجف اشرف، ]بى جا[، 1376ق

10 ابن عساکر، ابوالقاسم على بن الحسن بن هبه الله شافعى، تهذیب تاریخ دمشق الکبیر، تحقیق عبد القادر بدران، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1407ق

11 ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1408ق

12 ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، چاپ اول: قم، نشر ادب الحوزه، 1405ق

13 احمدى میانجى، على بن حسینعلى، مکاتیب الرسول، چاپ اول: قم، دارالحدیث، 1419ق

14 اربلى، على بن عیسى بن ابى فتح، کشف الغمه فى معرفه الائمه، چاپ دوم: لبنان، دار الاضواء، 1405ق

15 ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، شرکت سهامى کتاب هاى جیبى، 1354

16 اسکندرى، محمدحسین، قاعده مقابله به مثل در حقوق بین الملل از دید اسلام، چاپ اول: قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1379

17 القرطبى، ابى عمر یوسف بن عبدالله محمدبن عبدالله البر، الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، تصحیح على محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1995م

18 امام خمینى، سید روح الله موسوى، تحریر الوسیله، قم، اسماعیلیان، 1409ق

19 انصارى، فاضل، العبودیه، الرق و المرأه بین الاسلام الرسولى و الاسلام التاریخى، دمشق، الاهالى للتوزیع، 2001م

20 بحرانى، الحدائق الناضره، تحقیق محمدتقى ایروانى، قم، انتشارات اسلامى جامعه مدرسین، ]بى تا[

21 جبعى عاملى، زین الدین (شهید ثانى)، الروضه البهیه فى شرح اللمعه الدمشقیه، تصحیح مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامى، چاپ ششم: ]بى جا[، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامى، 1371

22 جعفریان، رسول، سیره رسول خدا(صلى الله علیه وآله)، چاپ اول: ]بى جا[، سازمان چاپ و انتشارات، 1373

23 جعفرى، محمدتقى، حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب، تهران، دفتر خدمات حقوقى بین المللى جمهورى اسلامى ایران، 1370

24 جمعى از نویسندگان، تفسیر نمونه، زیر نظر ناصر مکارم شیرازى، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1353

25 جواد على، المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار العلم للملایین، بغداد، مکتبه النهضه، 1976م

26 جوده، جمال، اوضاع اجتماعى و اقتصادى موالى در صدر اسلام، ترجمه مصطفى جبارى و مسلم زمانى، تهران، نشر نى، 1382

27 حتى، فیلیپ، تاریخ عرب، ترجمه محمد سعیدى، تهران، زوار، 1352

28 حرانى، حسین بن شعبه، تحف العقول، ترجمه احمد جنتى، تهران، علمیه اسلامیه، 1363

29 حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الى تحصیل مسائل الشیعه، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم: قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق

30 حسنى، عبدالجلیل یوسف، المرأه عند شعراء صدر اسلام، قاهره، دارالثقافیه للنشر، 1418ق

31 حسینى طباطبایى، مصطفى، بردگى از دیدگاه اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامى، 1372

32 زیدان، جرجى، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه على جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، 1333

33 سخاوى، ابى الخیر محمد بن عبدالرحمن، الفخر المتوالى فى من انتسب الى النبى من الخدم و الموالى، کویت، غراس، 2002م

34 سید اهل، عبدالعزیز، زین العابدین على بن الحسین(علیه السلام)، ترجمه حسین وجدانى، ]بى جا[، کتابفروشى محمدى، 1335

35 شیح طوسى، محمدبن حسن، التبیان فى تفسیرالقرآن، تحقیق احمدحبیب قصیر عاملى، چاپ اول: مکتبه الاعلام الاسلامى، 1409ق

36 شیخ صدوق، علل الشرایع، نجف، مکتبه الحیدریه، 1386ق

37 شیخ صدوق، محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق على اکبر غفارى، چاپ دوم: قم، جامعه مدرسین، 1404ق

38 شیخ طوسى، ابى جعفر محمدبن الحسن بن على، المبسوط فى فقه الامامیه، تصحیح محمدتقى کشفى، تهران، المکتبه المرتضویه، 1387ق

39 شیخ طوسى، الاستبصار، تحقیق سید حسن خراسانى، چاپ چهارم: قم، دار الکتب الاسلامیه، 1363

40 شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبرى بغدادى، الارشاد فى معرفه حجج الله على العباد، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، دار المفید، ]بى تا[

41 صالحى شامى، محمد بن یوسف، سبل الهدى و الرشاد فى سیره العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و دیگران، چاپ اول: بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق

42 طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم، جامعه مدرسین، ]بى تا[

43 طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، مؤسسه نشر اسلامى، 1402 ق

44 طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق لجنه من العلماء و المحققین الاخصائیین، بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، 1415ق

45 طبرى، ابن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق جمعى از علما، بیروت، مؤسسه الاعلمى، 1879م

46 طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تأویل اى القرآن (تفسیر طبرى)، تحقیق صدقى جمیل عطار، بیروت، دار الفکر، 1415ق

چکیده

موضوع بردگى از نظر اسلام همواره از موضوعات مهم و بحث برانگیز درحوزه اندیشه اسلامى، بهویژه در باب حقوق بشر است. موضوع بردگى در اسلام بسیار پردامنه و ابعاد و جوانب گوناگون فقهى، فکرى و تاریخى دارد. تبیین عللو انگیزه هاى پذیرش و الغاى تدریجى بردگى در اسلام با مقایسه تطبیقى میان وضعیت بردگان در دوران جاهلیت و اسلام موضوع اصلى بخش نخست این نوشتار است. در ادامه به تبیین تاریخى رفتار و برخورد پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله)با بردگان واقداماتى که موجب حل این معضل ریشه دار اجتماعى و بهبود وضع بردگان شد خواهیم پرداخت

واژگان کلیدى: بردگى، برده دارى، جاهلیت، اسلام و رسول خدا(صلى الله علیه وآله)

مقدمه

موضوع «بردگى در اسلام» گرچه به دلیل عدم کارآیى آن در ساحت عمل به موضوعى فراموش شده در پژوهش هاى اسلامى تبدیل شده و از گردونه اجتهادهاى نوین فقهى خارج شده است، اما از آن جا که موضوع حساس تاریخى است پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان به آن توجه داشته و گاه دستاویزى براى عیب جویى و شبهه افکنى دشمنان کج اندیش و مخالفان اسلام قرار گرفته است

برخى با نادیده انگاشتن سهم اسلام در مبارزه فکرى و عملى با برده دارى و تلاش وسیع و پى گیر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در حل این معضلِ ریشه دار اجتماعى، مبارزه تدریجى اسلام با برده دارى و پذیرش اجبارى آن را در موارد خاص به طرفدارى همه جانبه اسلام از برده دارى تفسیر کرده اند، بهویژه رفتار حاکمان و دولت هاى ظالمى که به نام اسلام بر مردم حکومت مى کرده اند را نیز به پاى اسلام نوشته و انتقاد خود را از دولت هاى اسلامى متوجه اصل دین اسلام کرده اند. حال آن که اگر واقعیات و شرایط اجتماعى عصر ظهور اسلام به خوبى تبیین شود و به سابقه بسیار طولانى برده دارى در میان ملت ها و دولت ها و بدرفتارى با بردگان در جهان توجه شود، به تلاش وسیع اسلام در حل این معضل اجتماعىِ تاریخ بشر و تحول در وضع زندگى و خوشبختى بردگان پى خواهیم برد

در این نوشتار ابتدا به بررسى مسئله بردگى در جامعه پیش از اسلام خواهیم پرداخت و نوع رفتار و رویکرد به بردگان را در جامعه جاهلى بیان خواهیم کرد و سپس به تلاش اسلام در مبارزه با برده دارى و دلایل الغاى تدریجى آن خواهیم پرداخت

1 بردگى در جاهلیت

برده دارى با سابقه بسیار طولانى در میان تمام ملل و اقوام و کشورهاى جهان باستان رایج و متداول بود و پس از آن نیز همواره ادامه یافت. در مناطق تمدن خیز شبه جزیره عربستان، بهویژه جنوب آن که خاستگاه تمدن ها و حکومت هاى کهن بوده، نظام برده دارى از سوى حاکمان اجرا مى شده است. علاوه بر این، مجاورت عربستان با حکومت ایران و روم که از دولت هاى برده دار آن دوره بودند و هم چنین سکونت قبایل یهودى و مسیحى در عربستان که برده دارى ازاصول فرهنگى اجتماعى آن ها بود، در آشنایى مردم عرب با برده دارى بى تأثیر نبوده است. به هر حال، جامعه جاهلى، جامعه اى برده دار بوده و سیستم اقتصاد برده دارى بر آن حاکم بوده است

1 - 1 اسباب وعوامل بردگى در جاهلیت

بردگى مانند سایر پدیده هاى اجتماعى، معلول علت واحدى نیست، بلکه عوامل متعدد فکرى، اجتماعى، اقتصادى، قانونى و... در پیدایش این پدیده، نقش داشته است. برخى از این عوامل نه تنها زمینه ساز پیدایش بردگى در تاریخ بوده، بلکه عامل بقاى آن در جهان معاصر نیز به شمار مى آید. در میان عوامل متعدد بردگى، چند عامل در جزیره العرب پیش از اسلام رایج و فراگیرتر بود که به مهم ترین آن ها اشاره مى کنیم

1 - 1 - 1 اسارت در جنگ

جنگ از شاخصه هاى عرب جاهلى به حساب مى آید؛ نزاع میان قبایل به صورت سنتى جارى در میان عرب درآمده بود و به طور دائم، ذهن آنان را به خود مشغول مى کرد. بسیارى از جنگ هاى عرب، ریشه در فقر اقتصادى و کمبود منابع تولید، از جمله آب و چراگاه داشت. زندگى در بادیه و ضرورت تعلیف احشام و اغنام اقتضا داشت تا قبیله در مکان هایى اقامت گزیند که از نظر زیستى، شرایط آماده داشته باشد. اقوام عرب براى حفظ جان خود و به دست آوردن آب و غذا دست به جنگ مى زدند. البته عوامل دیگرى، نظیر برترى طلبى، کسب افتخار و شرف و مسائلى چون عشق به دختران یک قبیله و... نیز از عوامل جنگ و درگیرى در جاهلیت بود

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله بررسی نقش منابع محیط منطقه ای و بین‌‌المللی در همگرایی جنبش امل و حزب‌الله در pdf دارای 27 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله بررسی نقش منابع محیط منطقه ای و بین‌‌المللی در همگرایی جنبش امل و حزب‌الله در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسی نقش منابع محیط منطقه ای و بین‌‌المللی در همگرایی جنبش امل و حزب‌الله در pdf

چکیده:  
مقدمه  
تعریف واژگان  
تلاش های مشترک ایران و سوریه برای عادی سازی روابط میان دو طرف  
حملات مکرر رژیم صهیونیستی به لبنان و درک ضرورت اهمیت دادن به مقاومت، از سوی طرفین  
حوادث یازدهم سپتامبر و پیامدهای آن در خاورمیانه  
توطئه منطقه ای و جهانی علیه سوریه به عنوان متحد راهبردی دو طرف (2004-2013م)  
نقش سوریه در پشتیبانی نظامی و سیاسی از مقاومت  
نگرانی مقاومت از ارتقای نقش منفی جریان های سلفی و تکفیری در سوریه و لبنان  
نتیجه گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله بررسی نقش منابع محیط منطقه ای و بین‌‌المللی در همگرایی جنبش امل و حزب‌الله در pdf

الأخضر، مصطفی (2008م)، الإنقسام السیاسی-الشیعی بین حرکه أمل و حزب الله، بیروت، معهد علوم اجتماعی

أسبوعیه أمل، فی لقاء قائد الأمه الإسلامیه مع قیاده أمل؛ آیه الله السیدعلی خامنئی: أنتم متصلون معنا بالجلد و الدم و اللحم و العظم (جمعه 28 تموز 1989م)، جریده رسمیه لحرکه أمل، السنه الرابعه عشره، عدد

اسپوزیتو، جان. ال (1382)، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران

اسداللهی، مسعود (2004م)، الإسلامیون فی مجتمع تعدّدی؛ حزب الله فی لبنان نموذجا، ترجمه دلال عباس، بیروت، مرکز الإستشارات و البحوث

جمع من الباحثین، (1998م) الإنتخابات النیابیه 1996 و أزمه الدیمقراطیه فی لبنان، بیروت: المرکز اللبنانی للدراسات

حسین، خلیل (2006م)، الوعد الصادق؛ هزیمه إسرائیل فی لبنان: وقائع و وثائق (12 تموز- 14 آب 2006)، بیروت، دارالمنهل اللبنانی

حق شناس کمیاب، سیدعلی (1388)، ساختار سیاسی اجتماعی لبنان و تأثیر آن بر پیدایش جنبش امل، تهران، سنا

ذبیان، کمال، السفیر الأمریکی أزعجه إئتلاف أمل و حزب الله: تفاؤل جونز بإقصاء القوه الإسلامیه الأصولیه فی الإنتخابات تبخر فی الجنوب و البقاع! (12/9/1996)، الدیار اللبنانیه، السنه التاسعه، عدد 3011

رانستروب، ماغناس (1998م)، حزب الله فی لبنان، ترجمه مروان حمزه، بیروت، مرکز الإستشارات و البحوث

سعد غریب (1385)، امل، دین و سیاست در حزب الله، ترجمه غلامرضا تهامی، تهران، اندیشه سازان نور

سلمان، طلال، إشکال اللحظه الأخیره: 22 قتیلا فی فتح الله (25 شباط 1987)، صحیفه السفیر اللبنانیه، السنه الثالثه عشره، عدد 4575

قوام، سیدعبدالعلی (1384)، روابط بین الملل؛ نظریه ها و رویکردها، تهران، سمت

مرتضی، سیدعلی (بی تا)، حرکه أمل؛ السیره و المسیره، بیروت، داربلال للطباعه و النشر

المرکز العربی للمعلومات (2006م)، حزب الله؛ المقاومه و التحریر، بیروت، ادیتو اینترنشنال

مشیرزاده، حمیرا (1388)، تحول در نظریه های روابط بین الملل، چ چهارم، تهران، سمت

Atkins, Stephen E (2004), encyclopedia of modern worldwide extremists and extremist groups, Westport, Conn: Greenwood Press

Cordesman, Anthony H (2006), Arab-Israeli military forces in an era of asymmetric wars, Westport, Conn: Praeger Security International

Cordesman, Anthony H (2009), Iranian weapons of mass destruction: the birth of a regional nuclear arms race, Westport, CT: Praeger Security International; Washington

Hourani, Guita G (2006), The impact of the summer 2006 war on migration in Lebanon: emigration, remigration, evacuation and return: a preliminary study, Louaize, Lebanon: Notre Dame University, Lebanese Emigration Research Center

Safire, William (2008), Safire’s political dictionary, New York: Random House

Tofan, Claudia (2008), Special Tribunal for Lebanon, The establishment of the Hariri Tribunal, Oisterwijk, The Netherlands: Wolf Legal Pub

Stockholm International Peace Research Institute, SIPRI yearbook 2007: armaments, disarmament, disarmament and international security, Oxford : Oxford University Press,

David Dean Commins (1996), Historical dictionary of Syria, Lanham, Md.: Scarecrow Press

چکیده

 جنبش امل و حزب‌الله لبنان از میانه‌های دهه1980م تاکنون دو تجربه متفاوت از حیات مشترک را تجربه کرده‌اند: نخست، در دهه1980م خشونت‌بارترین شکل مناسبات را تجربه کردند. اما از اوایل دهه1990م به این سو، طرفین به سوی همگرایی گام برداشته‌اند. در این میان، عوامل مختلفی همچون عوامل شناختی و محیطی در همگرایی دو طرف نقش داشته است. عوامل برآمده از محیط منطقه‌ای و بین‌المللی، از ‌جمله مهم‌ترین دلایل همگرایی ایشان به حساب می‌آید. مواردی چون تلاش‌های مشترک ایران و سوریه، حملات مکرر اسرائیل به لبنان، حوادث یازدهم سپتامبر و لشکرکشی امریکا به منطقه و در نهایت، توطئه‌های پی در پی از سال 2004م تاکنون، علیه حکومت سوریه به‌عنوان متحد راهبردی طرفین، از این دسته‌اند

کلیدواژگان: جنبش امل، حزب‌الله، همگرایی، روابط، سوریه، ایران

مقدمه

مناسبات جنبش امل و حزب الله، به عنوان دو جریان اصلی در طایفه شیعه لبنان، از میانه های دهه 1980م تاکنون، از فراز و نشیب های فراوانی برخوردار بوده است. فرایند واگرایی روابط ایشان، که از سال 1985م و با برخوردهای نظامی پراکنده میان طرفین همراه بود، در سال های پایانی این دهه، به خشونت بارترین و خونین ترین شکل خود درآمده و افق تیره ای را فراروی شیعیان لبنانی قرار داد. در نهایت، با میانجی گری ایران و سوریه و با عقد توافق نامه های دمشق1 و2 در سال های 1989 و 1990م، طرفین در مناسبات فیمابین، به سمت همگرایی و سازگاری سوق یافتند

از آن زمان تاکنون، امل و حزب الله در حوزه های مختلف سیاسی و امنیتی، همواره کوشیده اند تا با گفت وگو و مشورت دوسویه و با پرهیز از رویکردهای خشونت آمیز، به حل و فصل مشکلات و چالش های فیمابین پرداخته و در خط مشی گذاری های کلان مرتبط با جامعه شیعه و مقاومت، به صورت یکدلانه ای عمل نمایند

در این میان، طیفی از عوامل گوناگون در شکل دهی به این رویکرد همگرایانه نقش داشته و تأثیر گذارده اند: در حوزه بینشی و شناختی، بازدرک طرفین از یکدیگر و محیط کنشگری خود، از جمله مهم ترین دلایل همگرایی ایشان در سال های پس از دهه 1980م محسوب می شود

از دیگر عوامل پراهمیت همگرایی میان این دو حزب، باید به عوامل محیطی، اعم از عوامل محیط داخلی و منطقه ای و یا بین المللی اشاره نمود. در واقع، این عوامل در کنار عامل شناختی، فرایندی دودهه ای را پدید آورده اند که سطح روابط این دو را از شرایط نبرد خشونت بار نظامی، به اتحاد استراتژیک سیاسی و امنیتی ارتقا بخشیده است

مهم ترین این عوامل در حوزه داخلی لبنان را می توان موفقیت مقاومت در آزادسازی جنوب لبنان از اشغال اسرائیل، ترور رفیق حریری و تلاش های جریان های داخلی با همکاری قدرت های خارجی برای خلع سلاح مقاومت عنوان نمود. در حوزه منطقه ای و بین المللی نیز طیفی از عوامل تهدیدزا و سازنده منجر به پدید آمدن فرایند همگرایی طرفین گردیده است. این نوشتار، عهده دار بحث و بررسی مهم ترین عوامل تأثیرگذار محیط منطقه ای و بین المللی در شکل دهی به فرایند همگرایی جنبش امل و حزب الله از دهه1990م تاکنون (2014م) می باشد

تعریف واژگان

برای تبیین بهتر و فهم شفاف تر از بحث همگرایی سیاسی و اجتماعی، می باید مراد از واژه اصلی، یعنی همگرایی ، را که به مقطع تاریخی عمده ای در روابط امل و حزب الله اشاره دارد، تبیین نمود. واقعیت این است که این واژه، همانند دیگر قرین خود، یعنی واگرایی در حوزه های مختلفی همچون فیزیک، ریاضیات، پزشکی، روابط بین الملل و حتی هنر عکاسی کاربرد دارد. در نتیجه، برای پیشگیری از اشتراک لفظی و خلط معنایی به صورت پیشینی، اقدام به تبیین مراد از این واژه در این تحقیق می شود

همگرایی نیز همانند اصطلاح واگرایی ، از واژه های پربسامد روابط بین الملل است که از سنت فکری لیبرال ها منتزع شده است. البته این مفهوم در حقیقت به عنوان یک رویکرد و نیز یک دستورالعمل سیاسی برای ایجاد اقتراب و همبستگی میان واحدهای مختلف سیاسی در عرصه بین الملل، و به ویژه دولت ها، با کاستن از اقتدار شخصی خود و تفویض آن به نوعی از اقتدار جمعی و مرکزی، و به منظور ایجاد نوعی از ثبات، آرامش و صلح در عرصه بین المللی و حل اختلافات و منازعات منطقه ای و بین المللی مورد استفاده قرار گرفته است (قوام، 1384، ص 42-49؛ مشیرزاده، 1388، ص 96). مسئله ای که نمونه آشکار آن در همگرایی کشورهای اروپایی، در قالب اتحادیه ای سیاسی، اقتصادی و نظامی بروز و ظهور کرده است

کتاب آکسفورد دو تعریفِ اقدام یا فرایندِ یکپارچگی و نیز ادغام افرادی که سابقاً از یکدیگر جدا بودند را برای این واژه پیشنهاد کرده است (Oxford Dictionary/ Integration)

به هر حال، مراد از همگرایی در این پژوهش، عبارت از: فرایندی است که بازتاب دهنده گونه ای از رفتار میان دو بازیگر سیاسی است که بیانگر وجود تفاهم و همبستگی، در طیفی از مسائل مهم، اعم از عادی سیاسی تا راهبردها و خط مشی های کلان است. این فرایند، می تواند از صرفِ همسازی و همراهی زبانی در موضوعات مشترک آغاز شده و به راهبردی ترین سطح مناسبات سیاسی، اقتصادی و نظامی منتهی شود

تلاش های مشترک ایران و سوریه برای عادی سازی روابط میان دو طرف

شاید به جرأت بتوان ادعا کرد که مهم ترین دلیل و ابتدایی ترین عامل همگرایی جنبش امل و حزب الله در اوایل دهه 1990م تلاش های مشترک و رایزنی های دوجانبه ایران و سوریه بود. این دو کشور، که هر یک متحد یکی از بازیگران شیعی لبنانی بودند، نقش ویژه ای در هدایت گری مسائل کلان مرتبط با دو گروه داشته و از این رو، نفوذ بالایی در نظام تصمیم گیری های آن دو داشتند. پس از بروز درگیری های شدید میان دو جریان در سال های 1988 تا 1989م، سوریه و ایران کوشیدند تا میان دو جریان وفاق و همبستگی پدید آورده، منازعات ایشان را مدیریت نمایند. مسئله ای که به عقد توافق نامه دمشق1 در فوریه 1989م میان طرفین انجامید؛ توافق نامه ای که در واقع دو طرف را به رویارویی با اسرائیل و عطف توجه ایشان به سوی دشمن مشترک دعوت می کرد (Stephen & Atkins, 2004, p. 15)

با از سرگیری درگیری ها در نیمه ماه ژوئیه 1990م در منطقه اقلیم التفاح، مجدداً با پیگیری دستگاه های سیاست خارجی ایران و سوریه، کمیته چهارجانبه ای با حضور دکتر علی اکبر ولایتی و فاروق الشرع، وزیران خارجه دو کشور و نبیه بری رئیس امل و شیخ صبحی طفیلی، دبیرکل وقت حزب الله در دمشق تشکیل شده و قرارداد 19 نوامبر 1990م موسوم به توافق نامه دمشق2 به امضای طرفین رسید؛ قراردادی که ضمن دعوت دو گروه به کنارگذاشتن اختلافات، راه را برای مبارزه حزب الله علیه ارتش اشغالگر اسرائیل هموار می ساخت (حق شناس کمیاب، 1388، ص 207)

از زمان عقد توافق نامه اخیر تاکنون، تنش گسترده ای میان طرفین مشاهده نشده است. برخی مشکلات جزیی و برخوردهای احتمالی، به ویژه هواداران دو طرف در روستاهای جنوب نیز از طریق مکانیسم طراحی شده توسط بری و نصرالله، توسط مسئولان محلی پایان یافته و برخی موارد مهم نیز در بیروت توسط رهبران عالی دوطرف مورد مناقشه قرار گرفته و حل شده اند (گفت وگو با ابوحمزه (شیخ وحید)، 20 مرداد 1391)

اما درک چرایی توافق میان سوریه و ایران برای پایان دادن به منازعات مسلحانه میان طرفین، در واقع در چند نکته نهفته است که در اینجا مورد بررسی تفصیلی قرار می گیرند

نخستین عامل همگرایی ایران و سوریه در این خصوص، مخاطراتی است که از جانب گروه های نزدیک به عراق و فرانسه در لبنان، متوجه موجودیت مقاومت و حضور سوریه در لبنان می شد. به گونه ای که سوریه نگران آن بود که در شرایطی که هیچ کدام از طرفین قادر به شکست کامل طرف دیگر نیست، ادامه نزاع ها و درگیری ها تنها به سود جریان های مخالف حضور سوریه و مقاومت در لبنان تمام می شود. از این رو، این کشور کوشید تا با همراهی ایران برای همیشه به منازعات دو جریان پایان دهد

رویکرد حافظ اسد در برقراری پیوند میان طرفین تا آخرین روزهای عمرش برقرار بود. برای نمونه، در سال 1996م، زمانی که حزب الله ارائه یک فهرست انتخاباتی پارلمانی مستقل از امل را دنبال می کرد و در نتیجه، وضعیت به درگیری های کلامی شدید میان طرفین انجامیده بود (جمع من الباحثین، 1998م، ص 371-373)، حافظ اسد به شدت در برابر آن واکنش نشان داده و آن را موجب ضربه زدن به منافع سوریه و مقاومت ارزیابی نمود. در نتیجه، حزب الله را میان ائتلاف با امل، یا دست کشیدن از مقاومت مخیر گذاشت. همین مسئله منجر به ائتلاف دوباره امل و حزب الله شده و پیروزی دو طرف را در برابر جریان غرب گرای رفیق حریری به دنبال داشت؛ ائتلافی که منجر به غضب شدید سفیر امریکا در لبنان و جریان های همسو با غرب گردید (ذبیان، 1996، ص 8)

دومین عامل در خوانش نظری جدید سوریه از حزب الله نهفته بود. واقعیت این است که علی رغم آنکه سوریه در دهه1980م، خود اجازه ورود بیش از هزار پاسدار ایرانی به دره بقاع برای آموزش حزب الله را صادر نمود، اما در واقع، در آن زمان هدف واقعی سوریه، ایجاد نوعی توازن از دست رفته میان اسرائیل و سوریه بوده است. در این میان، در دستگاه سیاست خارجی سوریه، بینش انقلابی ضد اسرائیلی ایران بهترین پشتیبان سوریه در برابر رژیم اسرائیل تلقی می شد (رانستروب، 1998م، ص 117)

ایجاد مشکلات برای پاسداران ایرانی در سال 1983م، یعنی یک سال پس از ورود ایشان به لبنان و در نهایت، تعطیلی پادگان اصلی سپاه در بقاع و تلاش برای مهار قدرت حزب الله در شرایط جدیدی که با عقب نشینی اسرائیل از بخش های مهمی از خاک لبنان و نیز سقوط توافق نامه 17 می 1983م میان دولت مارونی بشیر جمیل و اسرائیل شکل گرفته بود، همگی بیانگر نگاه پراگماتیستی سوریه به مسئله مقاومت بود

تصور سوریه در آن دوره نسبت به حزب الله این بود که حزب، ابزاری برای سیاست خارجی ایران، به منظور نفوذ گسترده این کشور در لبنان و با هدف تحدید نقش و نفوذ سوریه در لبنان است. از این رو، سوریه در دوره های مختلف، متحد سنتی خود یعنی امل را رویاروی حزب الله قرار داده و خود نیز در چند مرحله به صورت خشونت باری با این حزب، برخورد نظامی کرد. ماجرای حمله به پادگان فتح الله در سال 1987م که به شهادت بیش از بیست و هفت عضو حزب الله انجامید و نیز ورود ارتش این کشور به ضاحیه بیروت، برای پیشگیری از قدرت گیری روزافزون حزب الله در ژوئن 1988م، در راستای سیاست سوریه مبنی بر تضعیف مقاومت و کنترل آن ارزیابی می شود (اسپوزیتو، 1382، ص 148)

با پایبندی مخلصانه حزب الله نسبت به اصول بیان شده در پیام سرگشاده خود، که مبتنی بر اولویت مقاومت در برابر اسرائیل بود، که حتی در تقاضای حزب در توافق نامه دمشق 1 و 2 تجلی یافته و حزب خود را بی نیاز از مناصب حکومتی عنوان کرده و قدرت سیاسی را به رقیب خود امل واگذار نمود. سوریه اندک اندک به صداقت حزب الله و حامی ایرانی آن و نیز کارآمدی مقاومت در مبارزه مبتنی بر شهادت طلبی ایمان آورده و نگرانی های خود در خصوص ماهیت و اهداف حزب را بی مبنا یافت. همین مسئله در تغییر رویکرد سوریه نسبت به حزب الله و در نتیجه، زمینه سازی برای بهبود روابط امل با حزب الله بسیار مؤثر افتاد

از سوی دیگر، تغییر رویه یک جانبه گرایانه برخی سیاستمداران ایرانی، که در طی دهه هشتاد میلادی، تنها به حزب الله توجه داشته و نسبت به امل بی تفاوتی زیادی از خود نشان می دادند، نقش بسیار مهمی در تغییر دیدگاه امل نسبت به ایران و حزب الله ایفا نموده، موجبات همسویی و نزدیکی میان طرفین را فراهم آورد. در این میان، به باور جنبش امل برخوردهای آمرانه، تحقیرآمیز و یک جانبه گرایانه حاکی از بی توجهی مسئولان وقت وزارت امور خارجه و نیز سفارت ایران در لبنان و سوریه، جنبش امل را بسیار دلسرد نمود و در نتیجه، حزب اللهِ مورد حمایت ایران را در این فرایند مقصر می دید. از این رو، از دید ایشان کلید رفع منازعات با حزب الله در دستان ایران بود و با تغییر رویه سیاست خارجی ایران، از سال 1990م نسبت به امل، دوره طلایی روابط میان امل و حزب الله آغاز گردید (گفت وگو با ابوجعفر محمد نصرالله، 13 مرداد 1391؛ گفت وگو با طارق ابراهیم، 14 مرداد 1391)

کلمات کلیدی :